zarzadzanie log. w przedsiewzieciacvh budowlanych.pdf

zarządzanie logistyczne

Zarządzanie logistyczne

budowlanych

Sprawny przepływ zasobów i informacji w trakcie realizacji przedsięwzięć budowlanych

przyczynia się do ich udanego przebiegu i obniżenia kosztów

Wstęp

Realizacja przedsięwzięć budowlanych uzależniona jest od

sprawnej obsługi logistycznej, odpowiedzialnej za dostarcze-

nie niezbędnych zasobów, tj. materiałów, urządzeń, ludzi,

pieniędzy i informacji. Całokształtem zjawisk związanych

z przepływem zasobów i uruchamiającym go przepływem in-

formacji zajmuje się logistyka. Do zadań logistycznych pod-

czas realizacji produkcji budowlanej należą także: wywóz

ziemi z wykopów i odpadów, obsługa urządzeń transportu

pionowego i poziomego na budowie, komunikacja wewnętrz-

na na budowie, koordynacja terminów i miejsc dostaw, bez-

pieczeństwo i ochrona zdrowia w procesach logistycznych.

W przedsiębiorstwach budowlanych i realizowanych przez

nie przedsięwzięciach istnieją możliwości wprowadzenia no-

woczesnych form organizacyjnych i koncepcji zarządzania

logistycznego [6]. Zarządzanie logistyczne polega na podej-

mowaniu działań obejmujących planowanie, organizowanie,

sterowanie oraz kontrolę procesów logistycznych w taki spo-

sób, aby osiągnięty był cel przyjętej strategii w obszarze logi-

styki. Cel ten stanowić może minimalizacja kosztów obsługi

logistycznej przedsięwzięcia budowlanego, poprawa jakości

obsługi logistycznej (terminowość), maksymalizacja wartości

dodanej itd. Dla efektywnego zarządzania konieczna jest zna-

jomość mechanizmów rządzących procesami logistycznymi

i posiadanie dobrych narzędzi wspomagających. Taką wie-

dzę dostarczają badania procesów i systemów logistycznych,

pozwalające na opracowanie strategii i metod ich realizacji,

odpowiednich do zmieniających się trendów w gospodar-

ce. Zarządzanie logistyczne polega na podejmowaniu decyzji

odnoszących się do sterowania przepływami w przedsiębior-

stwie lub przedsięwzięciu, które stanowią ogniwo w łańcu-

chu logistycznym [7]. W celu podejmowania optymalnych de-

cyzji, np. odnośnie do trybu i wielkości zamówień, potrzebna

jest znajomość wpływu poszczególnych elementów systemu

logistycznego oraz warunków realizacji procesów budowla-

nych i rynku zaopatrzeniowego na koszty związane z za-

opatrzeniem (koszty zakupu, transportu, zamrożenia kapitału

itd.) oraz na inne wskaźniki jakości (np. wrażliwość systemu

logistycznego). Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badań

procesów logistycznych w przedsiębiorstwach budowlanych,

które wskazują na konieczność dostosowywania metod

i koncepcji zarządzania logistycznego do zmian warunków

realizacji produkcji budowlanej. Wyniki badań były podstawą

wyboru do badań systemu obsługi logistycznej przedsięwzię-

cia, odpowiedniego do obecnych systemów realizacji przed-

sięwzięć i trendów w zarządzaniu. Przedstawiono także dwa

modele systemów logistycznych o różnej strukturze prze-

pływów logistycznych i różnych metodach sterowania oraz

Rys. 1. Miejsce dokonywania zakupów

Rys. 2. Sposoby poszukiwania dostawców

wpływ decyzji logistycznych na wskaźnik jakości sterowania

(zarządzania) systemem w postaci kosztów logistycznych.

W artykule zwrócono uwagę na konieczność komplekso-

wego planowania i zarządzania procesami logistycznymi

w całym cyklu życia obiektu (przedsięwzięcia) budowlanego.

