EKOLOGIA.doc

eko pytania- 20 -

1.     Wyjaśnij pojęcia:

-antropopersja- oddziaływanie człowieka na otaczające go środowisko

-autekologia – zajmuje się badaniem wpływu czynników ekologicznych na pojedyncze organizmy.

-biocenoza- zespół populacji różnych gatunków roślin i zwierząt danego środowiska, podlegającym czynnikom tego środowiska i powiązanych ze sobą zależnościami pokarmowymi,

-biom- wielka jednostka biocenotyczna związana z warunkami klimatycznymi

-biosfera- strefa kuli ziemskiej zamieszkana przez organizmy żywe.

-biotop- to środowisko życia organizmów roślin i zwierząt danego środowiska, fragment powierzchni Ziemi (lądu, zbiornika wodnego). Charakteryzujący się jednakowymi abiotycznymi warunkami środowiska.

-cykl biogeochemiczny – proces obiegu pierwiastków w biosferze; krążenie pomiędzy środowiskiem abiotycznym a organizmami żywymi.

-efekt cieplarniany- polega na pochłonięciu przez znajdujące się w atmosferze gazy cieplarniane promieniowania podczerwonego odbitego od powierzchni Ziemi. Gazy, które to promieniowanie zaabsorbowały nagrzewają się i same wypromieniowują ciepło w kierunku Ziemi, przez co przyczyniają się do wzrostu temperatury w dolnych warstwach atmosfery i na powierzchni globu.

-ekologia- nazwa ta wywodzi się z połączenia dwóch greckich słów oikos = dom, gospodarstwo, logos = słowo, opowieść, wiedza. Używa się go do określenia nauki zajmującej się badaniem współzależności między organizmami a ich środowiskiem, jak również wzajemnych oddziaływań organizmów.

-ekonosfera- środowisko człowieka ściśle związane z wytwarzaniem i podziałem dóbr.

-ekosystem- podstawowa jednostka funkcjonalna w przyrodzie. Układ składający się z biocenozy i jej biotopu -kompostowanie- proces tlenowego biochemicznego rozkładu związków organicznych zawartych w odpadkach. Prowadzi się je w pryzmach (wysokość do 3m) na wolnym powietrzu przez kilka miesięcy.

-ekotyp – forma osobników tego samego gatunku różniąca się barwą lub kształtem wskutek przystosowania do lokalnego środowiska

-kwaśne deszcze-opady, których pH < od 5,6; przyczyną zakwaszania opadów są przenikające do atmosfery tlenki siarki i azotu pochodzenia antropogenicznego. Skutek: zakwaszenie gleb i wód powierzchniowych, spadek bioróżnorodności a nawet zanik mniej tolerancyjnych na zmiany pH gatunków roślin i zwierząt.

-monitoring- śledzenie ilościowych i jakościowych zmian stanu zanieczyszczenia, ocena, analiza zawartości dwutlenku węgla, siarki, składników gazów spalinowych w powietrzu i środowisku pewnych wielkości.

-nisza ekologiczna- warunki graniczne min i max, występowania danego gatunku,

-prawo minimum Liebiega – w niezmienionych warunkach środowiskowych czynnikiem limitującym rozwój organizmów jest pierwiastek występujący w środowisku w najmniejszych ilościach.

-przestrzeń geograficzna- zbiór obiektów geograficznych, między którymi zachodzą różnego rodzaju relacje,

-populacja- układ ekologiczny, obejmujący zespół osobników jednego gatunku

-rekultywacja- odtworzenie zdegradowanych ekosystemów przez wyeliminowanie czynników powodujących degradację.

-socjosfera- środowisko psychospołeczne człowieka.

-smog- powstaje z połączenia dymu i mgły; zawiera wszystkie substancje zanieczyszczające atmosferę.

-sukcesja ekologiczna-- kierunkowe zmiany biocenozy prowadzące do osiągnięcia stanu równowagi ekologicznej (klimaks).

-sukcesja ekologiczna pierwotna – kierunkowy rozwój biocenozy na obszarze dotychczas nieskolonizowanym.

Stadia sukcesji pierwotnej:

-niesukcesyjne

-imigracja

-kolonizacja

-współzawodnictwo

-stabilizacja lub stadium klimaksu

-sukcesja ekologiczna wtórna – przebiega na obszarze uprzednio zajętym przez biocenozę, która została zniszczona częściowo lub całkowicie.

