1986-17 - Darnica godz. 0.40.pdf - Żółty Tygrys I - shreq2

Stanisław Biskupski

DARNICA GODZ. 0.40

Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej

Warszawa 1986. Wydanie II

Okładkę projektował: Grzegorz Niewczas

Redaktor: Elżbieta Skrzyńska

Redaktor techniczny: Anna Lasocka

Zapowiedź

— Achtung! — krzyknął pobladły Hans Willer.

Na jakikolwiek manewr było już za późno. Kłąb szarej, okrągłej jak dmuchawiec chmury trysnął

setkami odłamków. Na końcu lewego skrzydła zabębniło złowróżbnie. Leutnant Schmundt błyskawicznie

szarpnął wolant ku sobie, maszyna poszła w górę zostawiając pod sobą kipiącą od wybuchów przestrzeń.

— Boisz się? — zwrócił się do Willera.

Hans nie odpowiedział. W tonie Schmundta wyczuł ironię. W myśli pocieszył się: najgorsze chyba za

nami.

Leutnant wyrozumiale skinął głową. Obawy nawigatora nie były mu obce. Sam je przetrawiał setki razy

na początku tej wojny, ilekroć przelatywał nad frontem. I chociaż później na dalekim zapleczu zdarzało mu

się natknąć nieraz na znacznie gorszy ogień, chwilę przekraczania frontu przeżywał zawsze najsilniej. Willer

nie mógł być inny. On, Schmundt, prawdę mówiąc, miał nawet więcej szczęścia od tego chłopca, który już

chyba nigdy nie zazna rozkoszy prawie bezkarnego buszowania w powietrzu, jak to bywało w pierwszych

dniach wojny. Strach Hansa jest więc uzasadniony nie tylko tym, że w takich lotach jest prawie

nowicjuszem, ale i świadomością przygniatającej przewagi wroga. Obaj wiedzieli, że przekraczanie frontu w

drodze powrotnej będzie sprawą już o tyle lżejszą, że nawet w przypadku najgorszym pozostawała pewna

szansa lądowania na własnym terenie. Tu szans nie mieli żadnych, byli samotni, jeśli oczywiście nie liczyć

płynącego opodal Heinkla , który towarzyszy im w tym locie, ale jego ewentualna pomoc w gruncie rzeczy

jest problematyczna.

Ziemia przesuwała się szara, pocętkowana plamami nieruchomych chmur rozrzuconych bezładnie jak

strzępy waty. W górze jaskrawo świeciło słońce, błękit był jasny, blady, wiosennie zimny.

Schmundt czuł zmęczenie. Liczba wylotów ostatnio zwiększyła się wielokrotnie. Jeśli nie narzekał, to

nie dlatego, że uważał siebie za wzór oficera, lecz po prostu w obawie, aby nie być posądzonym o sianie

defetyzmu i nastrojów niewiary w zwycięskie zakończenie wojny. Było to dziwne, że przyjaźń między

kolegami, która przecież w miarę gromadzenia wspólnych wspomnień, przeżywania różnych

niebezpieczeństw powinna zacieśniać się coraz bardziej, zatruwała teraz wzajemna nieufność i

podejrzliwość.

Po ostatnich lotach był piekielnie znużony nie tyle ich długotrwałością, ile ustawicznym napięciem

nerwów. Nie mógł się pozbyć uczucia osamotnienia i osaczenia. Wpływało na to widoczne kurczenie się

własnych sił, niepełne składy eskadr i pułków, z których wiele pozostawało pułkami jedynie z nazwy, gdyż

do przeszłości należały te czasy, kiedy stany osobowe i uzbrojenia odpowiadały przewidywanym kiedyś

etatom. Z drugiej strony, przewaga nieprzyjaciela w powietrzu stawała się regułą. I to zarówno pod

względem ilościowym, jak i jakościowym. „Czarna śmierć” — Ił-2 , pojawiała się na froncie i za frontem

zbyt często, by rosnącej siły nieprzyjaciela można było nie zauważyć.

