Zagadnienia egzaminacyjne z postępowania administracyjnego
(wersja dla wymagających, zawiera wszystko to, co mówiła na ten temat pani Sierpowska i Siedlecka)
1. Tryby i stadia postępowania administracyjnego.
Stadia procesu administracyjnego:
ü Stadium wstępne
-czynności wszczęcia postępowania
-czynności przygotowawcze.(jeśli postępowanie jest wszczynane z urzędu wtedy następują dość często prace przygotowawcze do wszczęcia postępowania)
ü Stadium wyjaśniające
-postępowanie dowodowe
-ocena dowodów (ustalenie stanu faktycznego sprawy).
ü Stadium rozstrzygające
-kulminacja
-wydanie decyzji.
Tryby (Toki) postępowania:
ü Tryb główny zwyczajny obejmuje postępowanie przed I i II instancją
ü Tryby nadzwyczajne prowadzą do weryfikacji decyzji wydanej w postępowaniu głównym i następuje to wtedy, kiedy decyzje, które zostały wydane mają wady i postępowanie trzeba powtórzyć:
1. stwierdzenie nieważności decyzji art. 156
2. wznowienie postępowania art. 145 KPA
2. Zasady ogólne k.p.a.
1. Zasada praworządności (art. 6,7 k.p.a.)
ü postępowanie administracyjne oparte jest na przepisach powszechnie obowiązujących (materialnych i procesowych)
ü wyrazem realizacji praworządności jest udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym. Włącza się on, gdy istnieje zagrożenie, że postępowanie może się toczyć niezgodnie z prawem., wtedy to właśnie on czuwa nad tym.
ü naruszenie zasady zabezpieczone jest sankcja nieważności decyzji ( art. 156 par 1 pkt. 2)
2. Zasada prawdy obligatoryjnej (art.7 KPA) typowa dla procedur w ogóle. Organ ma dołożyć wszelkich starań by w sposób wszechstronny, staranny i obiektywny ustalić stan faktyczny. Musi być pewny, że jego rozstrzygniecie jest prawdą.
ü jej istota sprowadza się do dokładnego ustalenia stanu faktycznego sprawy (dowody, domniemanie prawne)
ü wyraża się w postępowaniu dowodowym i w instytucji wyłączania.
3. Zasada uwzględnienia dwóch interesów i wywarzeniu ich proporcji w rozstrzygnięciu sprawy uwzględnianie dwóch interesów i wyważanie proporcji między nimi. Chodzi o interes strony (indywidualny) oraz o pewien interes społeczny. Nie w każdym postępowaniu występują dwa interesy.
ü uwzględnianie interesu indywidualnego i publicznego
ü brak ustawowego prymatu jednego z tych interesów. Przykładem jest wywłaszczenie gdzie następuje spór pomiędzy dwoma interesami. Nie ma reguły, która mówi, który interes ma pierwszeństwo, to organ jest decydujący w tej kwestii.
4. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu (art. 10 KPA).
ü uprawnienie, a nie obowiązek uczestniczenia strony w procesie, ale musi zostać poinformowana o toczącym się postępowaniu.
ü wyraża się w obowiązku zawiadomienia strony o wszczętym postępowaniu dowodowym
ü naruszenie może skutkować wznowieniem postępowania administracyjnego (art. 145 par 1 pkt. 4)
5. Zasada pogłębienia zaufania obywatela do organizacji państwowych (art. 8 KPA).
ü do organów art. 8 ta zasada nie ma dalej rozwiązania w kodeksie musi organ tak działać, by obywatel miał do niego zaufanie. Nawiązuje do zasady praworządności
ü brak rozwiązania w dalszych przepisach KPA
ü gwarantowane przez stabilne prawo, sprawiedliwe orzecznictwo, kompetencje i wysoka kulturę polityczną, co przekłada się generalnie na zaufanie do instytucji publicznych.
6. Zasada dwuinstancyjności postępowania (art. 15 KPA).
ü Podstawowa zasada różnych postępowań zaznacza się w prawie człowieka do obrony.
ü Umocowana w konstytucji art. 78
ü Jej istotą jest prawo domagania się dwukrotnego rozpatrzenia sprawy przez dwa różne organy
ü W postępowaniu administracyjnym wyraża się we wnoszeniu odwołań od decyzji
ü Modyfikacja- wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. Są to wyjątki np. decyzja wydana przez ZUS, ale naprawdę możemy odwołać się jedynie do sądu. Na gruncie prawa administracyjnego jest rozpatrywanie tylko raz. Wniosek o rozpoznanie sprawy jest tożsame z odwołaniem. Czasami dochodzi do dwukrotnego rozpoznania sprawy przez ten sam organ.
