Historia 2 tenisistów, jeden, który był 'niegrzecznym chłopcem' drugi spokojny i kulturalny - ich zachowania można przypisywać temperamentom, ale teoretycy uczenia mówią, że jest to podstawowa teoria uczenia, czyli:
Prawdopodobieństwo określonego zachowania zależy od konsekwencji
Istotą warunkowania instrumentalnego: znaczenie konsekwencji
Warunkowanie klasyczne od instrumentalnego różni się typem wywoływanych reakcji. W warunkowaniu klasycznym jest ona odruchową automatyczna odpowiedzią na coś, co dzieje sie w środowisku (np. na widom jedzenia albo odgłos dzwonka) natomiast w warunkowaniu instrumentalnym nie sa odruchowe, lecz bardziej złożone i obejmują cały organizm (jazda na rowerze, wybuch wściekłości)
Edward Thorndike (1898) dokonał przełomowych spostrzeżeń obserwując koty, które próbowały sie wydostać z klatki, aby zdobyć kawałek ryby, najpierw działały na ślepo za pomocą prób i bledów po paru minutach trafiały na odpowiednia czynność, ponownie umieszczone w klatce potrzebowały mniej czasu na zdobycie nagrody
Prawo efektu - reakcja została wpojona przez zadowalający efekt, efekty nieprzyjemne wygaszają zachowanie
Zachowanie jest kontrolowane przez jego konsekwencje!
Skinner - radykalny behawioryzm - wykluczył fizjologie z opisu zachowania, twierdził ze wystarczy znać zewnętrzne przyczyny działania i jego skutki, dla Skinnera to, co zwykle nazywamy osobowością jest tak naprawdę zbiorem wzorców zachowania, interpretacji zachowania należy szukać poza jednostka niz. w niej samej.
Skinner podkreślał ze zachowania prywatne możemy na podstawie własnych reakcji zmysłowych i wypowiedzi innych oraz analizy warunków, w jakich sie pojawiają się
Zdarzenia prywatne sa wczesnym stadium zachowania, sa rzeczywiste maja charakter fizyczny jak zdarzenia publiczne
Broni determinizmu - wolna wola jest złudzeniem
SKUTKI ZACHOWANIA
1.Skutek obojętny nie zmienia rekacji
2. Wzmacnianie
Wzmocnienie - czynnik wzmacniający - bodziec lub zdarzenie - nasilał reakcje lub zwiększa prawdopodobieństwo jej wystąpienia
Wzmocnieniem jest każdy bodziec, który utrwala zachowanie, nawet najbardziej przyjemny czynnik nie jest czynnikiem wzmacniającym dopóki nie zwiększa prawdopodobieństwo reakcji
Niektórzy używaja czynnika wzmacniającego i nagrody jako synonimów ale ortodoksyjni badacze twierdzą ze nagradza się ziwerze ale rekacje się wzmacnia J
3. Karanie - bodziec lub zdarzenie po reakcji nie osłabia ja lub zmniejsza prawdopodobieństwo jej powtórzenia, czynnikami karzącymi mogą być wszelkie przykre bodźce lub zdarzenia
Pozytywne i negatywne czynniki wzmacniające i karzące
· Wzmocnienie pozytywne - smakołyk po przybiegnięciu psa do nogi
· Wzmocnienie negatywne - z usunięciem czegoś nieprzyjemnego - wyłączenie nieprzyjemnej muzyki
· Pozytywny czynnik karzący - pojawienie sie czegoś nieprzyjemnego
· Negatywny czynnik karzący- unikniecie nieprzyjemności
Ludzie nieśmiali albo zatroskani często wypracowują sobie strategie samoograniczenia, wykorzystując wspomniane cechy, jako sposób na unikanie kompromitacji z powodu słabych osiągnięć, kiedy im sie nie udaje mówią 'jestem nieśmiały' a nie brak uzdolnień, jeśli osiągają sukces przypisują sobie większą wygrana mimo ograniczeń. Badania laboratoryjne dowiodły ze ludzie sami sobie opanuwują destrukcyjne nawyki, jeśli pomogą one uniknąć wrogości i krzywdy ze strony innych. Zachowanie, które wydaje sie szkodliwe może być traktowane, jako mniejsze zło, ponieważ jest kontynuacja czynności nagradzanych (jest wzmacniane negatywnie)
Pierwotne i wtórne czynniki wzmacniające i karzące
· Pierwotne czynniki wzmacniające - woda pożywienie głaskanie, przyjemna temperatura- zaspokajają potrzeby biologiczne
· Pierwotne czynniki karzące - ból i skrajne goraco i zimno - maja z natury działanie karzące
· Pierwotne czynniki wzmacniające i karzące to silne narzędzie sterujące zachowaniem, ale maja wady:
Np. organizm może być w stanie nasycenia, które nie pozwala, aby bodziec zadziałał, jako pierwotny czynnik wzmacniający (szklanka wody nie jest nagroda dla kogoś, kto właśnie wypił 3)
· Wtórne czynniki wzmacniające - kasa pochwały sława uznanie dobre stopnie
· Wtórne czynniki karzące - krytyka nagana wygwizdanie
Czynniki pierwotne nie sa silniejsze niż wtórne, ale czynniki wtórne trącą zdolność oddziaływania, jeśli od czasu do czasu nie występują z pierwotnymi
Zasady warunkowania instrumentalnego
Skrzynka Skinnera - klatka wyposażona w urządzenie zwane zasobnikiem, które automatycznie podaje pokarm lub wódę do naczynia, jeśli zwierze zareaguje w pożądany sposób
