10. Omów problem dodatkowych upośledzeń, współwystępujących z upośledzeniem umysłowym
11. Czym są uwarunkowane zaburzenia w zakresie działania w przypadku upośledzonych umysłowo
12. Scharakteryzuj różnice w rozwoju fizycznego jednostek upośledzonych umysłowo w zależności od stopnia upośledzenia
13. Omów typowe cechy osobowościowe charakteryzujące upośledzonych umysłowo
14. Scharakteryzuj procesy psychiczne upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim
15. Jakie są możliwości zdobywania wiedzy i umiejętności przez upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i głębszym
16. Konsekwencje zaburzeń sfery emocjonalnej dla zachowania się upośledzonych umysłowo w zależności od stopnia upośledzenia
17. Jakie są główne cele i zadania kształcenia specjalnego dzieci upośledzonych umysłowo
18. Uzasadnić konieczność dogłębnego poznania dziecka i jego środowiska rodzinnego
19. Jakie czynniki wyznaczają nam możliwości dobrego poznania dziecka i jego środowiska
20. Jakie są metody poznawania dziecka i jego środowiska
Wyjaśnij stosunek zależności oligofrenopedagogiki od pedagogiki specjalnej i ogólnej.
Oligofrenopedagogika jest tym działem pedagogiki specjalnej, w obrębie którego prowadzi się rozważania na temat kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo. Jest zatem jej szczegółową dyscypliną, w skład której wchodzą trzy dyscypliny naukowe:
a. teoria specjalnego wychowania
b. teoria nauczania osób upośledzonych umysłowo
c. teoria interwencyjnego oddziaływania na ujemne i dodatnie odchylenia rozwojowe.
Jako dyscyplina naukowa mająca swój własny przedmiot badań, oligofrenopedagogika bada warunki i prawidłowości procesu wychowania i kształcenia upośledzonych umysłowo, który obejmuje kształtowanie całej osobowości i korekturę istniejących nieprawidłowości.
Biorąc pod uwagę zależności, jakie zachodzą między pedagogiką ogólną a oligofrenopedagogiką, można uznać, że oligofrenopedagogika jest nauką o wychowaniu; o celach, treściach i metodach pracy z dziećmi upośledzonymi.
Jakie cele i zadania wyznacza sobie oligofrenopedagogika
Przedmiotem badań oligofrenopedagogiki są warunki i prawidłowości procesu wychowania i kształcenia dzieci i młodzieży, której rozwój przez dziedziczne lub wczesne upośledzenie umysłowe jest opóźniony. Jako nauka zajmuje się więc problematyką wychowawczo-edukacyjną dotyczącą upośledzonych umysłowo oraz ich przygotowaniem do życia. Nie zajmuje się badaniem metod i sposobów leczenia upośledzenia umysłowego.
Celem oligofrenopedagogiki jest wypracowanie modelu optymalnych warunków do wszechstronnego rozwoju upośledzonych umysłowo i maksymalnego ich przystosowania do życia, a szczególnie:
a. określenie możliwości rozwojowych poszczególnych grup jednostek upośledzonych umysłowo
b. wykrywanie praw rządzących wychowaniem i kształceniem
c. opracowanie dorobku naukowego oligofrenopedagogiki oraz przekazanie jej praktykom (nauczycielom i wychowawcom).
Szczegółowe zadania oligofrenopedagogiki mają charakter praktyczny i polegają na ustaleniu metod i form pracy rehabilitacyjnej oraz zasad, które jednostce upośledzonej zapewniałby optymalny rozwój i przystosowanie społeczne. Wypracowuje wskazania służące pracy nauczycieli-wychowawców i terapeutów.
Jakie czynniki wyznaczają współcześnie rozwój oligofrenopedagogiki.
Na rozwój oligofrenopedagogiki mają wpływ wyniki badań nauk pokrewnych, szczególnie medycznych, psychologicznych i farmakologicznych.
Rozwój opieki nad upośledzonymi umysłowo uwarunkowany jest także takimi czynnikami, jak:
Ø stosunek społeczeństwa do jednostek upośledzonych umysłowo
Ø osobiste doświadczenia każdego człowieka (lub ich brak) z osobami odbiegającymi od normy pod jakimś względem
Ø zobowiązania Polski wynikające z przynależności do różnych paktów i umów międzynarodowych, co wpływa na kształt prawa, szczególnie prawa oświatowego
Co jest istotą upośledzenia umysłowego
Upośledzenie umysłowe nie stanowi żadnej określonej jednostki chorobowej, lecz jest zespołem skutków rozmaitych w swej etiologii stanów chorobowych i uszkodzeń układu nerwowego.
