KONCEPCJE PROFESJONALIZMU
KONCEPCJA ROZSZERZONEGO PROFESJONALIZMU
E. HOYLE’A
(JEGO KONTYNUATORZY L. STENHOUSE, D. SCHÖN)
KONCEPCJA NOWEGO PROFESJONALIZMU J. ELLIOTTA
KONCEPCJA PROFESIONALNEGO ARTYZMU
D. FISH
CHARAKTERYSTYKA PROFESJONALIZMU
Hoyle wyróżnił profesjonalizm: ograniczony i rozszerzony: - ograniczony-nauczyciel funkcjonuje wyłącznie na bazie własnego doświadczenia, interpretuje sytuację zadaniową nie uwzględniając szeroko rozumianej edukacji, nie współpracuje z innymi.
-rozszerzony - działanie intuicyjne; nauczyciel stale poszukuje zrozu-
mienia swej praktyki, stale samo-
doskonali się i współdziała z innymi.
Ekspercka sprawność w poszukiwaniu zrozumienia świata, w tym własnej praktyki. (Steinhause)
Model profesjonalnej praktyki ujmuje: kontekst, istotę roli, kompetencje, wiedze profesjonalną, istotę profesjonalnego uczenia się, pedagogikę i program.
Profesjonalista powinien być otwarty na stale rosnące i zmieniające się potrzeby jego podpiecz-
nych. Powinien traktować ich podmiotowo, a sytuację w której się znajdują ujmować całościowo i uzgadniać z nimi wszyst -kie decyzje dotyczące sposobu zaspakajania owych potrzeb.
Fish mówi o węższym i szerszym znaczeniu profesjonalizmu. Węższe, to synonim „biegłości”, funkcjonuje w mowie potocznej. Szersze zaś mieści się w koncepcji profesjonalnego artyzmu.
Na profesjonalny artyzm składa się: autonomiczny osąd sytuacji, integralność, osadzenie umiejętności technicznych w szerokim kontekście celów, wartości, powinności.
Koncepcja ta zakłada, że teoria jest zawarta w praktyce i że rozwój praktyki warunkuje, czy też współwyznacza rozwój teorii. I przeciwnie – rozwój teorii warunkuje rozwój praktyki.
CECHY
NAUCZYCIELA PROFESJONALISTY
wg Steinhausea (osobista teoria nauczyciela)
1)stałe i systematyczne poddawanie pod wątpliwość własnej praktyki; refleksja praktyczna.
2)kwestionowanie i testowanie teorii w praktyce (przy założeniu, że nauczyciel posiada do tego odpowiednie kompetencje)
3) zgoda nauczyciela na obserwowanie swoich działań w klasie przez innych nauczycieli, lub z wykorzystaniem nagrań wideo i gotowość do twórczego wykorzystania rezultatów tych obserwacji w trakcie otwartej dyskusji.
4) testowanie własnych idei poprzez stosowanie procedur badawczych w klasie szkolnej
wg Schöna (refleksyjna praktyka)
1) refleksja w działaniu
(reflection-in-action)– inteligentne działanie; nauczyciel „…postawiony wobec konieczności ogarnięcia tego, co się dzieje może zatrzymać się na chwilę w środku działania, (…) aby pomyśleć nad tym, co robić dalej. Może też kontynuować działanie i myśląc w biegu modyfikować swe zachowanie.”
2) refleksja nad działaniem
(reflection-on–action) – reakcja zwrotna; dotyczy działania, które pojawia się w odpowiedzi na wstrząs, nieoczekiwaną sytuację.