Rejestrator sumujący liczy każdą reakcje i tworzy wykres pokazujący łączną liczbę reakcji w czasie
Szczur nauczył sie naciskać dźwignię w celu dostania pożywienia
Ulubione zwierzątka gołębie =) - uderzały dziobek w krążek
Wygasanie - w warunkowaniu instrumentalnym jak i klasycznym jest procesem, w którym uprzednio wyuczona reakcja przestaje sie pojawiać się. W warunkowaniu instrumentalnym wygasanie następuje, gdy czynnik wzmacniający zostaje usunięty lub nie jest dostępny przez dłuższy czas ( wrzucasz monetę, ale jak nie dostaniesz nagrody przestajesz to robić, po kilku dniach być może wrzucisz monetę - jest to przykład samoistnego odnawiania sie reakcji
Konsekwencje bezpośrednie i odroczone - im wcześniej czynnik wzmacniający lub karzący tym silniejszy jego efekt, o wszystkim decyduje synchronizacja
Palenie zbyt obfita dieta sa nagradzane od razu natomiast negatywne efekty sa znacznie później... Dlatego tak ciężko sie zmobilizować:(
Generalizowanie i różnicowanie bodźców -
Generalizowanie - zjawisko uogólnienia reakcji na bodźce niewystępujące podczas pierwotnej sytuacji uczenia lec podobne do bodzców pierwotnych gołąb reaguje nie tylko na kółko, ale na owal
Różnicowanie - jeśli gołąb reaguje tylko na kółko - wzmacnianie reakacji na kółko i bez wzmocnienia reakcje na owal
Bodziec różnicujący - sygnalizuje czy reakcja będzie 'opłacalna’, gdy świeci sie światło dziobanie jest nagradzane, gdy jest ciemno nie, światło sprawuje kontrolę bodźcową
Zachowanie człowieka jest kontrolowane przez wiele bodźców werbalnych (godziny otwarcia sklepów) jak i niewerbalnych (sygnalizacja uliczna, dzwonek do drzwi dźwięk telefonu - a uczenie sie reagowania jest podstawa wychowania społecznego
Uczenie się zgodne z rozkładem - bodźce wzmacniające mogą być stosowane według rożnych rozkładów, czyli schematów czasowych. Procedura wzmacniania każdej reakcji jest nazywana wzmacnianiem regularnym, po utrwaleniu Bedzie ona bardziej odporna na wygaszanie, jeśli będzie nagradzana według nieregularnego lub sporadycznego wzmacniania Skinner spotkał sie z nieregularna fora wzmacniania jak zabrakło mu kulek do karmienia =))
Odmiany w sposobie stosowania wzmocnień maja ogromny wpływ na nasilenie formę i czas trwania zachowań
· Rozkład o stałych proporcjach - wzmacnianie po stałej liczbie reakcji, powoduje bardzo duże nasilenie reakcji spadek wydajności zaraz po wzmocnieniu pracownik dostaje premie po sprzedaży np. 10 produktów
· Rozkłąd o zmiennych proporcjach (ZP) - wzmocnienie pojawia sie po pewnej średniej liczbie reakcji, lecz liczba ta jest zmienna ZP-5 średnio po 5 reakcjach, powoduje bardzo wysoki stały poziom reakcji, sa bardziej odporne na wygaszanie niż w SP, wypłacanie premii w automatach do gry
· Rozkład o stałych odstępach czasowych (SO) - wzmocnienie reakcji następuje po upływie określonego czasu SO-10 po 10sec, wyrabia silne poczucie czasu, po wystąpieniu wzmocnienia przestają reagować, kiedy wiesz ze list miłosny przyjdzie dopołudnia nie będziesz sie interesował skrzynka popołudniu heh
· Rozkład o zmiennych odstępach czasowych (ZO) - wzmocnienie pojawia sie w rożnych odstępach od czasu poprzedniego wzmocnienia ZO-10 średnio 10sec poziom reakcji niski, stały, łowienie ryb,
Jednym z najczęstszych bledów jest nieregularne wzmacnianie reakcji, które chcemy wyeliminować
Kształtowanie - polega na wzmacnianiu tendencji w pożądanym kierunku i na egzekwowaniu zachowań stopniowo coraz bardziej podobnych do pożądanej reakcji - stopniowe przybliżenia
Nagradzanie za zbliżenie sie potem dotkniecie potem za położenie dwóch łapek a na końcu za uchwycenie
Skinner nauczył tak grac gołębie w ping ponga! i przejść przez tor przeszkód szczurom
Warunkowanie instrumentalne w realnym życiu: modyfikacja zachowań
Wiele programów modyfikacji zachowań opiera sie na technice zwanej gospodarka żetonowa... Praktycznie w każdej dziedzinie życia
Problem kary - natychmiastowe karanie zachowań autodestrukcyjnych skutkuje wyeliminowaniem, łagodne kary jak pryśnięcie woda sa równie skuteczne jak kary surowe np. wstrząs elektryczny a nawet bywają skuteczniejsze
Skutki kary sa jednak nieprzewidywalne
Problem przemocy w rodzinie - mężczyźni karani wiezieniem zadziej dopuszczali sie pobicia niż ci, co mieli tylko rozmowę z policjantem, jednak jak sie później okazało areszt przejściowo zapobiegał ponownym atakom, ale nie powstrzymywał na dłuższą metę, powstaje wiec dylemat miedzy natychmiastowa potrzeba chronienia ofiary a potrzeba całkowitego wyeliminowania przemocy
Sherman i współpracownicy wykazali ze krótki pobyt w areszcie był skuteczniejszy niż ostrzeżenie, natomiast u bezrobotnych ...
psychologia-UJ