Istotą upośledzenia umysłowego są uszkodzenia C.U.N., a w szczególności kory mózgowej. Zadaniem kory mózgowej jest m.in. wytwarzanie związków czasowych i odruchów warunkowych regulujących życie psychiczne człowieka. Wszelkie uszkodzenia w obrębie kory mózgowej ograniczają proces wytwarzania tych połączeń.
Uszkodzenia c.u.n. może być różne:
a. anatomiczne (organiczne) – oznaczające nieprawidłowości w budowie
b. funkcjonalne (czynnościowe), powodujące nieprawidłowe działanie kory
W przypadku anatomicznego uszkodzenia c.u.n., zwłaszcza kory występuje uszkodzenie o zasięgu ogólnym (rozlanym) lub wycinkowym. Pierwsze powstaje wówczas, gdy rozwój mózgu zostaje patologicznie zmieniony (lub zatrzymany) w trakcie ontogenezy, w okresie okołoporodowym lub we wczesnym dzieciństwie. Gdy natomiast uszkodzone zostały tylko wycinkowe obszary mózgu mamy do czynienia z uszkodzeniem wycinkowym. W tym drugim przypadku istnieje większa możliwość aktywowania mechanizmu kompensacyjnego, polegającego na przejęciu (lub wspomaganiu) funkcji przez obszar mniej zaburzony lub niezaburzony wcale, jak to ma czasem miejsce w przypadku dyskalkulii czy dysleksji.
Anatomiczne uszkodzenie mózgu (ogólne i wycinkowe) powodują nie tylko upośledzenie intelektu. Obok niego występuje odmienny rozwój poszczególnych cech osobowości dziecka, powodując zaburzenia w:
Ø jego życiu emocjonalnym
Ø sferze uczuciowej
Ø woli
Ø motoryce.
Cechą charakterystyczną wszelkich uszkodzeń c.u.n. jest względna ich stałość. Mimo to jednostki upośledzone rozwijają się nie tylko fizycznie, ale i psychicznie. Systematyczne pobudzanie zachowanych mechanizmów rozwojowych, trening, konsekwentny system wymagań prowadzą do uczynniania możliwości dziecka.
Upośledzonym umysłowo dostępne sprzede wszystkim bezpośrednie wrażenia i przeżycia.
Jakie różnice zachodzą pomiędzy oligofrenią a demencją
Demencja – otępienie – w odróżnieniu od oligofrenii występuje w rozwoju osobniczym później (po ukształtowaniu się struktury mózgowej i podstawowych mechanizmów rozwojowych).
Ważnym czynnikiem określającym dynamikę obrazu klinicznego oligofrenii jest ewolucja rozwojowa. Z wiekiem u jednostki upośledzonej umysłowo rozwijają się mechanizmy kompensacyjne i przystosowawcze, wskutek czego może się poprawiać jego funkcjonowania, a nawet inteligencja.
W demencji mamy do czynienia ze stopniowym lecz postępującym rozpadem podłoża (c.u.n.) i zachowania. Dotyczy przede wszystkim ludzi starszych.
Jakie różnice stwierdza się w etiologii w przypadkach lekkiego i głębszego/głębokiego upośledzenia umysłowego
Stwierdzono różnice w etiologii upośledzenia umysłowego uzależnione od jego stopnia. Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim najczęściej uwarunkowane jest wieloczynnikowo, a w stopniu głębszym – jednoczynnikowo, np. silne niedotlenienie płodu, konflikt serologiczny, anomalia chromosomowa, defekt przemiany materii powodujący fenyloketonurię (dziecko przychodzi na świat zdrowe zaś uszkodzenie mózgu następuje dopiero w życiu pozapłodowym, jako skutek zatrucia nietolerowanym przez organizm składnikiem mleka).
Jakie kryteria są podstawą klasyfikacji upośledzenia umysłowego.
Ø Psychologiczne
Ø Ewolucyjne
Ø Pedagogiczne
Ø Społeczne
Ø Medyczne (klasyfikacja medyczna obejmuje osiem grup czynników patogennych)
Wskaż konsekwencje czterostopniowej klasyfikacji upośledzenia umysłowego dla kształcenia specjalnego
Ø Upośledzenie w stopniu lekkim – dzieci mają zagwarantowane prawo do nauki w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych (najczęściej zawodowych) ogólnodostępnych, w oddziałach i szkołach specjalnych i integracyjnych. W zakresie spraw organizacyjnych są zrównani z dziećmi w pełni sprawnymi (taka sama podstawa kształcenia ogólnego, system oceniania, dokumentacja nauczania).
Ø Dzieci upośledzone w stopniu głębszym – mogą pobierać naukę w szkołach masowych, specjalnych i integracyjnych (lub w oddziałach specjalnych, integracyjnych; mają odmienną podstawę programową (przewidującą także indywidualną rewalidację) oraz ramowe plany nauczania; otrzymują świadectwa promocyjne i mają zakładane arkusze ocen. Pracują na podstawie indywidualnych programów, do opracowania których są zobowiązani wszyscy nauczyciele pracujący z danym dzieckiem. Oceny dzieci są zawsze ocenami opisowymi. Po ukończeniu nauki w szkole podstawowej i gimnazjalnej mogą przyuczać się do zawodu (głównie w szkołach specjalnych).
Ø Dzieci głęboko upośledzone – realizują obowiązek szkolny w postaci zajęć rewalidacyjno-wychowawczych – indywidualnych lub zespołowych. Mają prawo być objęte działaniami edukacyjnymi do 25 roku życia.
Ø Wszystkie dzieci upośledzone umysłowo maja prawo do skorzystania z prawa wydłużenia każdego etapu edukacyjnego co najmniej o jeden rok.
Ø Kształcenie dzieci niepełnosprawnych intelektualnie może trwać do:
- 18 rż w szkole podstawowej
- 21 rż w szkole gimnazjalnej
- do 24 rż w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej
Jakie są wspólne podstawowe cechy wszystkich postaci upośledzenia umysłowego
Wspólną i podstawową cechą wszystkich postaci upośledzenia umysłowego jest:
Ø rozlany, totalny charakter niedorozwoju
Ø przewaga niedorozwoju najwyżej zorganizowanych form życia psychicznego i stosunkowo dobrze zachowany rozwój czynności elementarnych.
W upośledzeniu umysłowym obok niedorozwoju czynności poznawczych występuje niedorozwój całej osobowości. Charakterystyczne jest zjawisko obniżenia lub nadmiernego, chaotycznego wzmożenia ruchliwości procesów nerwowych.
Wszystkie jednostki upośledzone umysłowo charakteryzuje przewaga pierwszego układy sygnałowego nad drugim układem.
Wszystkich oligofreników charakteryzuje brak inicjatywy i samodzielności, których poziom zależny jest od stopnia upośledzenia.
Omów problem dodatkowych upośledzeń, współwystępujących z upośledzeniem umysłowym
- częste anomalie w rozwoju fizycznym
- zaburzenia mowy (oligofazja)
- zaburzenia zmysłów wzroku i słuchu
- zaburzenia działalności analizatorów wzrokowego, słuchowego i ruchowego oraz ich integracja
Omów typowe cechy osobowościowe charakteryzujące upośledzonych umysłowo
Na skutek problemów poznawczych powstają defekty całej osobowości dzieci upośledzonych. Ograniczenia poznawcze wpływają bezpośrednio na ich zachowanie. Ich wola i przeżycia są zasadniczo ograniczone. Ograniczeniom intelektualnym towarzyszą trudności w przystosowaniu się i podporządkowaniu. Trudności w przewidywaniu, błędy w myśleniu, duża subiektywność stanowią przeszkody w satysfakcjonującym społecznie funkcjonowaniu. Do cech wspólnych należą przede wszystkim:
Ø niedostateczna zdolność panowania nad sobą
Ø ograniczona (lub brak) zdolność do postępowania przemyślanego, świadomego
Ø brak przewidywania konsekwencji
Ø egoizm (subiektywność)
Ø impulsywność
Im głębszy stopień upośledzenia tym znaczniejsze zubożenie osobowości.
Jakie są metody poznawania dziecka i jego środowiska
- analiza dokumentacji – badania psychologiczne - orzeczenie kwalifikujące do kształcenia specjalnego (określające poziom upośledzenia) i dokumentacja medyczna
- analiza wytworów prac dziecka
- obserwacja
- wywiad
- Inwentarz Gunzburga
- Arkusz zachowania się B.Markowskiej
Podstawowe cele kształcenia dzieci upośledzonych umysłowo zmierzają do optymalnego ich rozwoju.
Dlatego też głównym celem pedagogiki specjalnej jest zapewnienie osobom niepełnosprawnym pomocy w uzyskaniu jak najlepszego rozwoju i uznania w środowisku, przygotowanie ich do przyszłych zadań w pracy zawodowej, a także optymalne kształcenie, aby mogły jak najlepiej spełniać swoje zadania społeczne, oraz przystosowania do życia w społeczeństwie. Na to zadanie, jako podstawowe, wskazuje również Cz. Kosakowski, pisząc o przemianach systemu edukacyjnego dzieci i młodzieży . Twierdzi , ze zaspakajanie potrzeb edukacyjnych dzieci z zaburzeniami rozwojowymi stanowi wyzwanie dla zreformowanej szkoły. “ Proces zmiany w kształceniu specjalnym polega przede wszystkim na zmianie podejścia do człowieka niepełnosprawnego, na zwracaniu uwagi na jego zwiększona przez dysfunkcje potrzeby oraz na podejmowaniu działań w celu stworzenia jak najlepszych warunków do normalnego funkcjonowania tych osób w środowisku. Podstawowe znaczenia dla ww. koncepcji ma dostęp do edukacji , ponieważ to wykształcenie może pomóc w wyrównaniu szans życiowych osób z różnymi stopniami niepełnosprawności i pozwoli na wykorzystanie własnych możliwości oraz decydowanie o własnym losie.”
Oligofrenopedagogika jest pedagogiką upośledzonych umysłowo i stanowi jeden z działów pedagogiki specjalnej. Oligofrenopedagogika współpracuje z różnymi działami wiedzy o człowieku np. neurologią, psychiatrią, psychopatologią, które pomagają ustalić stopień rozwoju umysłowego oraz dobrać odpowiednie metody oddziaływania pedagogicznego. Do celów oligofrenopedagogiki należy zaliczyć: - wykrywanie i ustalanie ogólnych prawidłowości w rozwoju psychofizycznym i społecznym osób upośledzonych umysłowo, - określenie celów i zadań pracy rewalidacyjnej w zależności od stopnia upośledzenia, - ukierunkowanie pracy rewalidacyjnej w zakresie doboru treści, form i środków dydaktyczno-wychowawczych, - dążenie do osiągnięcia przygotowania do życia w integracji ze społeczeństwem poprzez osiąganie możliwie wszechstronnego rozwoju oraz przygotowania do wykonywania zawodu.
Maria Grzegorzewska zwróciła uwagę na trzy podstawowe problemy w wychowaniu jednostek upośledzonych, a więc na: - wyrównywanie braków jako integralnego składnika wychowania jednostek z odchyleniami od normy, - wszechstronny i możliwie najpełniejszy rozwój osobowości, - przygotowanie w miarę istniejących możliwości do aktywnego udziału w życiu społecznym.
Możliwości zdobywania wiedzy i umiejętności przez upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i głębszym
. Szkoła specjalna jest to instytucja, która różni się znacznie od szkoły masowej. Ma ona wypełniać zadania i cele pedagogiki specjalnej. Kształci i wychowuje dzieci i młodzież upośledzoną a także umożliwia im wypełnianie obowiązku szkolnego. Nauczanie i wychowanie w szkole specjalnej głównie sprowadza się do osiągnięcia możliwie wszechstronnego rozwoju uczniów, ich rewalidację, wychowanie w dostępnym dla nich zakresie świadomych, odpowiedzialnych obywateli. Przede wszystkim program nauczania jak i metody stosowane w pracy z uczniami są odmienne niż w szkole masowej. Na podkreślenie zasługuje także mniejsza liczebność uczniów w klasie, co spowodowane jest koniecznością indywidualnego podejścia do każdego ucznia. Zadania, jakie stoją przed szkołą specjalną to wyrabianie zamiłowania i przygotowanie do pracy jak i wyposażenie ich w dostępnym im zakresie w dyspozycje psychiczne, fizyczne i umysłowe. Szkoła specjalna przyjmuje uczniów, których rozwój umysłowy jest zaburzony w wieku 7 lat oraz przyjmuje ze szkół masowych dzieci i młodzież, które nie są w stanie sprostać normaln...
mario19101