Charakterystyka procesów i systemów logi-

stycznych w budownictwie

Procesy logistyczne i zmiany w zarządzaniu logistyką

w przedsiębiorstwach i przedsięwzięciach budowlanych były,

w latach 1996-2004, przedmiotem badań autorki. Badaniami

ankietowymi objęto przedsiębiorstwa z regionu lubelskiego

[5] oraz 14 przedsiębiorstw z listy 100 najlepiej prosperujących

w kraju. Na rysunkach 1-4 przedstawiono charakterystykę

i zmiany miejsc dokonywania zakupów, sposobów poszuki-

wania i wyboru dostawców oraz zakresu odpowiedzialno-

GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 01/2006 (08)

zarządzanie logistyczne

w przedsięwzięciach

zarządzanie logistyczne

GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 01/2006 (08)

zarządzanie logistyczne

zarządzanie logistyczne

ści za decyzje logistyczne, jakie są podejmowane podczas

realizacji przedsięwzięć budowlanych. Ponadto badania

wykazały, że ponad połowa badanych przedsiębiorstw zle-

ca obsługę logistyczną na zewnątrz, przy czym hurtownie

stanowią około 70% logistycznego outsourcingu, zaś spe-

cjalistyczne organizacje logistyczne rzadko są zatrudniane.

Prawie połowa przedsiębiorstw posiada własne służby logistycz-

ne, których zadania i zakres działań logistycznych przedstawia rys.

3. Zakres ten różni się w zależności od struktury organizacyjnej

i wielkości przedsiębiorstwa oraz systemu realizacji przedsięwzięć.

Wykonanie zadań związanych z obsługą zaopatrzenia

przejmują ogniwa zewnętrznego łańcucha logistycznego,

np. przedsiębiorstwa transportowe, hurtownie i producenci.

Wybór dostawców, a nawet wybór konkretnych materiałów

i elementów budowlanych, przejmują inni uczestnicy przed-

sięwzięcia budowlanego, tacy jak projektant, inwestor lub

działający w jego imieniu zarządzający przedsięwzięciem.

Tylko około 25% badanych w 2004 r. przedsiębiorstw utrzy-

muje stałe zapasy materiałów, niewiele materiałów kupuje się

w ilości odpowiadającej całkowitemu planowanemu zużyciu

na danej budowie. Określaniem zużycia materiałów, wielko-

ści dostaw oraz ich terminów zajmują się kierownicy budów,

współpracujące hurtownie, zarządzający przedsięwzięciem

lub specjalistyczne przedsiębiorstwa logistyczne. Tak więc

w zaopatrzeniu w materiały bierze udział wielu uczestników.

Ich wzajemne relacje podlegają ciągłym zmianom, a specjali-

zacja rośnie [2]. Wymaga to koordynacji tych działań.

Relacje z dostawcami wskazują na preferowanie tych, któ-

rzy maksymalnie odraczają termin zapłaty, oraz na zacieśnia-

nie współpracy ze sprawdzonymi dostawcami, zawieranie

długoterminowych umów zwłaszcza dla materiałów i narzę-

dzi, używanych na każdej budowie. Taka współpraca ułatwia

negocjacje warunków handlowych, zobowiązuje przedsię-

biorstwo do zakupu u danego dostawcy oraz dostawców do

priorytetowej realizacji zamówień.

Większość dostaw realizowana jest w systemie Just-in-Ti-

me. Zdarza się jednak, że nietypowe materiały są zakupywa-

ne np. za granicą podobnie jak wyposażenie technologiczne

decydujące o możliwości kontynuowania prac na budowie,

dla których zamówienie wysyłane jest z dużym wyprzedze-

niem i przygotowywane jest miejsce składowania na budo-

wie. Badania wykazały, że 50% dostaw przybywa na budowy

bezpośrednio przed wbudowaniem, 15% gromadzonych jest

przed rozpoczęciem inwestycji, a 35% na składach budowy

lub przedsiębiorstwa. Zapotrzebowanie materiałowe określa-

ne jest na podstawie harmonogramów (43%), zamówień kie-

Rys. 3. Zakres odpowiedzialności za decyzje logistyczne

Rys. 4. Kryteria wyboru dostawców

Rys. 5. Schematy struktury modeli logistycznych:

strumienie materiałowe, strumienie informacji

Koszt

w centrum log. [zł]

Koszt indywidualnego zaopatrzenia [zł]

Zalety

centrum

[zł]

Rodzaj kosztów

Wykonawca 1

Wykonawca 2

Wykonawca 3

Koszty łączne

6-2

Wartość

materiału

540960

193660

38640

308660

540960

Koszty zakupu

3627

2469

1479

2951

6900

3273

Upust w cenie

-51745

-5809

-15433

-21242

30502

Transport zewn.

26460

12630

2520

20130

35280

8820

Transport wewn.

1563

-1563

Zamrożenie

kapitału

w zapasach

13177

2117

648

2843

5609

-7566

Całkowity

534042

205067

43287

319153

567507

33465

Tab. 1.Wyniki symulacji kosztów zaopatrzenia [5]

GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 01/2006 (08)

zarządzanie logistyczne

zarządzanie logistyczne

GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 01/2006 (08)

zarządzanie logistyczne

zarządzanie logistyczne

rowników budowy (38%), pracowników zaopatrzenia (14%) i za

pomocą prognozowania (5%). Poszczególne przedsiębiorstwa

zwykle nie mają systemów informatycznych do planowania

i kontrolowania zużycia materiałów, natomiast duże przedsię-

biorstwa (szczególnie zagraniczne) podejmujące się samodziel-

nie realizować przedsięwzięcie, np. jako główny wykonawca lub

w systemie menedżerskim, wykorzystują systemy informatyczne

do obsługi logistycznej. W obsłudze logistycznej przedsięwzięć

budowlanych, która realizowana jest przez wiele przedsię-

biorstw, można wyróżnić następujące sposoby zaopatrzenia:

1) poszczególnych wykonawców przez niezależne łańcuchy

dostaw; planowanie dostaw, wybór dostawców itd. należy

do obowiązków wykonawców i ich służb logistycznych;

2) całego przedsięwzięcia, w sposób scentralizowany, przez

służby logistyczne generalnego wykonawcy;

3) przez organizacje logistyczne istniejące lub utworzone spe-

cjalnie dla przedsięwzięcia;

4) mieszane modele wyżej wymienionych sposobów zaopa-

trzenia.

Wyniki przeprowadzonych badań logistyki wskazują na

następujące tendencje: przedsiębiorstwa koncentrują się na

obsłudze logistycznej poszczególnych przedsięwzięć, a nie

w odniesieniu do całości produkcji (wszystkich realizowanych

zleceń) oraz coraz częściej zlecają zaopatrzenie w materiały

zewnętrznym organizacjom, np. hurtowniom. To zjawisko nie

dotyczy materiałów strategicznych, decydujących o kosztach

lub terminowości wykonania zlecenia, których zaopatrzeniem

zajmują się pracownicy własnego działu logistycznego. Tak-

że przy realizacji dużych przedsięwzięć, zarówno w systemie

generalnego wykonawstwa jak i w menedżerskim, stosuje się

integrację procesów logistycznych sfery zaopatrzenia i sfery

produkcji na placu budowy oraz korzystanie ze specjalistycz-

nych organizacji logistycznych.

zaopatrzenia w materiały pewnego przedsięwzięcia wykony-

wanego przez niezależnych wykonawców. Dla uproszczenia

obliczeń analizuje się zaopatrzenie w jeden rodzaj materiału,

stosowany przez trzech wykonawców, w długich okresach,

w dużych ilościach. Koszty logistyczne oszacowano według

[5, s.103]. Analizie poddano dwa przypadki (modele):

1. Zaopatrzenie indywidualne – trzej niezależni wykonawcy

zaopatrują się w dany materiał równolegle używany do bu-

dowy, za pomocą własnych służb logistycznych.

2. Zaopatrzenie centralne – wykonawcy zaopatrywani są

w materiał przez wspólną jednostkę logistyczną, zwaną da-

lej centrum logistycznym przedsięwzięcia.

Do obliczeń wykorzystano program komputerowy oparty

na modelowaniu symulacyjnym, opisany w [4]. Pozwala on

uwzględnić losowy charakter zmiennych modelu (jak zużycie

materiału, terminy dostaw). W obu przypadkach zamawiana

jest optymalna partia dostawy i składowana na placu budowy.

Wyniki obliczeń (tab. 1) wskazują, że wspólne zaopatrzenie

pozwala zmniejszyć koszty logistyczne o 6% (uwzględniając

bezpośrednie koszty materiału).