Kiedy był w powietrzu, uważnie i czujnie rozglądał się wokół w obawie, czy gdzieś na horyzoncie nie

dostrzeże zwartych, szybkich i zwinnych myśliwców Jak-9 , które począwszy od bitwy pod Stalingradem dla

nich, lotników Luftwaffe, stały się prawdziwym przekleństwem. Prędkość Jaków dochodząca praktycznie do

600 kilometrów na godzinę, uzbrojenie składające się z działka i dwóch wielkokalibrowych karabinów

maszynowych, a przede wszystkim zdolność osiągania w krótkim czasie pułapu prawie dziesięciu tysięcy

metrów tworzyła z nich najgroźniejszych przeciwników.

Warunki walki w powietrzu zmieniły się radykalnie. Na lądzie podobno było nie lepiej. Właściwie

nawet w nich samych coś się zmieniło. Dawna rywalizacja o liczbę odniesionych zwycięstw nabierała

ostatnio cech ponurej zabawy. Zdobycie brylantów do Żelaznego Krzyża nie budziło zawiści, czasem zaś

spotykało się wprost ze wzruszeniem ramion. Cena zdobywania odznaczeń spadała gwałtownie. I może nie

tylko dlatego, że rozdawano je coraz hojniej, ale i dlatego, że nie dopatrywano się już w nich gwarancji

świetnej powojennej przyszłości. Ta nadzieja, zdawałoby się tak realna i bliska w pierwszych latach wojny,

teraz z każdym dniem oddalała się coraz bardziej.

Nie znaczy to oczywiście, że on, Schmundt, nie wykona zadania. Poczucie obowiązku to rzecz zupełnie

inna. Jest oficerem zdyscyplinowanym i będzie bronić swojej godności przed wszelkimi zarzutami. Miał

zresztą od dawna taką opinię u przełożonych i kolegów. Schlebiały mu zawsze uwagi na temat jego honoru

żołnierza i lotnika. Nikt nie musiał wiedzieć, że dla niego los wojny stawał się coraz bardziej jego wyłącznie

osobistą sprawą. Na zewnątrz, dla innych, wyglądało to zapewne jak żarliwa ideowość, ale owe „Wielkie

Sprawy”, o których trąbiono we wszelkich możliwych propagandówkach, w rzeczywistości stały się dla

niego zupełnie obojętne.

— Ganz egal ... * — powiedział nagle głośno.

— Was haben Sie gesagt? **

Dopiero pytanie Willera wyrwało Schmundta z zamyślenia i uświadomiło mu, że ostateczną konkluzję

wyraził głośno. Energicznie pokręcił głową.

— Nie... nic.

Schmundt był przekonany, że takie nastroje nawiedzają nie tylko jego, ale większość pilotów, którzy

rozpoczynali wojnę razem z nim. Było to poniekąd zjawiskiem zupełnie naturalnym, jeśli zważy się, że ich

siły topniały coraz bardziej w przeciwieństwie do sił nieprzyjaciela, który rozporządzał coraz

nowocześniejszym i doskonalszym sprzętem. Jak-9 nie jest przecież wyjątkiem. Na tych właśnie obszarach

powietrznych Schmundtowi zdarzało się spotykać na pewno nie mniej groźne Jaki-3 oraz zwinne Ła-5 .

Myśliwce te, produkowane w skali masowej, stanowiły nie lada problem nawet dla zachwalanych FW-190 ,

które od 1942 roku bez większego powodzenia walczyły na froncie wschodnim. Studiowano ich dane

taktyczne, uzbrojenie, w cichości życząc sobie jak najmniej okazji do zmierzenia się z groźnymi

przeciwnikami.