7. Zasada trwałości decyzji administracyjnej (art. 16 KPA)
ü Gwarancja ochrony praw nabytych i „powaga rzeczy osądzonej” (res iudicata) – w postępowaniu administracyjnym rzeczy rozstrzygniętej bardziej
ü Niezmienność rozstrzygnięć a konieczność usuwania z obrotu decyzji wadliwych
ü Korygowanie decyzji jest ściśle oparte na przepisach prawa (sprostowanie, uchylanie i zmiana). Taka zmiana i korekta musi opierać się tylko i wyłącznie na przepisach prawa .
ü Zróżnicowanie trwałości decyzji: nie ostateczna, ostateczna i prawomocna
8. Sadowej kontroli procesowych aktów administracyjnych (art. 16 KPA)
ü Decyzja i wiele postanowień poddawanych jest kontroli niezawisłego sądu na wniosek pokrzywdzonego, który musi wykazać swoja krzywdę,
ü Kryterium kontroli jest legalność,
ü Stanowi swoiste przedłużenie postępowania administracyjnego. Ciągle toczy się badanie sprawy i jest powrót do akt i dowodów.
9. Zasada przekonywania (art. 11 KPA) trudna do uchwycenia przez regulacje oprawną. Polega na umotywowaniu przez organ stosowanych pobudek, którymi się kierował.
ü Wyjaśnienie stronom przesłanek, którymi kieruje się organ załatwiani sprawy
ü Motywowanie rozstrzygnięć (uzasadnienie)
ü Wzmacnia zaufanie do organu i ułatwia wykonanie decyzji bez stosowania przymusu.
10. Zasada udzielenia informacji (art. 9 KPA) spoczywa on na organie prowadzącym postępowanie
ü Najszerzej realizowana wobec stron
ü Wyraz jawności administracji publicznej
ü Swoista rola organu, który czuwa nad interesem strony (informowanie o prawach i obowiązkach, wskazywanie konsekwencji wyborów, udzielanie rad i wskazówek)
ü Wyraża się m.in. w dostępie do akt, pouczeniu o środkach zaskarżenia, doręczeniach. Uczestnicy postępowania administracyjnego nie powinni ponosić szkody z powodu nieznajomości prawa. Organ pełni role adwokata, prokuratora i oskarżyciela przy czym ma pomagać informując, abyśmy nie ponieśli szkody nie znając przepisów.
11. Zasada ugodowego załatwienia spraw nie dotyczy wszystkich postępowań (art. 13 KPA)
ü Dotyczy postępowań, w których występują co najmniej dwie strony o sprzecznych interesach
ü Ugoda przyspiesza i upraszcza postępowanie, stwarza szansę większej skuteczności niż decyzja.
12. Zasada szybkości i prostoty posterowana (art. 12 KPA)
ü Ograniczenie formalności i respektowanie terminów procesowych
ü Słabe zabezpieczenie w KPA (instrukcyjność terminów). Generalnie termin to 1 miesiąc w bardziej zawiłych sprawach 2. Zasada szybkości jest bardzo słabo chroniona w KPA., bo terminy są podane na załatwienie sprawy, ale nie ma tam przewidzianych konsekwencji. Jedyna konsekwencja jest wniesienie przez stronę zażalenia. No jeszcze może dojść o upomnienia przez przełożonego pracownika. Nie ma wiec skutków przekraczania terminów. W Europie rozwiązano ten problem. Jeśli organ nie wyda tam decyzji w danej sprawie w terminie zostaje on a rozpatrzona zgodnie z życzeniem.
13. Zasada pisemności (art. 14 KPA)
ü Inkwizycyjności charakter postępowania ( nie toczy się w jednym)
Obowiązek utrwalenia na piśmie czynności( przesłuchanie świadka)
3. Podmiot prowadzący postępowanie administracyjne.
Podmioty prowadzące postępowanie administracyjne (kompetencja ogólna)
1. Organy administracji publicznej:
1) ministrowie,
2) centralne organy administracji rządowej np. Komendant Główny Policji,
3) terenowe organy administracji rządowej tj. wojewoda, organy zespolone np. Komendant
wojewódzki policji, organy niezespolone np. Dyrektor urzędu statystycznego, morskiego,
urzędu skarbowego,
4) organy samorządu terytorialnego (wójt, starosta, marszałek, samorządowe kolegium
odwoławcze.
2. Inne organy państwowe
1) Prezydent RP nadaje odznaczenia i medale, nadaje obywatelstwo, prawo łaski,
2) Przewodniczący KRRiT
3. Inne podmioty:
1) organy zakładów administracyjnych np rektor uczelni, dyrektor Szkoły Podstawowej,
2) organy samorządów zawodowych np. okręgowa rada adwokacka decyzje o przyjęciu na
aplikację adwokacką,
3) inne podmioty administracyjne na podstawie przekazania kompetencji np. Kierownik GOPS
· upoważnienie jest na piśmie
· kierownik nie może sam delegować następnej osoby do podpisu, zakaz subdelegacji.
4. Właściwość.
Właściwość organu. Określa organ administracji publicznej do załatwienia sprawy. Wskazuje na jeden z podstawowych warunków wydawania prawidłowych decyzji administracyjnych. Organ z urzędu musi przestrzegać swojej właściwości. Organ administracji publicznej musi badać dana sprawę indywidualną, co do właściwości swojej (rzeczowej, miejscowej i instancyjnej). Jeśli organ stwierdzi, ze jest niewłaściwy do rozpoznania sprawy to wówczas musi przekazać (w ciągu 7 dni) sprawę do organu właściwego.
a) W ramach właściwości ustawowej wyróżniamy:
ü właściwość rzeczową, która upoważnia i zobowiązuje określony organ administracji publicznej do załatwienia określonej kategorii spraw ( sprawy budowlane, dróg publicznych, dotyczące pomocy społecznej itd.).
ü właściwość miejscowa jest rozumiana jako zdolność organu do realizacji kompetencji na określonym obszarze jednostki podziału terytorialnego kraju. Podział na gminy, powiaty i województwa. Ale istnieją także podział y specjalne np. samorządowe kolegia odwoławcze jest ich 49.
ü właściwość instancyjna (funkcjonalna). Zasady ustalania właściwości instancyjnej są wprost określone w k.p.a., Jednakże z zastrzeżeniem, że pierwszeństwo prze tymi uregulowaniami mają przepisy (postanowienia szczególne innych ustaw), co do wyznaczania innego organu. Nam głownie chodzi o organ II instancji, który jest zwykle ustalony w ustawie. Art. 17 określa właściwość instancyjna organów. Ma zastosowanie, jeśli organ odwoławczy nie został wskazany w ustawie i w ustawach szczegółowych.
ü właściwość delegacyjna k.p.a. dopuszcza możliwość przekazania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w określonej sprawie, będącej przedmiotem postępowania, jednemu organowi administracji publicznej przez drugi organ. Możliwość przekazania sprawy do rozpoznania i rozstrzygnięcia jest przewidziana w k.p.a. w przypadku wyłączenia organu od załatwienia sprawy art. 26 k.p.a. Jak również jest przewidziana w art.. 56 k.p.a., Gdzie opisana jest właściwość delegacyjna nie do rozwiązania całej sprawy czyli pomoc procesowa .Np. przesłuchanie świadków, którzy nie mieszkają w sąsiedniej gminie, ale daleko i nie możemy ich wezwać. Taką delegacje przekazuje się na piśmie, które jest delegacją dla organu.
5. Wyłączenie pracownika.
Dotyczy wszelkich sytuacji wtedy, kiedy nie może być zrealizowana zasada prawdy obiektywnej:
- wyłączenia obligatoryjne – z mocy prawa,
- wyłączenia fakultatywne.
Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:
1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,
2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia,
3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,
4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3,
5) w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,
6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,
7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.
Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych, w § 1, które mogą wywołać wątpliwość, co do bezstronności pracownika.
Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron
6. Strona i zastępstwo procesowe.
Jest nią każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo każdy, kto żąda od organu czynności ze względu na swój interes lub obowiązek prawny.
Wersja subiektywna – podmiot sam ustala, że jest stroną postępowania i w jego przekonaniu ma interes lub obowiązek domagania się rozstrzygnięcia sprawy.
Wersja obiektywna – to organ ustala, kto jest stroną, kto ma interes lub obowiązek.
Ostatecznie o tym, czy podmiot jest stroną będzie decydował organ prowadzący postępowanie. Po wszczęciu postępowania na żądanie strony, organ ocenia czy podmiot występuje z żądaniem czy ma interes lub obowiązek w rozstrzygnięciu sprawy.
Zdolność administracyjna - to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, zdolność do występowania w procesie administracyjnym. Odpowiada ona zdolności prawnej. Zdolność administracyjno – prawną posiadają wszyscy od urodzenia aż do śmierci oraz osoby prawne od chwili rejestracji do likwidacji.
Zdolność procesowa – to zdolność do samodzielnego działania w charakterze strony. Zdolność osoby prawnej może występować podobna sytuacja jak u osoby fizycznej, n...
bigosik