Program pracy z dzieckiem zdolnym
Zagadnienie zdolności jest nierozerwalnie związane z różnicami indywidualnymi między ludźmi w zakresie ich osiągnięć. Słownik pedagogiczny podaje, że zdolności, to „te właściwości psychiki człowieka, które warunkują możliwości skutecznej działalności w określonych dziedzinach, przy wykonywaniu pewnych działań.” Zatem zdolności stanowią układ warunków wewnętrznych jednostki, właściwość różniącą jednego człowieka od drugiego w poziomie osiągnięć, łatwość i szybkość odbierania i przetwarzania informacji o otaczającym świecie.
"....Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi..." J. Korczak
PROGRAM PRACY Z DZIECKIEM ZDOLNYMSpis treści:
1. Co to jest dziecko zdolne?
2. Jak rozpoznać dziecko zdolne?
3. Założenia ogólne programu.
4. Cele programu.
5. Procedury osiągania celów (metody i formy realizacji)
6. Treści edukacyjne oraz planowane osiągnięcia dziecka
7. Ewaluacja programu.
8. Literatura.
Co to jest dziecko zdolne? Zagadnienie zdolności jest nierozerwalnie związane z różnicami indywidualnymi między ludźmi w zakresie ich osiągnięć. Słownik pedagogiczny podaje, że zdolności, to "te właściwości psychiki człowieka, które warunkują możliwości skutecznej działalności w określonych dziedzinach, przy wykonywaniu pewnych działań." Zatem zdolności stanowią układ warunków wewnętrznych jednostki, właściwość różniącą jednego człowieka od drugiego w poziomie osiągnięć, łatwość i szybkość odbierania i przetwarzania informacji o otaczającym świecie. T. Lewowicki uważa, że dzieci zdolne posiadają:
· wysoki poziom zdolności ogólnych, inteligencji;
· wysoki poziom zdolności specjalnych, uzdolnień;
· wysokie osiągnięcia lub możliwość takich osiągnięć w nauce bądź innych dziedzinach;
· osiągnięcia oryginalne i twórcze, lub możliwość takich osiągnięć.
Zatem zdolności, to te różnice indywidualne, które sprawiają, że przy danym zasobie wiedzy, praktyki i takich samych warunkach zewnętrznych oraz równej motywacji jedne dzieci sprawniej niż inne wykonują dane czynności, szybciej uczą się, dostrzegają problemy i przystępują do ich rozwiązania w sposób najbardziej logiczny i skuteczny.Jak rozpoznać dziecko zdolne? Najważniejsza sprawą w pracy z dzieckiem zdolnym jest w ogóle dostrzeżenie go, czyli wyłonienie z grupy innych dzieci. Wbrew pozorom nie jest to wcale takie proste. Prowadząc obserwacje grupy musimy pamiętać, że dziecko zdolne:
· szybko zapamiętuje, prawidłowo kojarzy i rozumuje;
· rozumie polecenia i zadania;
· posiada dar bystrej obserwacji otoczenia;
· jest dociekliwe, zadaje dużo pytań;
· ma różnorodne zainteresowania, bogatą wiedzę, pasje, uzdolnienia;
· uczy się z przyjemnością i wyraźnym zainteresowaniem;
· umie skupić uwagę przez dłuższy czas na wybranym obiekcie zainteresowania;
· jest bardzo spostrzegawcze;
· posiada bogatą wyobraźnię oraz ciekawe i oryginalne pomysły;
· wymyśla nowe zabawy, opowiadania, sytuacje realne i abstrakcyjne;
· wyraża swoje myśli i emocje w różnej formie np. werbalnej, plastycznej, muzycznej;
· broni swoich racji i poglądów, jest niezależne;
· wiadomości samo podaje pomysły nowych zadań, nie polega na innych przez cały czas;
· woli samo rozwiązywać problemy;
· najczęściej posiada poczucie humoru;
a jednocześnie często dziecko zdolne:
· ma trudności w przystosowaniu się do grupy (potrzeba rywalizacji, imponowania, dominacji);
· jest często uznawane za zarozumiałe;
· bywa, że lekceważy rówieśników, nauczyciela lub jego zdanie;
· prezentuje egocentryzm, koncentrację na sobie;
· miewa trudności z przechodzeniem od do umiejętności, niekiedy charakteryzuje się lękliwością lub nadpobudliwością.
Posiadanie przynajmniej kilku spośród wymienionych cech pozytywnych oznacza, że dziecko przy wczesnej stymulacji, poświęcaniu czynnej uwagi i akceptacji otoczenia ma szansę wykorzystać i rozwinąć wrodzone predyspozycje, a w efekcie stać się jednostką wybitną. Wieloletnia praca w przedszkolu pozwala mi stwierdzić że liczba dzieci zdolnych stale wzrasta, stąd też moim zdaniem zaistniała potrzeba stworzenia programu pracy z dzieckiem zdolnym. Uważam, że dzieciom tym powinno się stworzyć jak najlepsze warunki, możliwości rozwijania swych różnorodnych zdolności. W przedszkolu bardzo dużo uwagi poświęca się dzieciom mającym trudności w osiągnięciu dojrzałości szkolnej realizując program pracy wyrównawczej sądząc, że dziecko zdolne i tak sobie poradzi. Jednak uważam, że jeśli w porę nie dostrzeżemy, nie docenimy i nie ukierunkujemy jego zdolności, to będą się one rozwijać, ale może również nastąpić regres. Realizując program pracy z dzieckiem zdolnym umożliwimy i tej grupie przedszkolaków jeszcze lepszy rozwój ich różnorodnych zainteresowań, zamiłować i pasji.Założenia ogólne programu W ostatnich latach zainteresowanie dzieckiem zdolnym jest o wiele większe niż kiedykolwiek. Wynika to z ogromnego zapotrzebowania społeczeństwa na ludzi o wybitnych zdolnościach, aktywnych, twórczych, o nieprzeciętnym sposobie myślenia. Wiele państw stwarza jednostkom uzdolnionym coraz lepsze warunki ich rozwoju. Również w naszym kraju powinniśmy prowadzić pracę z dziećmi zdolnymi już od najmłodszych lat. Głównym założeniem programu jest zatem wychodzenie naprzeciw potrzebom dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych, rozwijanie, wspomaganie i ukierunkowanie zdolności dziecka zgodnie z jego potencjałem i możliwościami; umożliwianie, wyzwalanie i podtrzymywanie spontanicznej aktywności dziecka, sprzyjanie uaktywnianiu się jego potencjału intelektualnego i twórczego, a tym samym umożliwianie realizowania się indywidualnej linii rozwojowej. Program przeznaczony jest dla dzieci sześcioletnich wykazujących szczególne uzdolnienia i zainteresowania związane z matematyką, nauką czytania i pisania w przedszkolu. Program zawiera cele, treści, metody i formy pracy, które są zgodne z podstawą programową wychowania przedszkolnego i w spójny sposób uzupełniają ją. Program realizowany będzie w trakcie zajęć zintegrowanych w ciągu dnia pobytu dziecka w przedszkolu. Na bazie programu nauczyciel grupy opracuje swój plan pracy, który będzie przebiegać we własnym środowisku dziecka, w zróżnicowanym zespole dzieci, gdzie będzie możliwość wielorakich doświadczeń po to, by zapewnić również jego wszechstronny rozwój emocjonalny, społeczny i fizyczny.Cele programu Głównym celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi. W odniesieniu do dziecka sześcioletniego objętego tylko jednorocznym oddziaływaniem rozwinięcie zdolności zgodnie z indywidualnymi predyspozycjami i możliwościami wymaga stworzenia specjalnych warunków oraz dodatkowego zainteresowania ze strony nauczyciela. Takie możliwości daje realizacja programu pracy z dzieckiem zdolnym.Celem programu jest:
1. Wczesne rozpoznawanie zdolności i uzdolnień.
2. Wspieranie i podejmowanie inicjatyw edukacyjnych pomocnych w rozwoju i kształceniu.
3. Stwarzanie warunków do odkrywania, eksperymentowania, poznawania, działania, przeżywania w różnych formach.
4. Stwarzanie warunków optymalnego i harmonijnego rozwoju osobowości.
5. Rozwijane u dziecka możliwości umysłowych oraz szczególnych uzdolnień do uczenia się matematyki.
6. Stwarzanie sytuacji doskonalących pamięć, umiejętność skupienia uwagi, zdolność kojarzenia, logicznego, twórczego i oryginalnego myślenia a także działania.
7. Tworzenie warunków do rozwoju nabytych doświadczeń językowych, ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności czytania i pisania.
8. Wdrażanie do samokształcenia i systematycznej pracy nad sobą.
9. Budowanie i utrwalanie pozytywnej motywacji do nauki.
10. Wdrażanie do operatywnego posługiwania się wiedzą.
11. Kształtowanie wiary we własne możliwości.
12. Budowanie pozytywnych relacji na płaszczyźnie uczeń – nauczyciel, uczeń – uczeń.
13. Rozbudzanie u dziecka pragnienia rozwijania swoich zainteresowań i zamiłowań.
14. Tworzenie środowiska wychowawczego stymulującego rozwój uzdolnień i postaw twórczych.
Procedury osiągania celów (metody i formy realizacji) Efektywność realizacji każdego programu zależy od zrozumienia jego idei, a następnie od inwencji i pomysłowości jego wykonawcy. Chcąc osiągnąć zamierzone cele należy pamiętać, aby:
· pomysłowo i odważnie projektować sytuacje wychowawczo – dydaktyczne,
· zapewniać dzieciom poczucie bezpieczeństwa i swobody,
· stwarzać możliwość zaspokajania naturalnej ciekawości dzieci w różnych sferach,
· stwarzać wiele różnorodnych sytuacji do podejmowania działania.
Program został opracowany z myślą o dziecku, które nie boi się rozwiązywania problemów i cieszy się z każdego, nawet najmniejszego sukcesu. W realizacji programu przyjęto koncepcję łączenia metod tzw. "Sojusz metod" w których dominować będą metody aktywizujące dzieci.
· słowna, oglądowa, praktyczna;
· uczenie się przez odkrywanie (problemowo – poszukujące), działanie (praktyczne), przeżywanie (ekspresyjne);
· zabawowa;
· "burza mózgów"
· patrz i słuchaj;
· kinezjologia edukacyjna P. Dennisona;
· naturalna metoda nauki czytania I. Majchrzak
Aby praca z dzieckiem zdolnym przynosiła oczekiwane efekty niezwykle ważne jest przyjęcie odpowiednich form pracy. Program ten przewiduje:
· wykorzystywanie różnorodnych możliwości i okazji do indywidualizacji pracy w toku normalnie, powszechnie stosowanych form pracy;
· przydzielanie trudniejszych zadań do rozwiązywania podczas pracy zbiorowej i indywidualnej;
· stwarzanie okazji do swobodnego wyboru trudniejszych zadań i swobodnej decyzji w podejmowaniu zadań dodatkowych;
· organizowanie pracy w małych grupach;
· dobór grup na zajęciach pod względem poziomu zdolności dzieci lub pod względem rodzaju zdolności;
· stawianie pytań problemowych pobudzających myślenie twórcze i krytyczne;
· wskazywanie dodatkowych źródeł wiedzy i inspirowanie do korzystania z nich;
· stopniowe zwiększanie wymagań;
· przydzielanie dodatkowych ról mobilizujących do wysiłku intelektualnego i zaangażowania;
· organizowanie konkursów, występów artystycznych
Treści edukacyjne oraz planowane osiągnięcia dzieckaTreści edukacyjne są tak dobrane, aby rozwijać uzdolnienia, zdolności i zainteresowania dziecka w obszarze edukacji:
· mowy i myślenia
· przygotowania do pisania i czytania
· matematycznej
1. Edukacja w zakresie mowy i myśleniaDziecko:
o wypowiada się poprawnie pod względem logicznym i gramatycznym;
o potrafi gestem, mimiką odtworzy czyjeś uczucia, emocje;
o umie uważnie słuchać różnorodnych wypowiedzi, rozumie i potrafi powtórzyć ich treść;
o potrafi recytować wiersze, wygłaszać fragmenty prozy;
o bierze udział w inscenizacjach, teatrzykach przedszkolnych, występach publicznych, konkursach;
o układa ciekawe zakończenia opowiadań, bajek, baśni;
o rozwija umiejętność kulturalnego dyskutowania, umie dochodzić w dyskusji do kompromisu
2. Edukacja w zakresie czytaniaDziecko:
o czyta i posługuje się melodią, akcentem i rytmem mowy;
o czyta ze zrozumieniem;
o czyta samodzielnie bajki, próbuje czytać czasopisma;
o czyta tekst z podziałem na role;
o korzysta z encyklopedii;
o rozpoznaje takie formy wypowiedzi pisemnych jak: opowiadanie, baśń, legenda;
o próbuje układać rymy, wierszyki;
o zna twórczość wybranych pisarzy oraz poetów dziecięcych: Julian Tuwim, Jan Brzechwa, H.Ch.Andersen;
3. Edukacja w zakresie pisaniaDziecko:
o umie odwzorować i odtworzyć z pamięci wzory, znaki i ich układ;
o umie kreślić litery i wyrazy po śladzie także kropkowym;
o potrafi kreślić znaki literopodobne w sposób płynny, ciągły i mieści je w wyznaczonych liniach;
o...
joly