PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA SEMESTR 2000/2001 1. Proces wychowania resocjalizacyjnego, jego struktura i w�a�ciwo�ci. 1. Prakseologiczne zasady projektowania system�w resocjalizacyjnych. 1. Organizacja procesu resocjalizacji w warunkach zak�adowych. 1. Formy oddzia�ywa� resocjalizacyjnych w �rodowisku otwartym. 1. Specyficzne formy resocjalizacji (psychoterapia, socjoterapia) os�b uzale�nionych i z zaburzon� osobowo�ci�. 1. Wychowawca i zesp� pedagogiczny w procesie resocjalizacji. 1. Mo�liwo�ci i metody pomiaru wynik�w oddzia�ywa� resocjalizacyjnych. �WICZENIA: 1. wybrane zagro�enia spo�eczne, mo�liwo�ci przeciwdzia�ania, warunki bezpiecze�stwa dzieci i m�odzie�y 1. charakterystyka wybranego typu lub wybranej plac�wki resocjalizacyjnej (mo�e by� na podstawie artyku�u prasowego, itp.) lub ogniska wychowawczego, �wietlicy �rodowiskowej, plac�wki odwykowe. 1. Techniki psychoterapeutyczne i socjoterapeutyczne stosowane w o�rodkach dla os�b uzale�nionych i z zaburzon� osobowo�ci� 1. Osobowo�� wychowawcy a skuteczno�� resocjalizacji (fragmenty ksi��ek, artyku�y, itp.) 1. Przyk�ady nowych rozwi�za� systemowych i metodycznych w resocjalizacji. 07.10.2000 W Proces wychowania. Organizacja procesu resocjalizacyjnego. PROCESEM WYCHOWANIA nazywamy ci�g zmian zachodz�cych w osobowo�ci cz�owieka, ci�g oddzia�ywa� uzupe�niaj�cych te zmiany. Mamy tu na my�li zmiany zachowania, sposobu my�lenia w systemie warto�ci, odno�nie motywacji w dzia�aniu, odno�nie aspiracji i cel�w �yciowych b�d� systemu budowania aspiracji �yciowych, zmiany w zakresie zainteresowa�. PROCES INDYWIDUALNEGO ODDZIA�YWANIA W wzajemne oddzia�ywanie. Wychowawca musi posiada� wi�ksz� si�� oddzia�ywania na wychowanka, wychowawca zna drog� a wychowanek nie. Sterownikiem w tym procesie s� warto�ci. P UK�AD ODDZIA�YWANIA NA GRUP� (O. ZESPO�OWE) W Jedynym racjonalnym uk�adem oddzia�ywa� jest o. zbiorowe na grup�. Celem jest zbudowanie okre�lonego systemu P1 P2 warto�ci (spojrzenie aksjologiczne na wychowanie) P3 P4 SPOJRZENIE TELEOLOGICZNE NA WYCHOWANIE Drog�, jaka ma zmierza� pedagog, jest okre�lony cel, jakim jest cz�owiek. Istotnym elementem w wychowaniu jest motywacja. Wyr�niamy kilka rodzaj�w motywacji : 1. MOTYWACJA L�KOWA 1. MOTYWACJA AMBICYJNA – jest sterowna, nakierowuje dziecko na osi�ganie cel�w, motywuje je do bycia lepszym. Motywacja ambicyjna sprawdza si� jedynie do pewnego czasu – dziecko b�dzie si� stara�o by� najlepszym ale w pewnym momencie mo�e to wywo�a� niezdrow� rywalizacj� w�r�d dzieci. 1. MOTYWACJA PRAKTYCZNA – uzasadnia si� dziecku, �e warto by� lepszym podaj�c przyk�ady, np. �e b�d�c tak dobrym �atwiej si� �yje, ma si� lepsze perspektywy, itp. 1. MOTYWACJA SPO�ECZNA – dzia�anie nie tylko dla siebie ale tak�e dla innych 1. MOTYWACJA IDEOWA – jest w tej hierarchii najwy�sza. Obecnie brak jest na �wiecie wyznawc�w okre�lonej idei z powodu jej kryzysu. Spowodowane jest to po cz�ci faktem niedawnego totalitaryzmu, kt�ry odcisn�� swoje pi�tno na wsp�czesnych, kt�rzy nie maj� ju� teraz zaufania do �adnych idea��w czy idei, ideologii. Motywacja ideowa jest obecnie rzadko pobudzana, jest obecna w bardzo ma�ych grupach spo�ecznych (np. m�odzie� oazowa, harcerstwo, itp.). t� motywacj� nic nie zdzia�amy u wychowank�w b�d�cych przedmiotem oddzia�ywa� resocjalizacyjnych. Do nich mo�na dotrze� jedynie za pomoc� motywacji praktycznej. WARTO�CI 1. WARTO�CI ABSOLUTNE czyli og�lnoludzkie. Warto�ci te trzeba ukszta�towa� u wychowank�w w procesie wychowania, np. szacunek do �ycia (�ycie jako warto��), prawda, godno�� cz�owieka (cz�owiecze�stwo), sprawiedliwo��, wolno�� cz�owieka, kt�ra nie mo�e by� zniewalaniem drugiego cz�owieka, r�wno�� (egalitaryzm), kt�ra cz�sto staje w opozycji do wolno�ci. 1. WARTO�CI SPO�ECZNE zwi�zane w relacjach z du�ymi grupami spo�ecznymi, takimi jak nar�d, pa�stwo. Tak� naczeln� warto�ci� jest tutaj patriotyzm, internacjonalizm, zaanga�owanie. Jednak�e nadmierne rozbudowanie patriotyzmu mo�e prowadzi� do niebezpiecznych form np. do nacjonalizmu, szowinizmu, ksenofobii. W procesie resocjalizacji warto�ci te mog� wyst�pi� ale musz� by� zbudowane na podstawie warto�ci og�lnoludzkich. 1. STOSUNEK DO DRUGIEGO CZ�OWIEKA – szacunek, ch�� niesienia pomocy, wszelkie warto�ci moralne, uczciwo��. W procesie resocjalizacji te warto�ci s� najbardziej istotne, gdy� u wychowank�w ta sfera osobowo�ci jest najcz�ciej zaburzona. Zaburzona jest relacja mi�dzyludzka, jest �le ukszta�towany system warto�ci, kt�ry jest trudny do odbudowania i ponownego ukszta�towania. 1. STOSUNEK DO SIEBIE SAMEGO - warto�ci zwi�zane w relacji „ja – warto�ci”. S� to: d��enie do doskona�o�ci (perfekcjonizm), samodoskonalenie si�, samowychowywanie. W procesie resocjalizacji oddzia�ywanie na wychowanka musi na nowo wytworzy� szacunek do samego siebie. u wychowank�w z plac�wek resocjalizacyjnych proces samowychowania przebiega� w niew�a�ciwych warunkach i w niew�a�ciwy spos�b, najcz�ciej przebiega� pod wp�ywem motywacji l�kowej. 1. WARTO�CI EKOLOGICZNE – stosunek do przyrody i jej ochrona, poszanowanie �ycia w jakiejkolwiek postaci (jest to punkt odniesienia do warto�ci og�lnoludzkiej, jak� jest szacunek do �ycia). Jest to nowa forma warto�ci – dzieci aktywnie uczestnicz� w r�nych akcjach ekologicznych („Sprz�tanie �wiata”) i ma to tendencj� wzrostow�. 1. STOSUNEK DO WARTO�CI KULTUROWYCH – ten czynnik wyr�nia nas od innych kultur czy narodowo�ci. Warto�ci te czyni� cz�owiecze�stwo w jego pe�nym wymiarze. Im bardziej cz�owiek jest nastawiony na odbi�r d�br kulturalnych (kino, teatr, literatura), tym mniejsze istnieje niebezpiecze�stwo, �e ten cz�owiek stanie si� niebezpieczny dla otoczenia. W procesie resocjalizacji ten system warto�ci nale�y odbudowa�, gdy� co� lub kto� m�g� je zniszczy� lub nie wytworzy�y si� wcale - uwarunkowania �rodowiskowe, zaburzenia psychofizyczne w sferze rozr�niania dobra od z�a. Wychowanek nie maj�cy prawid�owo rozwini�tego tego systemu warto�ci nie potrafi odr�ni� dobra od z�a bo nikt go tego nie nauczy�, dal niego liczy si� tylko to, co jest atrakcyjne w danym momencie. Z�o jest bardzo ukszta�towa� je�li robi si� to systemowo (np. totalitaryzm, nazizm, itp.). W procesie wychowania nale�y przestrzega� pewnych zasad wychowania : a) zasada instancji obiektywnych – wychowanka nale�y traktowa� takim, jakim jest i od tego rozpoczyna si� prac� z dzieckiem – czyli traktuje si� je obiektywnie, nie mie� �adnych uprzedze� do niego, trzeba te� uwzgl�dni� przej�cia dziecka we wcze�niejszych etapach �ycia. Wychowawca staje przed wychowankiem z powodu okre�lonego podzia�u spo�ecznego (rola spo�eczna), nadania spo�ecznego i posiada akceptacj� spo�eczn�. Praca nauczycielska jest apolityczna i reprezentuje intencje og�lnospo�eczne. a) zasada aktywno�ci – wychowanek w procesie wychowania musi si� wykazywa� w�asn� aktywno�ci�; na si�� jeszcze nikt nikogo nie wychowa�. Wychowanka nale�y pobudzi� do aktywno�ci. a) zasada indywidualizacji i zespo�owo�ci – naturalnym sposobem oddzia�ywania jest indywidualne podej�cie do wychowanka, ale istniej� pewne granice mo�liwo�ci pedagogiki, kt�re zmuszaj� do tworzenia optymalnych grup wychowank�w, kt�re nie b�d� powodem zagubienia mo�liwo�ci indywidualizacji. W zbyt du�ych grupach wychowawczych nauczyciel nie jest w stanie dotrze� do wszystkich wychowank�w. a) Zasada autorytetu wychowawcy – autorytet nie mo�e by� budowany z zewn�trz, „budowniczym” autorytetu jest wychowawca, kt�ry w procesie resocjalizacji wp�ywa na wychowank�w. Autorytet stanowi wzorzec post�powania dla wychowank�w. 20.10.2000 �wiczenia ZAGRO�ENIA SPO�ECZNE – ARTYKU�Y Z PRASY 22.10.2000 W Prakseologiczne zasady projektowania system�w resocjalizacyjnych. Je�eli chodzi o systemy mo�na m�wi� o uk�adzie w skali makro – s� to instytucje i organizacje oraz w skali mikro – odnosz�ce si� do okre�lonej plac�wki. SYSTEM – uk�ad element�w z�o�onych w jedn� ca�o��. System zak�ada wsp�dzia�anie – jest uk�adem komplementarnym (uzupe�niaj�cym). W ka�dym systemie mo�na znale�� 3 p�aszczyzny : 1. Strukturalna – np. plac�wek opieku�czych, pogotowie diagnostyczno – rozdzielcze a tak�e pogotowie policyjne. Dziecko dopiero stamt�d trafia do okre�lonej plac�wki. a) struktura plac�wek a) struktura podejmowanych dzia�a� 1. Funkcje i cele poszczeg�lnych plac�wek (systemowy) i poszczeg�lnych dzia�a� (metodologiczny). a) uk�ad systemowy – przypisywanie pewnych funkcji plac�wkom jako dominuj�ce np. �wietlica – wyr�wnywanie brak�w, zaspokajanie niekt�rych potrzeb dziecka. W plac�wce opieki ca�kowitej spe�nia si� wszystkie potrzeby dziecka. Chodzi tu o to, aby w ka�dej plac�wce wyodr�bni� jej funkcje dominuj�ce. 1. Procedury dzia�ania – metody, techniki, zabezpieczenie w odpowiednie warunki np. materialne. Ta p�aszczyzna m�wi o stronie praktycznej, o prakseologii czyli o dzia�aniu. Nale�y odpowiedzie� jakimi metodami b�dziemy realizowa� proces resocjalizacji, czy przez prac�, czy jeszcze inaczej np. sport, nauka, elementy kultury. Przyst�puj�c do modyfikacji system�w musimy dokona�...
wojomak