Na ich wspomnienie Schmundt mimo woli rozejrzał się wokół. Niebo jednak nadal było puste, zimne,

niebieskie jak ocean, nad którym zdarzało mu się latać, zanim któregoś dnia rozkaz nie przerzucił go na front

wschodni. Słońce pełnią promieni wlewało się do wnętrza przez przezroczystą skorupę kabiny. To jedno

dodawało otuchy, krzepiło, pozwalało chwilami zapomnieć o piekle kipiącym pod nim. Ziemia okolona

kręgiem horyzontu przesuwała się w dole jak olbrzymia szara płachta pocięta żyłami rzek, upstrzona

plamami lasów i bielejącymi jeszcze gdzieniegdzie spłachetkami zanikającego śniegu.

— Hans... — leutnant potoczył wzrokiem po horyzoncie. — Szef lubi takie widoki. Godzinami

wpatruje się w każdy szczegół pięknego, panoramicznego zdjęcia. Jak myślisz, warto mu zrobić tę

przyjemność?

Willer uśmiechnął się. Lubił, kiedy Schmundt mówił do niego w taki właśnie sposób. Jego głos brzmiał

wtedy beztroską i spokojem, które udzielały się i jemu.

— Ja, ja natürlich ... — Hans gramolił się ze swego fotela.

— Powinna wyjść ciekawa pamiątka. Zwłaszcza że... — Schmundt okrągłym ruchem głowy wskazywał

rozległą płaszczyznę przesuwającą się pod nimi.

Willer musiał uważnie przyjrzeć się, aby zobaczyć to, co jego dowódca dostrzegł prawie od razu. Na

martwej, zdawałoby się, równinie widoczne były oznaki życia. Wzdłuż jasnych i krętych pasm dróg

posuwały się, w niewielkich z tej wysokości odstępach, ciemne plamki. Ich ruch oraz kierunek posuwania

się mógł być interesujący.

Willer przyłożył dwa palce do ust i głośno cmoknął.

— Prima! Postaram się, żeby szef był naprawdę zadowolony.

Podszedł do czołowego aparatu fotograficznego do zdjęć skośnych, ukląkł nad nim, oczyma przywarł

do wziernika. Przy sześciokrotnym zbliżeniu widok sunących po drogach transportów stawał sie zupełnie

wyraźny. Sprawdził kasety, machinalnie dotknął przystawki stereoskopowej do zdjęć panoramicznych, jak

gdyby chciał się upewnić, czy jest na miejscu, zwolnił dźwigienkę. Taśma filmowa przesuwała się wewnątrz

ledwie dosłyszalnie. To zajęcie pochłonęło całkowicie uwagę Hansa.

Schmundt obserwował go ze swego fotela. Willer należał do tych zapaleńców, dla których takie

fotografowanie stanowiło jeszcze atrakcję. Ciekaw był, kiedy będzie miał dość tej roboty, tych widoków i

całej emocji wywołanej oczekiwaniem na efekty swojej pracy. Teraz jednak trzeba było mu pomóc.

Schmundt lekko manewrował wolantem utrzymując samolot na jednakowej wysokości.

Willer fotografował kolumny transportów pełznące powoli na zachód. To nie był cel dla nich.

Oczywiście przydać się mogła każda informacja o natężeniu ruchu na liniach przyfrontowych, dziś jednak

mieli zadanie zwrócić szczególną uwagę na duże węzły kolejowe.

* Wszystko jedno...

** Co pan powiedział?

Schmundt z pewnym rozżaleniem obserwował przetaczający się krajobraz. Tak niedawno jeszcze

startował z lotniska położonego gdzieś w tych okolicach. W ciągu paru miesięcy zimowych ich baza znalazła

się daleko na zachodzie, nie wiadomo właściwie, jak i kiedy utracone zostały te ziemie, na których co

prawda nigdy nie czuli się zbyt pewnie, ale które jednak podlegały ich władzy przez okres ponad dwu lat.

