KILKA SŁÓW O HISTORIOGRAFII EMIGRACYJNEJ
Pierwsze struktury polskiego szkolnictwa wyższego i nauki na wychodźstwie powstały już bezpośrednio po klęsce wrześniowej – Polki Uniwersytet w Paryżu, z rektorem Oskarem Haleckim na czele. Również po zakończeniu wojny powstało wiele skupisk Polsków, którzy woleli wybrać los emigrantów niż powrócić pod sowiecką kuratele.
Wielka Brytania
1. Szkoła Nauk Politycznych i Społecznych (SNPS)
a. 1947 – 1967
2. Polski Uniwersytet na Obczyźnie (PUNO)
a. rektor: Tadeusz Brzeski
b. uczeni: Stanisław Kościałkowski, gen Marian Kukiel, Henryk Paszkiewicz
3. Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie
a. 1950
b. w jego ramach: Wydział Historyczno – Filozoficzny
4. Instytut Historyczny im. Generała Sikorskiego
a. muzeum Wojska Polskiego
b. archiwum Polskich Sił Zbrojnych
c. centrum dokumentacyjne najnowszych dziejów Polski na obczyźnie
d. wydawca źródeł oraz periodyków historycznych
e. połączony w 1964 z funkcjonującym od 1940 Polskim Ośrodkiem Naukowym tworząc Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego
f. w jego skład weszło Studium Polski Podziemnej, które działało od 1947 i było współtworzone przez środowisko Armii Krajowej
Piłsudczykowskie
Ø Instytut badania Najnowszej Historii Polski
o Nadano imię Józefa Piłsudskiego
o Nowy Jork
Ø Instytut Józefa Piłsudskiego
o Powstał w w/w
o Publikował ważne prace dotyczące najnowszych dziejów Polski – wydał opracowaną przez swojego dyrektora Wacława Jędrzejewicza Kronikę życia Józefa Piłsudkiego
Ø Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie
o 1947
Dopiero około 1979 roku powołano w Londynie Instytut Romana Dmowskiego, który miał za zadanie utrwalenie pamięci o jego dokonaniach i propagowanej idei.
Inne
1. Polski Instytut Naukowy
a. Na wzór PAU
b. Nowy Jork w 1942
c. Historycy: Jan Kucharzewski, Oskar Halecki
d. Wydawał od 1956 roku kwartalnik The Polish Review
2. Towarzystwo Historyczno – Literackie w Paryżu
a. Ściśle związany z biblioteką Polską
b. Kierowany przez historyków: Franciszka Pułaskiego, Czesława Chowańca
Rzym
1. Polski Instytut Historyczny
a. 1945
b. Ks. Walerian Meysztowicz i Karolina Lanckorońska utworzyli
c. Prowadził badania na historią i historia kultury Polski pojmowanej jako przedmurze chrześcijaństwa
d. Wydawanie periodyku historycznego Antemurale oraz źródeł do dziejów Polski, zebranych ze zbiorów zagranicznych Elementa ad Fontium Editiones
e. Lanckorońska ogłosiła rozprawę o przenikaniu obrządku cyrylo – metodiańskiego do Polski
Towarzystwa naukowe
1. Polskie Towarzystwo Historyczne
a. Londyn
b. 1946
c. Główne zadanie: krytykę tendencyjności krajowej historiografii, związanej z przyjęciem przez nią za podstawę teorii materializmu historycznego
d. Utworzyło wraz z Instytutami w Nowym Jorku i Rzymie oraz Komisją Historyczną paryskiego Towarzystwa: POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO NA OBCZYŹNIE
e. PTH wydawało kwartalnik Teki Historyczne oraz pismo nieperiodyczne Broń i Brawa
Wydawnictwa
1. W. Pobóg – Malinowski, Najnowsze historia polityczna Polski (3 tomy)
Autor hołdował poglądowi, że historyk powinien nie tyle dbać o obiektywizm swojej narracji, ile powinien obiektywnie przedstawić swój własny pogląd na przedstawiany przez siebie bieg wydarzeń. Cechował się publicystycznym tonem i ostrością nader subiektywnych sądów. Znalazł się w konflikcie ze środowiskiem piłsudczykowskim – Instytut w Londynie zabronił mu dostępu do swojego archiwum
2. Zeszyty Historyczne, wyd. przez Jerzego Giedroycia w Paryżu
Nareszcie historycy emigracyjni mogli się spotkać na forum gazety z nastawionymi opozycyjnie w stosunku do panującego w Polsce systemu historykami krajowymi.
3. Halecki O., Pierwsze tysiąclecie katolickiej Polski
Obchody millenijne wykorzystano do propagowania koncepcji, wg której Polska zawdzięczała swój rozwój zapoczątkowanej przez przyjęcie chrztu przynależności do Zachodu i stojącemu na jej straży Kościołowi Katolickiemu, który zapewniał siłę.
Podsumowanie
Na wychodźstwie panował pewien obowiązek pielęgnowania i obrony zagrożonych wartości Polski. Postawa obrony przedwojennego statusu quo polskiej nauki historycznej przed narzucaniem jej przez panujący w kraju system zmian – utrudniło przebudowę na wzór sowiecki.
Nasza emigracja okazała się niestety niewrażliwa (mało uczulona) na nowe kierunki europejskiej historiografii. Plasowała się nawet na bardzo dobrym poziomie naukowym i nie można jej odmówić, że historycy uczestniczyli w międzynarodowym życiu naukowym poprzez wydawania swoich dzieł w językach obcych.
str. 1
madzia.1majka2