LECZENIE CIEPŁEM
Właściwości fizyczne ciepła.
Leczenie ciepłem polega na doprowadzeniu do ustroju energii cieplnej. Wymiana energii cieplnej może odbywać się droga :
• pochłaniania (absorbcja)- zależy od właściwości fizycznych danego ciała
• promieniowania (radiacja)- każde ciało ogrzane jest źródłem ciepła i emituje promieniowanie cieplne
• przenoszenia (konwekcja)- przenoszenie ciepła wraz z z cząsteczkami ogrzanej materii
• przewodzenia (kondukcja)- oddawanie ciepła przez ciało o ciepłocie wyższej ciału o ciepłocie niższej przy ich bezpośrednim stykaniu się
W ustroju ciepło może być:
• przewodzone- np. stopniowe przegrzewanie organizmu podczas okładów parafinowych
• przenoszone- np. droga krążenia
• pochłaniane- np. bez styczności energii cieplnej z ciałem
• wytwarzane- np. w wyniku przemiany innej energii cieplnej na inna energię cieplna w organizmie
Pojęcie ciepła i zimna
Pojęcia ciepła i zimna z punktu widzenia fizjologii są względne. Zarówno ciepło, jak i zimno są pojęciami , które wiążemy z wrażeniami jaki wywierają one bezpośrednio na czuciowy układ nerwowy i pośrednio na ustrój. Ciała posiadające ciepłotę wyższą od ciepłoty skóry odczuwamy jako ciepłe, natomiast ciała o ciepłocie niższej od ciepłoty skóry- jako zimne. Zaróno ciepło, jak i zimno jako bodźce odczuwa się poprzez zakończenia nerwów czuciowych. U człowieka odczuwanie zimna jest śilniejsze.
Działanie bodźców cieplnych.
Mechanizm działania bodźców cieplnych jest złożony. Bodziec cieplny działa na zakończenia nerwów czuciowych i włókien nerwowych układu wegetatywnego znajdujących się w skórze tzn. receptory. Prowadzenie bodźców do ośrodkowego układu nerwowego odbywa się poprzez drogi nerwowe ośrodkowe. Bodziec dochodzi do naczyń krwionośnych jako efektor. W zależności od charakteru bodźca powoduje on skurcz lub rozszerzenie naczyń krwionośnych (rozszerzenie naczyń krwionośnych na powierzchni skóry pod wpływem bodźca cieplnego nie ogranicza się jedynie do miejsca działania bodźca ale i do otoczenia a nawet całej powierzchni skóry). Bodziec zaznaczy się wyraźnie jeśli czas jego działania będzie przedłużony → odczyn konsensalny.
Wpływ ciepła na organizm.
Wpływ bodźców cieplnych na organizm zależy od wielu czynników:
• natężenia bodźca- różnica pomiędzy temperatura bodźca a temperatura organizmu
• okoliczności towarzyszących oddziaływaniu działaniu bodźca
• możliwości termoregulacyjnych ustroju
• czasu działania bodźca
• zmiany natężenia bodźca w czasie
• powierzchni ciała na która działa bodziec
• właściwości fizycznych środowiska wchodzącego w bezpośredni kontakt ze sobą:
◦ przewodnictwa cieplnego wyrażającego się ilością ciepła przechodzącą przez warstwę danego ciała o grubości 1 cm w czasie 1 sekundy przy spadku temperatury o 1 C
◦ ciepła właściwego, które określa się ilością ciepła potrzebna do ogrzania 1 grama danego ciała o 1 cm
◦ pojemności cieplnej wyrażającej się stosunkiem ciepła dostarczonego ciału do spowodowanej w nim zmiany w jego temperaturze
Odczyn ustroju na bodźce cieplne może być miejscowy lub ogólny. Jednym z podstawowych odczynów organizmu na ciepło jest odczyn ze strony naczyń krwionośnych pod wpływem ciepła. Określa go prawo DASTRE- MORATA
Bodźce termiczne (ciepło i zimno) działając na duże powierzchnie powodują przeciwne do naczyń skóry zachowanie się naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują taki sam odczyn, jak naczynia skóry.
Zgodnie z tym prawem jeśli naczynia krwionośne skóry ulegają rozszerzeniu to naczynia w klatce piersiowej i jamie brzusznej obkurczają się (ulegają zwężeniu) i odwrotnie.
Odczyn miejscowy polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych i limfatycznych w miejscu działania energii cieplnej. Powstaje on w wyniku podniesienia się temperatury tkanek powodując zwiększony przepływ krwi. Ma to znaczenie w leczeniu stanów zapalnych. Niezależnie od wpływu na naczynia krwionośne ciepło działa uśmierzająco na ból i powoduje zmniejszenie napięcia mięśniowego. Bodźce cieplne o natężeniu przekraczającym granice tolerancji tkanek mogą powodować ich uszkodzenia- oparzenia.
Odczyn ogólny- jeżeli organizmowi dostarczy się dużą ilość ciepła w warunkach utrudniających jego oddawanie to odczyn wyrazi się znacznym podniesieniem temperatury ciała, czyli jego przegrzaniem. Stan taki powoduje zmiany w wielu narządach i układach ustroju. Przegrzanie uruchamia mechanizm termoregulacyjny związany z wydzielaniem potu (→ następuje wydzielanie dużej ilości wody, chlorku sodowego i innych substancji mineralnych co wpływa na gospodarkę wodno- mineralną ustroju o może doprowadzić do odwodnienia tkanek oraz nadmiernego zmniejszania się stężenia chlorku sodowego we krwi). Osoby, które poddawane są intensywnym zabiegom cieplnym powinny uzupełniać wodę i chlorek sodowy. Przy podwyższeni temperatury o 1 C i przegrzaniu przemiana materii ulega wzmożeniu o ok. 3,6 % a akcja serca ulega przyspieszeniu ok. 20 uderzeń na minutę. Zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje a w żylnej wzrasta. Oddech ulega przyspieszeniu. Znacznie zmniejsza się napięcie mięśni. Czynność wydzielnicza nerek zależy od intensywności bodźca cieplnego ( przy znacznym przegrzaniu ulega zmniejszeniu).
kundzia6661