Wybory – process spoleczny w którym obywatele wybieraja sposrod zgloszonych kandydatow.
System wyborczy wiekoszosciowy (jednomandatowy) – to taki gdzie reprezenaattem spoleczenstwa w malym okregu wyborczym zostaje tylko jedna osoba., która uzyska najwieksze poparcie.
Zasada wiekszosci:
Wzgledna, bezwezgledna ( 50% +1)
Zalozenia systemu wiekszosciowego stosuje się w wyborach parlamentarnych do izn nizszych w : UK, USA, Kanadzie.
Zalety tego systemu:
Prostota, spersonalizowany charakter wyborczy, glos oddany na osobe na nie partie, daje wybor osobom cieszacym się zaufaniem spolecznym i autorytetem, oraz eliminuje kandyantow niepopopularnych, zapobiega rozczlonkowaniu organow przedstawicielskich.
System wiekoszosci wzglednej ma także powazne wady bo w przypadku gdy jest trzech kandyantow z poparciem:
1. 21%
2. 20 %
3. 19 %
to wygrywa pierwszy
System wiekoszci wzglednej jest szczególnie korzystny dla najsilniejszych ugrupowan które sa zdolne do zwyciestwa.
System proporcjonalny:
Glosujemy na cale partie a nie konkretne osoby, obowiazuje w Polsce.
To może przynoscic zyski partiom slabszym.
Uzaleznia liczbe mandatow od sily poparcia uzyskanej w ramach okregow wyborczych.
Zalozenia systemu proporcjonalnego:
Okregi wielomandatowe, procent poparcia jest konsekwencja rozmiaru poparcia, do uzyskania mandatu nie jest potrzebne pokonanie rywali
Metoda thare- Niemyce (???)
Liczbe glosow waznych oddanych w danym okregu mnozy się przez liczbe wybranych w nim poslow, a uzyskany wynik dzieli się przez liczbe glosow oddanych w okregu.
Metoda d’Horidta(???) oraz Sainte-Lagne (sa mniej korzystne dla ugrupowan malych)
Polega na podzieleniu rezultatow osiagnietych przez poszczegolne listy partyjne przez poszczrgolne liczby calkowite. Uzywanie tej moetody prowadzi do nadprezentacji partii cieszacych się znacznym poparciem wyborcow.
Metoda Sainte-Lagne:
Polega n apodzieleniu rezultatow przez liczby nieparzyste (przy czym pierwszym dzielnikiem jest liczba 1,4)
Metoda Hagenbasche-Bischoffa:
Polega na dokonaniu 3-etapowej operacji :
- w pierszej fazie ustala się iloraz wyborczy dzielac liczbe glosow uzyskana w skali kraju przez calkowita liczbe mandatow powiekszona o 1.
Zalety ordynacji proporcjonalnej:
- możliwa jest reprezentacja w parlamencie wszystkich pogladow i interswo wyborcow
- wspieranie zgodnej wiekszosci przez negocjacje i kompromisy
Wnioski:
- w systemie proporcjonalnym wiele zalezy od przyjetej matematycznej metody przelicznia gloswo na mandaty
- sprzyja to partiom malym
- w wariancie lisy partyjnych za najbardziej konrzystan wychodzai metoda Hare-Niemeyera
Ksztalt i rozmiar okregu wyborczego:
- grupa wyborcow która dokonuje wybory pomiedzy tymi samymi kandydatami lub tymi samymi listami partyjnymi.
Wladza ustawodawcza, wykonawcza i sadownicza:
Funkcje parlamentow sa zroznicowane i uzaleznione od typu systemu politycznego . W demokracji:
- formulowanie i stanowienie prawa oraz w podejmowaniu decyzji politycznych
- parlament uchwala budzet i podati
- odowiazuje zasada ze w systemeach parlamentarnych , prezydenckim. W kazdym z nim wladze powierza się parlamentowi.
Proces legislacyjny:
- wplyniecie projektu ustawy
- praca w komisjach
- debata parlamentarna
- podjecie dezycji
- uzgodnenie z izba wyzsza i prezydentem
- wejscie w zycie
Funcka kontrolna:
- zadanie info o podejmowanych dzialaniach
- interpelacje i zapytania
- rozpatrywania sprawozdan
- aktywanosc polityczna opozycji
Funkcje legitymizacyjne:
- wspoltworzenie polityki panstwa
- stanowienie prawa
- wspoldzialanie z glowa wladzu
- wplywa na opinie publiczna
- 2/3 panstw to jednoizbowki
- 1/3 dwuizbowki
- kraje duze bardziej skonne sa do bikamerelizmu
Parlament wokół wladzy wykonawczej:
- parlamenty uwazane sa najbardziej wrazliwy element systemu politycznego , sa pierwszymi ofioramia „rewolucji” , zamachu stanu czy poczu.
Podzial parlamentow:
Aktywne – zdolne do modyfikacji programu rzadu
Reaktywne – mniejsze mozliwosci ograniczana wladzy rzadu.
Wladza wykonawcza, pojecia i znaczenie:
Wg. Monteskiusza który w swoim dziele „o duchu praw” postulowal wprowadznie reform adm. w opraciu o tzw. Trojpowdzial wladzy tj ooddzielenie
- wladzy ustawodawczej (parlamentu)
- wykonawczej (rzad)
- sadowiniczej
Glowa panstwa:
- ten urzad jest tutularny i honorowy
- pelni go najczesniej monarcha
- wiekoszci uprawnien glowy panstwa ma chatakter symboliczny
Parlamenty wybieraja prezydento w panstwach:
IT, AU, PT, IS, SR, BL, CR, SLR, LT
W wyborach powszecnych:
FR, FI, PL, BU, ST, RU,
W ujeciu hierarchii struktury rzadu wyroznia sie trzy poziomy:
- polityczny czyli gabinet i zespol seskretarzy stanu, podsekretarzy stanu oraz sekretarzy generalnych
- posredni . grupa dyrektorow generalnych (szefow departamnetow)
- administarcyjno-technicznych
Koalicja to porozuminie dwuzizb, wicej aktorw sceny politycznej , który zdecydowali się kooperwoac ze soba w celu maksymalizacji wlasnych zyskow, politycznych.
Typologia koalicji politycznych:
Wyborcza:
- celem jest wygranie wyborow
Decyzyjna:
- przeforsowanie decyzji w sprawie która dla obu ma znaczenie
Gabinetowa:
- w ktorej teki ministerialne sa przedmiotem sporu
Typy gabinetow rzadowych:
- jednopartyjny gabinet wiekoszosciowy
- jednopartyjny gabinet mniejszosciowy
- koalicja wiekszosciowa
- koalicja mnjiejszosciowa
KapitanNavi