Kijów był w rękach niemieckich równe siedemset siedemdziesiąt osiem dni. Liczba łatwa do zapamiętania:

siedem, siedem, osiem. Przyswoił sobie ją któregoś dnia przy oglądaniu albumu komendanta lotniska,

hauptmanna Schranza, który z zadziwiającą drobiazgowością prowadził kronikę owych dni, ilustrując ją

gęsto fotografiami. Zdjęcia, owszem, były interesujące. Ciekawy był zwłaszcza wyraz twarzy ludzi na

chwilę przed egzekucją. Zaciętość, a nade wszystko nienawiść wyzierająca z oczu jeszcze otwartych, ale

patrzących już jakby z innego świata. Ciekawe — zastanawiał się Schmundt — czy rzeczywiście w

dziewięćsettysięcznym niegdyś mieście zostało ostatnio zaledwie około stu osiemdziesięciu tysięcy

mieszkańców? Może to tylko przechwałka policji?

Oczywiście Kijów z 1941 roku był niepodobny do miasta, które opuszczali jesienią w dwa lata później.

Główne ulice leżały w gruzach, w miejscu gdzie wznosiły się gmachy Akademii Nauk, konserwatorium,

Instytut Teatralny, hotel „Continental” i setki innych budynków, teraz sterczały ponure, wypalone ruiny.

— Siedemset siedemdziesiąt osiem dni! — powiedział nagle na głos leutnant.

— Kijów!

— Jawohl ...

Schmundt otrząsnął się. Dopiero po chwili zorientował się, że uwaga Willera nie dotyczy jego

wspomnień, lecz rysującego się na horyzoncie miasta. Poznawał je bez trudu. Wyglądało jak kępa drzew,

wśród których wyrastają wysokie i martwe kominy zakładów przemysłowych, powykręcane szkielety

masztów.

Leutnant westchnął nie wiadomo dlaczego i odruchowo ściągnął na siebie wolant. Znów wyszli wyżej o

kiłkadziesiąt metrów. Pasmo Dniepru miało zakreślać granicę ich lotu rozpoznawczego. Willer skupiony,

uważny śledził spływające pod skrzydła miasto. Od kilku miesięcy nie było już w ich rękach. A przecież

Schmundt doskonale pamiętał, że właśnie Dniepr uważany był za tę przeszkodę, na której zatrzymać się

miała żelazna lawina spływająca od wschodu. Leutnant i wtedy brał udział w lotach rozpoznawczych.

Meldował wówczas dowódcy, że nic nie wskazuje na to, aby Armia Radziecka miała w najbliższym czasie

zamiar sforsowania tej wielkiej przeszkody wodnej, która w 1941 roku dowództwu niemieckiemu sprawiła

tyle kłopotu. Ani Schmundt, ani nikt z jego kolegów nie wykryli w okolicach lewego brzegu żadnych

skupisk wojsk szykujących środki przeprawowe.

Tym większą niespodzianką była dla wszystkich wiadomość o utworzeniu około dwudziestu

przyczółków na odcinku rzeki o długości 750 kilometrów. Wydawało się to wprost nieprawdopodobne.

Dla nich, to znaczy dla żołnierzy otrzaskanych z walkami na froncie wschodnim, najbliższa przyszłość

stawała się nietrudna do odgadnięcia. Tym dziwniej brzmiały opinie i oceny sztabowców z OKW, którzy

stwierdzali, że w wytworzonej sytuacji „Niemcy mogą przeciwstawić nieprzyjacielowi jedynie swą wysoką

sztukę taktyczno-operacyjną i wyższe walory bojowe każdego pojedynczego żołnierza”. Schmundt nie mógł

zrozumieć, na jakiej podstawie oparte są te kalkulacje. Znał dobrze nastroje wśród żołnierzy, słyszał o

częstych wypadkach maruderstwa, a nawet dezercji. Chwilami był skłonny przypuszczać, iż meldunki o tych

niepokojących objawach nie docierały do Oberkommando dlatego tylko, aby nie sprowadzić na ich autorów

podejrzeń o świadome tolerowanie rozprzężenia dyscypliny. Faktem jednak było, że deklamowanie o

„walorach bojowych pojedynczego żołnierza” niezbyt dobrze świadczyło o znajomości nastrojów w

oddziałach frontowych.

