Wprowadzenie do socjologii
Temat: Rodziny w dobie przemian:
§ Współczesne tendencje przemian rodziny
§ Alternatywne formy życia
§ Wpływ rodziny i grupy rówieśniczej na socjalizacje dzieci i młodzieży
§ Rodziny a migracje
Wykonali:
Kuras Paweł
Grudzień Piotr
Tomczyk Damian
Kluczyński Marek
Piotr Sowa
Rok 1, Semestr 1, Grupa 4
Niemal wszystkich interesuje odpowiedź na pytanie, co dzieje się współcześnie z rodziną? Odpowiedzi są różne. Można spotkać poglądy mówiące o zmierzchu czy o kryzysie rodziny, ale można też szukać odpowiedzi, wskazując na konkretne przemiany, jakim ona podlega.
Pochodną przeobrażeń w makrostrukturach społecznych są przemiany wewnętrzne w rodzinie (w mikrostrukturach społecznych). W wyniku oddziaływań czynników industrializacji i urbanizacji rodzina przechodzi „proces kurczenia się i przeobrażeń strukturalnych”. Przemiany w życiu rodziny mają ścisły związek z nowymi zjawiskami w dziedzinie: ekonomicznej (np. udział kobiet w pracy zawodowej); demograficznej (rozłam pokoleń); medycyny i higieny (m.in. w zakresie kontroli urodzeń) oraz kultury, w tym obyczajowości, laicyzacji życia, pojawienia się nowych wartości i zmian w układzie stosunków rodzinnych.
Anna Kwak uważa, że zmiany które mają obecnie miejsce w życiu rodziny występowały w niej również wcześniej ale teraz dotyczą głównie ich rozmiaru, zasięgu, intensywności i ocen społecznych. Współczesne przemiany są głębsze ponieważ zmieniły się dla nich społeczne realia. Najmniej zaawansowane w przemiany te są kraje katolickie (o silnym wpływie religii katolickiej), natomiast największe zmiany obserwuje się w krajach o liberalnej religii protestanckiej (aprobujących wszelkie zmiany w zakresie obyczajowości). Należy pamiętać, że różnice dotyczące stopnia zaawansowania zmian w życiu rodziny zależą głównie od poziomu ekonomicznego kraju oraz tradycji kulturowych.
Samo pojęcie rodziny w węższym znaczeniu oznacza „parę małżeńską z dziećmi”. W szerszym określoną grupę społeczną połączoną więzami małżeńskimi i pokrewieństwa – w linii prostej (wstępnej oraz zstępnej) i bocznej.
Rodzina jest małą grupą społeczną o swoistej strukturze i specyficznym funkcjonowaniu. O jej odmienności od innych grup społecznych stanowi:
· sposób wchodzenia do niej nowych członków,
· brak typowego przywództwa,
· wyraźny podział pokoleniowy,
· intymność stosunków,
· wspólnota zamieszkania członków,
· wspólne nazwisko i własność,
· tradycja rodzinna
Rodzina jest grupą podstawową (pierwotną) liczącą niewielu członków, stwarzającą jednostce pierwsze i podstawowe środowisko społeczne, w którym ta kształtuje swoją osobowość i uczy się form współżycia społecznego. Członków rodziny łączą bezpośrednie stosunki oparte na uczuciu - charakteryzujące się spontanicznością i nastawione na wzajemną pomoc i opiekę. Charakterystyczne dla niej jest tworzenie wspólnoty: poczucia przynależności członków do siebie i poczucia wspólnych celów. Każda rodzina tworzy własną i niepowtarzalną atmosferę, która daje poczucie odrębności ze względu na przynależność „właśnie do tej a nie innej rodziny”.
Struktura rodziny.
Jak każda grupa społeczna rodzina ma określoną strukturę. Pewien układ wszystkich elementów i zasad ich wzajemnego podporządkowania umożliwiający funkcjonowanie grupy. Bardzo różnie definiowana jest struktura rodziny i jej poszczególne elementy.