-synekologia- nauka, zajmuje się grupami organizmów, ich wzajemnymi relacjami (np. konkurencją biologiczną), a także zależnością od warunków środowiska. Ekologia zbiorowości (populacji, biocenoz itp.).

-środowisko geograficzne- przestrzeń, na której zachodzi interakcja człowiek-przyroda,

-technosfera – sfera myśli i aktywności ludzkiej związana z techniką i technologią.

-utylizacja- wtórne wykorzystanie odpadów pochodzenia bytowego i przemysłowego jako surowców do nowej produkcji

-sozologia- zajmuje się przyczynami i następstwami niekorzystnych zmian w strukturze i funkcjonowaniu układów ekologicznych wynikających z rozwoju cywilizacji oraz sposobami zapobiegania tym zmianom.

-zasada sukcesji ekologicznej.

Sukcesja ekologiczna jest nieperiodycznym, kierunkowym i uporządkowanym procesem zmian jakim podlega biocenoza, biotop i cały ekosystem.

-zasada tolerancji Shelforda – ograniczający wpływ na rozwój organizmów wywierają czynniki występujące w środowisku w ilościach minimalnych i maksymalnych.

2.     Wyjaśnij przyczyny i znaczenie efektu cieplarnianego

Przyczyną jest nadmierne gromadzenie się gazów cieplarnianych w atmosferze Ziemi, spowodowane między innymi przeszło stuletnim rozwojem przemysłu i spalaniem paliw kopalnych - węgla i ropy naftowej, emisją metanu (rolnictwo, odpady) i freonów (całkowicie pochodzą z przemysłu), a także wypalaniem lasów (wylesienia i pożary) oraz jednym z największych źródeł dwutlenku węgla - motoryzacją.

Efekt ciepl. jest zjawiskiem ocieplania się klimatu Ziemi i polega na zatrzymaniu ilości ciepła emitowanego do atmosfery.

Skutki:

−      pustynnienie ważnych dla rolnictwa obszarów

−      podniesienie poziomu oceanów i zalanie nisko położonych obszarów wybrzeża

−      w krajach tropikalnych wzrost wilgotności powietrza oraz intensywności monsunów

−      zwiększenie populacji owadów

−      wzrost zachorowań na malarię

3.     Wyjaśnij przyczyny i znaczenie dziury ozonowej.

Powstaje wskutek niszczenia warstwy ozonowej przez związki chemiczne, zwane freonami.

Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego freony ulegają fotolizie, w wyniku czego uwalniane zostają atomy chloru. Chlor wchodzi w reakcję z ozonem, tworząc równie aktywny tlenek chloru oraz zwykły tlen. Następnie reakcja dwóch cząsteczek tlenku chloru prowadzi do powstania cząsteczki dwutlenku chloru oraz uwolnienia kolejnego atomu chloru, który rozbija następne cząsteczki ozonu. Oprócz tego dwutlenek chloru może ulegać rozpadowi na atom chloru oraz dwuatomową cząsteczkę tlenu

Skutki występowania „dziury ozonowej”

Narażenie organizmów żywych na zwiększone promieniowanie ultrafioletowe co za tym idzie:

−      zachorowania na raka skóry

−      wzrost zachorowań na choroby oczu- głównie zaćmy

−      zmniejszenie plonów wielu roślin uprawnych

−      zmniejszenie populacji liczebności ryb wskutek zmniejszenia planktonu

−      zmniejszenie odporności immunologicznej człowieka, wzrost zachorowalności na nowotwory

4.     Główne objawy oddziaływania człowieka na środowisko.

ü  nadmierna eksploatacja surowców mineralnych, która powoduje zniszczenie wielu terenów i zmiany ich w funkcjonowaniu.

ü  zmniejszenie powierzchni lasów {głównie równikowe}

ü  niszczenie i degradacja pokrywy glebowej

ü  zmniejszenie ilości zasobów wód słodkich {podziemnych i powierzchniowych}

ü  niszczenie naturalnej szaty roślinnej prowadzące do erozji gleb i stepowienia, nawet pustynnienia obszarów, a w konsekwencji do zaniku wielu gatunków roślin i zwierząt

ü  zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego, przez gazy i pyły pochodzenia przemysłowego, komunikacyjnego i komunalnego

ü  dziura ozonowa- w wyniku emisji pochodnych freonów do atmosfery

ü  akumulacja w środowisku wodnym i lądowym różnego rodzaju śmieci komunalnych i odpadów przemysłowych, łącznie z najbardziej groźnymi odpadami promieniotwórczymi

5.     Klasy przekształceń krajobrazu

-naturalne- spontaniczna florą i fauną, brak wpływu ludzkiego na rozwój roślinności gleby

-subnaturalne- w znacznym stopniu spontaniczna flora i fauna, słaby wpływ antropogenny, modyfikacja roślinności i gleby (chronione kompleksy leśne, wydmy, torfowiska)

-seminaturalny- w znacznym stopniu spontaniczna flora i fauna, silny wpływ antropogenny na roślinność i gleby (np. ubogie łąki, wrzosowiska, zarośla, obszary leśne niechronione)

-rolniczy- flora i fauna w znaczny stopniu zorganizowana i kontrolowana przez człowieka, silny wpływ antropogenny na gleby (np. melioracje, nawożenie) i roślinność (obszary polne, łąki gospodarcze, drobne osadnictwo, lasy gospodarcze)

-zurbanizowany- bardzo zubożała flora i fauna wprowadzona przez człowieka, sztuczne gleby wytworzone z nierodzimego substratu, pielęgnowane specjalnymi metodami (kompleksy miejskie, przemysłowe, treny sportowe)

6.     Antropogeniczne formy użytkowania przestrzeni.

*Zalicza się do niego rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, zbieractwo; w ramach tego użytkowania przekształca się szata roślinna i świat zwierząt, a dopiero potem inne goekomponenty- użytkowanie biogeniczne

*Odkształceniu ulega powierzchnia ziemi i stosunki wodne (kopalnictwo), a dopiero potem inne geokomponenty- użytkowanie geogeniczne

*Należy do niego osadnictwo, przemysł, komunikacja, oddziałuje w sposób silny i kompleksowy na wszystkie składniki krajobrazu- użytkowanie technogeniczne

7.     Parki Narodowe w Polsce

-Słowiński

-Woliński

-Wigierski

-Biebrzański

-Bory Tucholskie

-Narwiański

-Drawieński

-Białowieski

-Ujście Warty

-Wielkopolski

-Kampinoski

-Poleski

-Świętokrzyski

-Roztoczański

-Karkonoski

-Gór Stołowych

-Ojcowski

-Babiogórski

-Gorczański

-Pieniński

-Magurski

-Bieszczadzki

-Tatrzański

8.     Przejawy antropogenizacji obszarów Górnego Śląska

-duże zanieczyszczenie powietrza sadzą, popiołem lotnym, drobnymi pyłami metalurgicznymi i wapiennymi, tlenkami siarki, związkami azotu, chloru, ołowiu, siarkowodoru, fluoru, wodnymi kwasami i ich bezwodnikami, tlenkami węgla, siarczkami- są roznoszone na duże przestrzenie powodują zmiany w warunkach ekologicznych.

-przeobrażenie szaty roślinnej na hałdach {Zagłębie Przemysłowe Bełchatów}

-zmiany powierzchni ziemi- przekształcenia bez dostaw materiałów obcych-nasypy, z dostawami-hałdy,

-przekształcenie hydrosfery ilościowe i jakościowe

9.     Kategorie obszarów chronionych.

-Park narodowy-obszar chroniony, utworzony głównie w celu ochrony całych ekosystemów, przeznaczony także do badań naukowych oraz edukacji i wypoczynku.

-Park krajobrazowy-obszar chroniony, utworzony głównie w celu ochrony charakterystycznych cech krajobrazu danego obszaru.

-Ścisły rezerwat przyrody-obszar chroniony stanowiący swoiste laboratorium badawcze dla naukowców, nie udostępniony dla ruchu turystycznego. Obszar ten podlega tylko ochronie biernej i brak w nim ingerencji człowieka.

-Rezerwat przyrody-obszary niewielkie, w których chroni się bądź to całość, bądź tylko część miejscowej przyrody (np. zespół stawów).

...