Nie lepiej było ze sztuką operacyjną. Przecież to nikt inny jak właśnie generał pułkownik Jodl w swoim

wystąpieniu w Monachium 7 listopada 1943 roku, a więc tuż po letnio-jesiennych klęskach, oświadczył:

„Najtrudniejsze zadanie stojące obecnie przed dowództwem polega na takim podziale sił na całym teatrze

działań wojennych, by skoncentrować wojska na tych odcinkach frontu, gdzie nieprzyjaciel zamierza

wykonać uderzenie”. Trudno dyskutować o słuszności tej teorii. Cały szkopuł polegał jednak na tym, że jak

dotychczas nieprzyjaciel nie był skłonny informować, na jakim odcinku „zamierza wykonać uderzenie”.

Wystarczyło kilka miesięcy zimowych, aby się przekonać, że Jodl i inni stratedzy z OKW są raczej

kiepskimi wróżbitami! Armia Radziecka znów przeszła do natarcia, i to na odcinku, na którym dowództwo

niemieckie najmniej tego oczekiwało. W rezultacie jej ofensywnych działań linia frontu wschodniego

posunęła się o kilkaset kilometrów na zachód. W tej sytuacji Jodlowi nie pozostawało nic innego, jak

oświadczyć: „Muszę z całą otwartością stwierdzić, że nasza ogólna sytuacja jest nader zawikłana, i nie mogę

zataić, że oczekuję dalszych poważnych kryzysów”.

O tym wiedział i Schmundt. Gdyby tak nie było, nie startowałby dziś znad Bugu, aby dolecieć do

Dniepru, lecz znad Dniepru szedłby dziś kursem ku Wołdze. Oficjalne komunikaty i pompatyczne

oświadczenia dobre były dla ludzi, którzy nie orientowali się w prawdziwej sytuacji, ale nie dla nich, tu na

froncie. Tę rzeczywistość mieli przed sobą codziennie aż nazbyt wyraźnie.

Im, z eskadry samolotów rozpoznawczych, pozostawała w tych dniach rola nie należąca do najbardziej

wdzięcznych. W niewielkich grupach lub pojedynczo przedzierali się na tyły wroga, aby z dokonanych

obserwacji sztaby mogły jako tako skleić prognozy dotyczące najbliższych zamiarów nieprzyjaciela,

wskazać wykryte cele dla bombowców, rozpoznać system obrony przeciwlotniczej i z jej natężenia domyślić

się znaczenia poszczególnych rejonów. To ostatnie było sprawą najbardziej problematyczną. Zdarzało się aż

nadto często, że otwierano do nich ogień w miejscach najmniej oczekiwanych i dla odmiany witało ich

głuche milczenie, tam gdzie byli przekonani o obecności nieprzyjacielskich wojsk. Zwodniczy był ogień

artylerii przeciwlotniczej, zwodnicza była cisza.

To miasto na dole milczy również, chociaż jest nieprawdopodobne, aby pozostawiono je bez opieki

artylerii przeciwlotniczej. Nie chcieliby przecież narażać Kijowa na jeszcze większe zniszczenia dokonane z

powietrza prócz tych, które pozostały po walkach lądowych. Na pewno miasto okolone jest pierścieniem

baterii, które gotowe są przemówić w każdej chwili. Jeżeli milczą dotychczas, to chyba tylko dlatego, że dwa

wysoko płynące Heinkle nie stanowią bezpośredniego zagrożenia.

Schmundt pochyla samolot na skrzydło, opływa miasto szerokim łukiem. Wstęga Dniepru wije się

wyraźnie między zadrzewionym prawym brzegiem a piaszczystymi łysinami lewego. Cienka krecha mostu

przecina rzekę jak kładka przerzucona przez strumyk. Ziemia milczy. Schmundt uśmiecha się do siebie:

przecież niemożliwe, aby most pozostawiono bez obrony przeciwlotniczej! A jednak milczą.