Występują tutaj różnice w poszczególnych grupach kosztów,

ale koszty ogólne centralnego zaopatrzenia przedsięwzięcia są

niższe niż indywidualnego, dzięki integracji i koordynacji pro-

cesów logistycznych w jednym ośrodku decyzyjnym.

Przykład 2 . Wybór modelu i metody sterowania systemem

logistycznym.

Zaopatrzenia przedsiębiorstwa w materiały przez centrum

logistyczne może być realizowane według różnych modeli

i systemów sterowania przepływami strumieni materiałowych

i informacyjnych. W modelach mogą być przyjmowane róż-

ne, co do rodzaju i wartości, zmienne sterujące (decyzyjne),

a więc podejmowane różne decyzje logistyczne. Rys. 5 przed-

stawia dwa modele obsługi logistycznej [4]. W modelu DSSL_6

strumień materiałów, czyli dostawa, kierowany jest najpierw

do składów centrum a stamtąd na budowy do odbiorców,

a w modelu DSSL_3 – bezpośrednio na budowy dla poszcze-

gólnego wykonawcy i w przypadku, gdy dostawa jest większa

niż zapotrzebowanie, do składu centrum logistycznego. Różni

się także w obu modelach przepływ informacji, towarzyszą-

cych przepływom materiałowym (patrz [4], rozdz. 4). Sterowa-

nie przepływami logistycznymi w modelach odbywa się za po-

mocą zmiennych decyzyjnych: tw – okres planowania zużycia

materiału przez wykonawcę, zamówienie wykonawcy równa

Modele logistyczne i koszty zaopatrzenia przed-

sięwzięć budowlanych

W zarządzaniu logistyką przedsięwzięcia budowlanego

występują dwa podstawowe problemy: Jaki wybrać sposób

obsługi logistycznej – centralny czy indywidualny oraz jaki za-

stosować model systemu logistycznego i metodę sterowania?

Poniżej przedstawia się przykłady poparte obliczeniami:

Przykład 1 . Wybór sposobu obsługi logistycznej przedsię-

wzięcia.

W tym przykładzie określa się koszty dwóch sposobów

Faza

Zadania logistyczne

Prograwanie Sprawdzenie koncepcji przedsięwzięcia w aspekcie logistyki. Określenie strategii logistycznej w koncepcji zarządza-

nia przedsięwzięciem.

Projektowanie Analizy alternatywnych rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych. Specyﬁkacje materiałowe. Opracowanie koncep-

cji logistycznych i studia ich wykonalności. Opracowanie wytycznych logistycznych do dokumentacji przetargowej

systemów jakości obsługi logistycznej.

Planowanie Opracowanie harmonogramów budowy i zapotrzebowania na zasoby, koncepcji logistycznych na placu budowy,

projekt zagospodarowania i likwidacji placu budowy. Wytyczne zakupu lub leasingu urządzeń budowlanych. Zbie-

ranie i wybór ofert dostawców. Planowanie procesów logistycznych (modeli i metod sterowania). Ocena efektywno-

ści ekonomicznej obsługi logistycznej i wpływu na środowisko. Planowanie logistyki odpadów.

Realizacja Aktualizacja harmonogramów i planów dostaw, dostosowywanie zamówień do aktualnego zapotrzebowania

na zasoby. Planowanie i koordynacja transportu poziomego i pionowego na budowie. Wyładunek (ewentualnie

przeładunek) i składowanie materiałów. Rozdział i kompletowanie ładunków dla poszczególnych wykonawców.

Wdrażanie systemów obsługi jakości logistycznej. Dokumentowanie efektów zastosowanych efektywnych inno-

wacji obsługi logistycznej przedsięwzięcia. Wywóz odpadów i śmieci. Eksploatacja systemów informatycznych

wspomagających zarządzanie logistyczne. Koordynacja procesów logistycznych wszystkich wykonawców.

Oddanie do eksp. Likwidacja placu budowy, zarządzanie przepływem informacji.

Tab. 3. Zadania logistyczne w cyklu inwestycyjnym

GEOINŻYNIERIA drogi mosty tunele 01/2006 (08)

zarządzanie logistyczne

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: