Tambora.pdf

Tambora

Autor: Rafał Szostak

Data publikacji: 08.12.07 | Ostatnia modyfikacja: 08.12.07

Jego wybuch był najsilniejszą erupcję wulkaniczną w czasach historycznych, znacznie

silniejszą od Krakatau i Santorini, która zniszczyła cywilizację minojską.

10 kwietnia 1815 roku Gunung Tambora na wyspie Sumbawa w dzisiejszej Indonezji

(wówczas Indie Holenderskie); na wysokość 44 km wyrzucił z siebie z ogromnym rykiem ok.

stu kilometrów sześciennych lawy i skał (dla porównania, z Krakatau na 27 km w górę

wyleciało ok. 46 km sześciennych, a z Santorini ok. 60 km3). W ciągu paru godzin, zabitych

spadającymi kamieniami, zalanych lawą czy upieczonych obłokiem piroklastycznym, zginęło

117 tysięcy ludzi. W ciągu paru następnych miesięcy na całych Małych Wyspach Sundajskich

z głodu zginęły kolejne setki tysięcy ludzi.

Na Sumbawie zaległa półtorametrowa warstwa popiołu. Zasypane zostały sąsiednie wyspy

Bali, Komodo i Lombok. Popiół wulkaniczny został rozrzucony w promieniu 1300 km, nawet

na Sumatrze. Na Jawie, południowym Borneo i Celebesie spadło ok. centymetra. Huk

wybuchu był słyszany w promieniu 1500 km. Na wszystkich okolicznych wyspach noc trwała

najbliższe trzy doby.

Lud Tambora, żyjący w północno-wschodniej Sumbawie w ciągu jednej chwili przestał

istnieć. Cztery godziny po erupcji, z krateru z ogromną prędkością zsunął się spływ

piroklastyczny (gazy i pyły o temperaturze ok. tysiąca stopni, lecące tuż nad ziemią z

prędkością ok. 150 km/h). Wszyscy natychmiast się udusili i upiekli równocześnie. Naród ten,

pochodzenia khmerskiego (z Półwyspu Indochińskiego) a nie malajskiego, jak wszystkie ludy

w okolicy, stworzył ciekawą, choć niewielką cywilizację. Znani byli ze wspaniałego miodu,

hodowli koni i uprawy cennych drzew (m. in. sandałowego). Znalezione liczne ozdoby z

brązu sugerują, że byli zamożni. Natomiast ich forma wskazuje na związki z Kambodżą i

Wietnamem.

Dziesięciometrowa fala tsunami uderzyła na wszystkie wyspy w okolicy. Ziemia zatrzęsła się

nawet w odległej o ok. 500 km Surabai. Wyniesione w górę i krążące w stratosferze pyły

zasłoniły Słońce do tego stopnia, że lata w 1815 roku nie było w sporej części globu. W USA

nawet w czerwcu były przymrozki i padał śnieg. Głód zapanował także w Europie. Sama

Tambora, mająca przed wybuchem 4,2 tys. metrów wysokości, zmniejszyła się do 2850 m.

Dzisiejsza Tambora to góra wciąż bardzo potężna. Masyw wulkaniczny zajmuje cały

północny cypel rozczłonkowanej wyspy Sumbawa, długi na ponad 50 km i szeroki na ponad

40 km. Wewnątrz znajduje się krater o średnicy ok. 7 km i głębokości 1100 m. Jego dno

wypełnia jezioro. Tak więc jeszcze dwieście lat temu najwyższą górą Archipelagu

Malajskiego nie było Kinabalu (4095 m) na Borneo, lecz Tambora na Sumbawie.

W 2004 roku ekspedycja naukowa, kierowana przez Islandczyka prof. Haraldura Sigurdssona,

wulkanologa z amerykańskiego Uniwersytetu Rhode Island odkryła w głębi lądu pozostałości

wioski ludu Tambora. Znaleziono wyroby z brązu, żelaza, delikatną porcelanę i szkło. W

odkrytym domu znaleziono zwęglone szczątki kobiety, trzymającej w dłoniach maczetę.

Obok leżała stopiona od żaru szklana butelka. Drewno, z którego był zbudowany dom na

palach, zamieniło się w węgiel drzewny. Prof. Sigurdsson nazwał wioskę Pompejami

Wschodu. Poprowadził już drugą ekspedycję w te okolice.