Nalot bombowców zakłóciłby to milczenie. W górę trysnęłaby kaskada ognia, powietrze zgęstniałoby

od odłamków. Zbombardować most nie jest jednak sprawą prostą. Możliwe to byłoby tylko z lotu

nurkowego przy bezustannych, szybko po sobie następujących atakach, ale i straty wówczas muszą być

wielkie. Z ich powodu Luftwaffe coraz rzadziej decyduje się na ryzykowne operacje. Każda wyprawa

bombowców wymaga drobiazgowego rozpoznania. Najbardziej efektywne są naloty nocne, ale te właśnie

muszą być odpowiednio przygotowane.

Miasto, zimne i martwe, nie daje znaku życia. Horyzont przed i za nimi jest pusty. Małe, białe obłoki

wiszą nieruchomo pod niebem. Od czasu do czasu Heinkel wpada w strzęp chmury, kabina matowieje od

drobin osiadłej na szybach mgły i w chwilę potem ruchliwe refleksy słońca znów drgają jak żywe

stworzenia. Samolot mija Kijów, leci dalej na wschód.

— Herr Leutnant!

Okrzyk Willera budzi go z zamyślenia. Nie zauważył nawet, kiedy nawigator zakończył fotografowanie

i znalazł się ponownie tuż obok, w fotelu. To dziwne, że ostatnio coraz częściej zdarzają mu się takie chwile,

w których może zapomnieć o wszystkim, co go otacza. Niewątpliwie jest to rezultat przemęczenia, a może i

pewnego znudzenia ową trasą, którą dziś przecież leci nie po raz pierwszy.

Tym razem poruszenie Willera jest w pełni uzasadnione.

— Mein Gott! — zachwyca się Schmundt.

Dla nich ten widok jest urzekający. W dole ciągną się długie nitki torów kolejowych, rozbiegające się w

łagodnych łukach w kierunku wschodnim i łączące się w jeden szeroki trakt tuż pod nimi. Rzędy wagonów

gęsto ustawionych na biegnących obok siebie torach przypominają dziecinne zabawki. Gdyby teraz zjawiły

się bombowce, widok ten mógłby być jeszcze bardziej wspaniały. Dowództwo jednak od dawna zaniechało

dziennych nalotów redukując je do niezbędnego minimum. To, co widzą teraz Schmundt i Willer, może

dodać apetytu pilotom samolotów bombowych. Po powrocie trzeba przekonać dowództwo, że nocny nalot

opłaciłby się sowicie. To prawda, że zanim przybędą bombowce, ów widok, który mają przed sobą, może się

zmienić. Mogą zastać tory już puste lub nie tak ponętnie zagęszczone dziesiątkami transportów, jak teraz, ale

im szybciej nastąpi ta wizyta, tym większe są szanse jej powodzenia.

Leutnant żałuje, że w tej chwili on sam nie jest pilotem samolotu bombowego. Zwolniłby wówczas

dźwignię, która otworzyłaby luk wysypując rojowisko czarnych, podłużnych przedmiotów, patrzyłby, jak

zapadają w głąb, oddalają się, nikną i nagle gdzieś tam, na samym dnie ziemi rozkwitają pióropuszami dymu

i ognia.

— Wunderlich!

— Jaaa! — Willer podziela jego zachwyt.

Schmundt oczywiście woli nie myśleć o tym, że gdyby ich samolot był bombowcem, ta ziemia, która

leży pod nimi teraz milcząca i cicha, przywitałaby ich zaporą ognia i stali.

Willer jest już przy centralnym aparacie do zdjęć pionowych. W okularze obraz stacji jeszcze bardziej

wspaniały. Hans widzi wszystko tak dokładnie, jak gdyby patrzył z wysokości zaledwie tysiąca metrów.

Krótkie zwarte gąsienice pociągów, bryła budynków stacyjnych, kompletny bezruch, jakby wszystkie

semafory były zamknięte. Trzeba byłoby być nie lada fuszerem, aby nie trafić w tak rozległy, a jednocześnie

1986-17 - Darnica godz. 0.40.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: