ROZDZIAŁ 10. PODSTAWOWE ZASADY ETYCZNEGO PROWADZENIA DIAGNOZY
1
Diagnostyka psychologiczna jest jedną z podstawowych form praktycznej działalności zawodowej psychologa
Psycholog opracowuje charakterystykę funkcjonowania klienta w wybranych aspektach np.:
l poprzez mechanizmy motywacyjne,
l sprawność psychofizyczną,
l rozwój społeczny itp.
W przypadku aż 36 zawodów wymagane są badania psychologiczne, dlatego też diagnoza musi być rzetelna, a psycholog zachować bezstronność i obiektywizm
Cechy relacji psycholog- klient
l problem dobrowolnego uczestnictwa w badaniu - dwa bieguny:
- klient sam zgłasza się na badanie
- przymus prawny dotyczący osób oskarżonych lub podejrzanych – art.74 § 2 ust. 2 kpk
l psycholog musi dokładnie rozważyć przyczyny zgłoszenia się klienta na badanie oraz uwzględnić motywację do udziału w procesie diagnostycznym
l lęk przed oceną ( Rosenberg) obejmuje dwa aspekty :
- użyteczność diagnozy : obawa jak klient wykona zadania, czy sprosta wymaganiom
psychologa i czy diagnoza i jej skutki okażą się dla niego korzystne
- obawa przed tym czy w obiektywnej ocenie klient jest tak sprawny, jak sądzi sam o sobie
l nastawienia i oczekiwania psychologa- psycholog zakłada jak osoba badana będzie się zachowywała w sytuacji diagnostycznej; wyróżnia się dwa nastawienia:
- efekt Galatei- wstępne pozytywne nastawienie i oczekiwanie sukcesu przez psychologa
- efekt Golema- wstępne negatywne nastawienie i oczekiwanie niepowodzeń
l źródła oczekiwań – 3 obszary :
→ pierwszy: przekonania, postawy, system wartości i wiedza psychologa : psycholog musi być świadom, że cechy ukształtowane w osobistym doświadczeniu mogą powodować określone nastawienie do konkretnego badanego, ważna zatem jest kontrola nad własnymi przekonaniami
→ drugi : obiektywne informacje o kliencie : psycholog dysponuje dużą wiedzą o kliencie jeszcze przed przystąpieniem do badania,powinien więc kontrolować relację pomiędzy uzyskanymi danymi a utworzonym wstępnym nastawieniem wobec klienta
→ trzeci : subiektywne odczucia : psycholog nie powinien formułować swoich oczekiwań na podstawie zewnętrznych cech klienta takich jak : mimika, wygląd, sposób chodzenia itp.
l diagnoza powinna zawierać tylko dane zebrane w trakcie badania
l psycholog powinien wystrzegać się diagnozowania osób mu znanych gdyż diagnoza taka będzie nierzetelna i nieobiektywna, ze względu na wiedzę ze źródeł pozazawodowych
Etapy procesu diagnostycznego
1. Zawarcie kontraktu diagnostycznego.
2. Przeprowadzenie diagnozy .
3. Zakończenie diagnozy poprzez udzielenie informacji zwrotnych badanemu oraz opracowanie opinii i nim .
ad.1 Kontrakt
- psycholog ustala wspólnie z klientem zasady współpracy
- psycholog i klient nie tworzą relacji równorzędnej
- psycholog zawierając kontrakt musi omówić z klientem cel działania, zakres interwencji psychologicznej, oczekiwania, czas trwania badania oraz wynagrodzenie
ad.2 Przebieg badania
- stworzenie odpowiednich warunków badania ( dobrze oświetlony, wyciszony gabinet )jest poszanowaniem godności badanego
- stosując różne metody diagnostyczne, psycholog musi wyjaśnić badanemu ich charakter oraz dopuścić możliwość,że badany może odmówić przeprowadzenia na nim badania proponowaną metodą
ad.3 Zakończenie procesu diagnostycznego
- zakończenie składa się z dwóch części: kontrakt kończy się przekazaniem klientowi informacji zwrotnych oraz wskazaniem, kiedy przygotowana będzie pisemna diagnoza
- klient jest pierwszą osobą , która ma poznać informacje zwrotne
- przekazując informacje zwrotne należy przestrzegać określonych zasad: stosować zrozumiały język, nie podawać informacji destrukcyjnych oraz danych liczbowych, nie przypisywać etykietek, informacje negatywne przeplatać pozytywnymi ( kanapkowa konstrukcja) oraz odpowiadać na pytania klienta
- psycholog nie może selekcjonować informacji jakie przekazuje klientowi
Badania diagnostyczne dzieci i młodzieży
l Kontakty z psychologiem nie mogą być realizowane pod presją za strony instytucji i osób dorosłych decydujących w imieniu dziecka.
l Przy ustaleniu i zawarciu kontraktu obecne jest dziecko oraz rodzice, natomiast przy ustalaniu zakresu interwencji i samym badaniu obecne jest już samo dziecko
l Władza rodzicielska oznacza prawo rodziców do uzyskania informacji zwrotnej o wynikach badania ich dziecka oraz opracowanej opinii ale sam przebieg badania oraz konkretne odpowiedzi na pytania i kwestionariusze są poufne i niedostępne dla rodziców
Opracowanie Daria Izdebska.
alfonsyna