Profesjonalista powinien niemalże natychmiastowo zintegrować refleksję z działaniem („ponowne obramowywanie” problemu
tj. re-framing)
1) współdziałanie w zakresie rozpoznawania, wyjaśniania i rozwiązywania problemów
2) komunikacja i empatia w kontaktach
3) holistyczne rozumienie sytuacji ( język zrozumiały dla odbiorcy)
4) samorefleksja – pokonywanie stereotypowych sądów i reakcji
5) umiejętność przyjmowania krytyki i wyciągania z niej konstruktywnych wniosków
1)„repertuar personalny”
- cechy osobowości (samoświadomość, wrażliwość na innych, umiejętność wyważonej samooceny, dystans pokora, odwaga, bezstronność, otwartość umysłu, entuzjazm, wyobraźnia, empatia)
2) odpowiedni poziom wiedzy merytorycznej i przedmiotowej
3) repertuar umiejętności określony wymaganiami akredytacyjnymi
4) wiedza edukacyjna – istota, efekty, kontekst nauczania i uczenia się
5) edukacyjne rozumienie wzmacniane wiedzą pedagogiczną
6) profesjonalny osąd nauczyciela (elastyczność w podejmowaniu decyzji, profesjonalny artyzm, czyli zdolność do improwizacji w zastanej, zaskakującej sytuacji)
7) profesjonalna kolegialność – współdziałanie
8) profesjonalny rozwój:
- zdolność do teoretyzowania w praktyce i rozpoznawania teorii leżących u podłoża własnego działania
- świadomość własnych teorii i teorii w użyciu
- umiejętność badania własnej praktyki
- umiejętność operowania praktyczną aktywnością badawczą na poziomie klasy
- umiejętność doskonalenia praktyki, rozpoznawania usterek i pracy nad ich usunięciem
SPOSÓB KSZTAŁCENIA NAUCZYCIELA PROFESJONALISTY
Najlepszą formą przygotowania do refleksyjnej praktyki jest umożliwienie studentom doświadczenia „realnej praktyki” – pod okiem mentora (coaching)- bez ponoszenia za nią pełnej odpowiedzialności. Umożliwi im to doświadczenie:
- „wiedzenia w działaniu”
- „refleksji w działaniu”
Modele coaching najczęściej wykorzystywane w kształceniu nauczycieli:
- „wspólne eksperymentowanie” ( nauczyciel wspiera, pomaga, ale nie daje gotowych rozwiązań)
- „podążaj za mną” (nauczyciel improwizuje całość działania i prezentuje przykłady występującej w nim refleksji)
- „gabinet luster”(realizacja praktycznego zadania, dialog nad nim, przeprojektowanie go, zmiana perspektywy oglądu wyjściowej sytuacji)
Studenci powinni opanować wiedzę z zakresu podstawowych dyscyplin, radzi włączać ich w proces pozyskiwania informacji przydatnych dla zrozumienia złożonych sytuacji edukacyjnych (odejście od traktowania dyscyplin akademickich jako obiektywnego fundamentu praktyki w kierunku postrzegania ich jako źródła idei).
W zakresie edukacji nauczycielskiej propaguje programy modułowe, których sedno leży w studiowaniu praktyki:
- studia obserwacyjne społ. lokalnych, polityki oświatowej
- studiowanie przypadków na podstawie dyskusji, dokumentów
- „próbne” wejście do szkoły (refleksja nad doświadczeniami – pisemne opracowanie)
-powrót na uczelnię celem „refleksji nad refleksją”
Źródłem wiedzy profesjonalnej jest „mądrość praktyczna” i profesjonalny osąd. Nabywanie jej należy oprzeć na praktyce – na działaniu i odkrywaniu znaczeń.
Uczenie się poprzez praktykę wymaga wspomagania ze strony szerokiej edukacji, której celem jest:
- docenienie złożonego charakteru praktyki i złożoności jej uczenia się
- zdolności i umiejętności w zakresie badania praktyki
- zdolności, gotowości i umiejętności w zakresie jej doskonalenia
- zdolności umiejętności wyprowadzania teorii z praktyki
- zdolności do prowadzenia refleksji nad praktyką
- rozumienie złożoności relacji między myślą i działaniem
- wiedza i formalna teoria- zdolność do korzystania z niej dla „oświecenia” praktyki.
moniapepa