Rodzina jest małą ale niezwykle skomplikowaną strukturą społeczną obejmującą następujące aspekty:
· psychologiczny – dotyczący układu więzi emocjonalnych,
· społeczny – uwzględniający pozycje społeczne, strukturę autorytetów i władzy,
· kulturowy – ujmujący zasady instytucjonalne regulujące życie rodzinne, normy i wzory wewnątrzrodzinnych ról społecznych,
· demograficzny – określający liczebność członków rodziny, rodzaj pokrewieństwa, usytuowanie przestrzenne.
Strukturę rodziny wyznacza liczba i wiek jej członków, różne formy organizacyjne życia rodzinnego, charakter źródła utrzymania rodziny i środowiska zamieszkania oraz styl życia. Uwzględniając te kryteria można wyróżnić różne typy rodzin ze względu na:
· formy organizacyjne i liczbę członków;
- małą „nuklearną” – dwupokoleniową,
- poszerzoną – wielopokoleniową (dużą),
· charakter źródła utrzymania;
- chłopską,
- robotniczą,
- inteligencką,
· środowisko zamieszkania;
- wiejską,
- miejską,
· styl życia;
- instytucjonalną,
- opartą na koleżeństwie,
· hierarchię prestiżu i władzy;
- patriarchalną (dominująca pozycja ojca),
- matriarchalną (dominująca pozycja matki),
- egalitarną (rodzina partnerska),
· liczbę dzieci w rodzinie;
- mało,
- średnio,
- wielodzietną,
· jej skład;
- pełną,
- niepełną (osieroconą i rozwiedzioną).
Współczesne przemiany rodziny
Rodzina okresu industrializacji i urbanizacji ulega procesowi głębokich przeobrażeń polegających na utracie bądź zmniejszeniu zakresu poszczególnych funkcji oraz zmianie ról poszczególnych członków rodziny – głównie męża i żony. Obserwuje się wzrost ruchliwości rodzin, anonimowość jednostki i rodziny w rozszerzającej się społeczności lokalnej. Rodzina staje się coraz bardziej zamknięta, odizolowana od najbliższego otoczenia. Następuje wzrost indywidualizmu i wolności osobistej członków rodziny. Upowszechniają się kontakty seksualne przedmałżeńskie i pozamałżeńskie. Liberalizują poglądy dotyczące pracy zawodowej kobiet – mężatek. Przemiany dokonujące się w rodzinie dotyczą:
· poglądów na znaczenie i charakter związku małżeńskiego,
· struktury rodziny,
· funkcji rodziny.
Przemiany w sferze poglądów na związek małżeński i rodzinny ujawniają się głównie w:
· odchodzeniu od sakralnej koncepcji małżeństwa,
· pojawianiu się nowych oczekiwań pod adresem partnera i małżeństwa,
· uznania rozwiązywalności małżeństwa
Zmiany w strukturze rodziny obejmują zmiany:
· w jej składzie,
· wzorów i modeli stosunków między członkami rodziny.
Współcześnie w społeczeństwie dominuje mała dwupokoleniowa rodzina „nuklearna”. Wzrasta kontrola urodzeń i najczęściej występującym modelem rodziny, są rodziny z jednym lub dwójką dzieci. Wyraźnie zmniejszyły się zatem „rozmiary” rodziny.
Charakterystyczna dla współczesnej rodziny jest demokratyzacja stosunków rodzinnych - rodzina egalitarna. Wzrasta pozycja społeczna żony, matki oraz dzieci a ograniczeniu ulega władza męża i ojca. Na zmiany układu stosunków społecznych w rodzinie, w zasadniczej mierze wpływ miało podjęcie przez kobietę pracy zarobkowej oraz osiąganie przez nią wyższych poziomów wykształcenia. Ekonomiczne uniezależnienie od męża poszerzyło zakres jej samodzielności życiowej i wyrównało jej pozycję społeczną. Stosunki między małżonkami utraciły charakter podporządkowania i nabrały charakteru równości – władza w rodzinie jest dzielona. Zmianie uległ również podział czynności i ról między małżonkami.
...
klejarka