ĆWICZENIA ODDECHOWE.docx

ĆWICZENIA ODDECHOWE

     U człowieka tworzenie głosu a także dźwięczna artykulacja możliwe są dzięki strumieniu powietrza wydychanego. Mówienie jest nierozłącznie związane z oddychaniem. Inny jest sposób oddychania wtedy, gdy milczymy, a inny, gdy mówimy. Podczas spoczynku oddychamy nosem: wdech i wydech są niemal zrównoważone co do długości trwania. Natomiast w czasie mówienia oddychamy przede wszystkim ustami: wdech jest szybki i krótki, a wydech długi i powolny. Mówiąc nabieramy tyle powietrza, ile potrzeba do wypowiedzenia wyrazy czy zdania.

W zależności od zaangażowania mięśni wydechowych wyróżnić można:

·         typ oddechowo żebrowy lub piersiowy (gdy poruszają się przede wszystkim żebra)

·         typ oddechowy brzuszny lub przeponowy (gdy główna role odgrywa przepona)

 
     Fizjologicznym sposobem oddychania jest mieszany typ oddechowy piersiowo-brzuszny, ponieważ klatka piersiowa rozszerza się wówczas w trzech kierunkach.
Przy oddechu brzuszno-przeponowym klatka piersiowa unosi się lekko podczas wdechu ku górze, ale rozszerza się na boki w swojej dolnej części, przez co zwiększa się pojemność płuc. Ten sposób oddychania daje możliwość spożytkowania przy mówieniu największej ilości powietrza w jednym oddechu i przez to osiągania maksymalnej pojemności głosu, jego świeżości i łatwości operowania nim.
 
    Nieprawidłowy sposób oddychania (zwłaszcza przez usta) może powodować poważne skutki w rozwoju dzieci i dorosłych:

·         zbyt płytki oddech powodować może, że dziecko źle sypia, chrapie podczas snu, krzyczy, często budzi się, zaś następnego dnia bywa zmęczone, nieuważne i rozkojarzone

·         klatka piersiowa dziecka wskutek płytkich oddechów (mięśnie oddechowe żebrowe są mało aktywne) nie rozwija się w sposób prawidłowy, przez co jest zwykle płaska

·         dziecko częściej choruje (anginy, przeziębienia)

·         nieprawidłowe oddychanie przez usta powoduje, że przepływające ponad językiem powietrze utrudnia właściwą pionizację języka( prowadzi to do trudności w prawidłowym wymawianiu głosek „sz”, „ż”,”cz”,”dz”, „r”, „l”

·         dziecko, które nie oddycha przez nos źle je i męczy się podczas jedzenia, bo musi dość często robić przerwy

·         długotrwałe oddychanie ustami prowadzi do kształtowania się wad zgryzu, a nawet do deformacji czaszki twarzowej dziecka

·         dzieci oddychające przez usta mogą mieć też kłopoty ze słuchem, ponieważ staw skroniowo-żuchwowy jest położony tuż przy trąbce słuchowej (Eustachiusza). Jeśli głowa żuchwy jest nieprawidłowo ułożona w stawie, to uciska otwór słuchowy i dziecko słabo słyszy. Tę wadę niekiedy trzeba usuwać operacyjnie.

Cele ćwiczeń oddechowych:
-ułatwiają pracę serca
-polepszają mechanizm przemian ustrojowych
-poprawiają stan samopoczucia
-zwiększają wydolność narządu oddechowego
-dzięki nim uzyskujemy prawidłowy rozwój klatki piersiowej
-pomagają w utrzymaniu sprawności aparatu oddechowego

-wyrobienie umiejętności pełnego, szybkiego wdechu i wydłużenia fazy wydechowej

- rozróżnianie fazy wdechu i wydechu

-mówienie tylko na wydechu

-wzmacnianie i wykorzystanie siły mięśni oddechowych

-wyrobienie oddechu przeponowego

    Gdy dzieci (dorośli) nie potrafią prawidłowo gospodarować oddechem, ani zachować prawidłowego rytmu mowy, najczęściej brakuje im powietrza, zacinają się, przerywają kwestie w najmniej spodziewanym momencie, połykają końcówki wyrazów i początki następnych. Raz mówią głośno, raz ciszej.

A Walencik-Topiłko dzieli ćwiczenia oddechowe na :

·         ćwiczenia oddechu torem przeponowym

·          wyrabianie długiej fazy wydechowej

·          równomierność siły wydechu

·         ćwiczenia ekonomicznego zużywania powietrza i właściwego dawkowania go podczas mówienia

Zasady ogólne dotyczące ćwiczeń oddechowych

·         ćwiczenia należy wykonywać przynajmniej dwa razy dziennie,

·         ćwiczenia należy wykonywać przed jedzeniem lub przynajmniej godzinę po posiłku,

·         przed przystąpieniem do ćwiczeń oddechowych należy rozluźnić mięśnie szyi (swobodne skręty głowy w prawo i w lewo, ruch okrężny głową, chowanie głowy w ramionach),

·         podczas ćwiczeń należy zachować swobodną pozycję ramion i barków (bez czynnego unoszenia ramion),

·         podczas ćwiczeń nie należy odchylać głowy do tyłu; głowa powinna być lekko pochylona do przodu,

