HISTORIOGRAFICZNE REORIENTACJE NA PRZEŁOMIE WIEKÓW
Historycy polscy z uwagą śledzili rozwijające się na Zachodzie nowe idee – inspirowały do przebudowy podstaw teoretycznych i horyzontów problemowych nauki historycznej:
· Metoda kulturowo – historyczna Lamprechta
· Historia gospodarcza (uprawiana na uboczu, od XX wieku już jako osobna dziedzina, wyspecjalizowany kierunek badań historycznych) – Franciszek Bujak
· Socjologia historyczna Juliusa Lipperta
· Socjologiczne koncepcje Ludwika Gumplowicza
· Idee marksizmu
Historiografia polska w XX wieku szybko rozszerza horyzonty swoich zainteresowań pod względem:
· Chronologicznym (historia starożytna, czasy przedlistopadowe, okres międzypowstaniowy)
· Problemowym
o Historia prawa
§ Oswald Balzer we Lwowie
§ Stanisław Kutrzeba w Krakowie
o Historia kultury – brak ogólnej koncepcji, kilka sposobów uprawiania: łączenie z historią obyczajów, literatury, nauki, oświaty; powoli od połowy XX wieku staje się oddzielną dzidziną
Uprawiali badania nad ustrojem społeczno – politycznym z punktu widzenia jego związku z całokształtem życia społecznego. Balzer wystąpił w własną syntezą historii ustroju Polski.
Pogląd na dzieje Polski:
· Przestają istnieć dawne szkoły historyczne
· Powstają nowe, grupujące historyków o zbliżonych postawach społeczno – politycznych
· Wartki nurt wydarzeń politycznych powodował liczne łamańce ideologiczne i częste zmiany orientacji politycznej
· Dalej istnieje nurt konserwatywny
o kontynuuje poglądy dawnej szkoły krakowskiej
o ostra krytyka konspiracji
o gloryfikacja pracy organicznej
· Orientacja niepodległościowa:
o przedstawiciel: Askenazy – szeroki autorytet, świetny stylista, bardzo poczytny;
§ uczył niepodległościowców patriotyzmu, moralności – znajdowali u niego historyczne i polityczne uzasadnienie podejmowanych przez siebie poczynań natury wojskowej – jego twórczość legła u podstaw obozu niepodległościowego z Piłsudskim na czele
o uczeni: Michał Sokolnicki, Michał Kukiel (uczniowie Askenazego)
§ starali się wyprowadzać z jego poglądów praktyczne wnioski dla przyszłej walki o niepodległość – podnosili zwłaszcza moralną wartość „czynu zbrojnego” i ofiary krwi
o Bolesław Limanowski – wiązał perspektywę niepodległości Polski z wyzwoleniem społecznym
· Orientacja narodowa:
o Postać zdecydowanie optymistyczna – uważali, że pogląd taki będzie sprzyjał integracji społeczeństwa wokół solidarystycznego i narodowego programu politycznego
o Uczeni: Józef Siemieński, Wacław Sobieski, Adam Szelągowski, Władysław Konopczyński – nawiązywali do poglądów warszawskiej szkoły historycznej
o „optymistyczna” interpretacja dziejów Polski polegała głównie nakrytyce oglądów szkoły krakowskiej i nawoływaniu do stworzenia nowej syntezy dziejów Polski (nie powstała
I WOJNA ŚWIATOWA
· Sprawa Polska pojawia się na arenie międzynarodowej
· Uznano za pilną potrzebę wyplenienie zarówno z głów swoich rodaków zakorzenionego poglądu jakoby dawna Polska upadła z własnych win – wina była po stronie zaborców
· Od 1915 roku zaczęła się publicystyczna ofensywa rozpościerająca na wszelki sposób optymistyczny pogląd na dzieje Polski
o Stanisław Baczyński
o Stanisław Przybyszewski
o Artur Górski
o Jan Karol Korwin Kochanowski
· Wykazywano, że Polska nie jest w Europie intruzem, że tylko pragnie wrócić na miejsce, które do tej pory zajmowała
· Najpełniej owe poglądy rozwinął O. Balzer w pracy „Z zagadnień ustrojowych Polski” – odrzucił tezę o wyjątkowości naszego narodu, dawna Rzeczpospolita była typowym państwem europejskim; odrzucał tym samym tezę o „samo zawinionym” upadku
Rozgrzeszenie Polski z dawnych grzechów inspirowało bezkrytyczny samo zachwyt nad polską doskonałością i sprzyjało krzewieniu narodowej megalomanii.
4
madzia.1majka2