·         nigdy nie należy wydychać całego nabranego powietrza

Ćwiczenie I

·         połóż się na plecach na twardym, równym podłożu,

·         jedną dłoń połóż w  górnej części klatki piersiowej (na mostku), drugą pośrodku, pomiędzy łukami żebrowymi,

·         wykonaj wdech nosem i swobodny wydech ustami (powtórz ćwiczenie kilkakrotnie),

·         kontroluj dłońmi wypełniającą się powietrzem klatkę piersiową,

·         wykonaj szybki wdech ustami i nosem, starając się doprowadzić powietrze do najniższych pięter klatki piersiowej (dłoń leżąca pomiędzy łukami żebrowymi powinna unosić się zdecydowanie, natomiast leżąca w górnej części klatki piersiowej w znacznie mniejszym stopniu),

·         napnij mięśnie brzucha starając się przez moment zatrzymać powietrze w płucach,

·         wydychaj powietrze bardzo wolno przez lekko rozchylone usta.

Ćwiczenie II

·         połóż się na plecach na twardym, równym podłożu,

·         na brzuchu połóż książkę (średniej wielkości i wagi, w miarę ćwiczeń możesz stopniowo zwiększać obciążenie),

·         wykonaj wdech ustami i nosem tak, aby książka uniosła się,

·         zatrzymaj na moment książkę w najwyższym punkcie,

·         wykonaj wolny wydech tak, aby książka płynnie obniżała się,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu wydłużoną głoskę fff...

Ćwiczenie III

·         połóż się na plecach na twardym równym podłożu, jak w ćwiczeniu II,

·         na brzuchu połóż książkę,

·         wykonaj wdech ustami i nosem tak, aby książka uniosła się,

·         w trakcie wydechu zrób kilka pauz, utrzymaj książkę przez 2-3 sekundy na tej samej wysokości,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu głoskę fff... lub sss...

Ćwiczenie IV

·         stań przed lustrem na lekko rozstawionych nogach,

·         obejmij dłońmi boki klatki piersiowej (na wysokości dolnej części żeber) tak, aby kciuki były zwrócone do tyłu,

·         wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem rozsuwając żebra w bok z równoczesnym wysunięciem powłok brzusznych do przodu,

·         wciągnięte powietrze wydychaj wolno i równomiernie,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu wydłużoną głoskę fff...lub sss... .

Ćwiczenie V

·         stań przed lustrem na lekko rozstawionych nogach,

·         obejmij dłońmi boki klatki piersiowej, jak w ćwiczeniu IV,

·         wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem,

·         napnij mięśnie brzucha zatrzymując przez moment wciągnięte powietrze,

·         rozpocznij fazę wydechu, wypuszczając powietrze wolno i równomiernie,

·         ćwiczenie wykonuj przy całkowitym rozluźnieniu mięśni szyi,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając przy wydechu głoskę fff... lub sss...

Ćwiczenie VI

·         wykonaj wdech jak w ćwiczeniu V zatrzymując przez moment wciągnięte powietrze,

·         powietrze wypuszczaj wolno, w trakcie wydechu zrób kilka pauz,

·         powtórz ćwiczenie wymawiając głoskę sss..., przerwij wymawianie głoski kilka razy robiąc 2-3 sekundowe pauzy.

Ćwiczenie VII

·         stań swobodnie w lekkim rozkroku, ręce ułóż wzdłuż tułowia,

·         wykonaj szybki, pełny wdech z równoczesnym uniesieniem ramion w bok,

·         powietrze wydychaj wolno, równomiernie opuszczając ręce do pozycji wyjściowej.

Ćwiczenie VIII

·         stań swobodnie,

·         jedną rękę połóż na brzuchu, drugą, trzymając zapaloną świecę, umieść w odległości około 20-25 cm od twarzy na wysokości ust,

·         wykonaj szybki, pełny wdech ustami i nosem,

·         powietrze wydychaj równomiernie dmuchając tak, żeby utrzymać jak najdłużej odchylony płomień świecy,

·         powtórz ćwiczenie dmuchając na płomień tak, by rytmicznie pochylał się i podnosił.

Ćwiczenie XI

·         stań prosto i swobodnie,

·         jedną dłoń połóż na brzuchu, drugą, trzymając kartkę papieru lub kłaczek waty, ustaw w odległości około 20-25 cm na wysokości ust,

·         wykonuj naprzemienne szybkie wdechy i intensywne krótkie wydechy,

·         podczas krótkich wydechów dmuchaj mocno na kartkę papieru (kłaczek waty) tak, by równomiernie odchylała się o pewien niewielki kąt,

·         szybkie wydechy wykonuj tak, by pracować intensywnie przeponą i mięśniami tłoczni brzusznej (podczas krótkiego wydechu musisz czuć krótką intensywną pracę mięśni brzucha), szybkie wydechy kontroluj drugą ręką położoną na brzuchu (musisz czuć krótkie odepchnięcia dłoni),

·         stopniowo zwiększaj tempo wydmuchów,

·         pamiętaj, aby podczas fazy wydechu nie wydmuchiwać całkowicie do końca nabranego powietrza, zawsze powinien pozostać jego mały zapas,

·         ćwiczenie wykonuj swobodnie, bez wysiłku, w stałym spokojnym rytmie.