57
COLLUM ET CAPUT (J. W.)
I + II
- szyja to ruchoma część ciała łącząca głowę z tułowiem.
- anatomicznie wyróżnia się w niej część :
-przednią określaną mianem szyi (właściwej) (collum, cervix)
-tylną nazywaną karkiem (nucha).
Granice szyi:
górna - biegnie wzdłuż dolnego brzegu trzonu żuchwy, przez szczyt wyrostka sutkowatego kości skroniowej ,przez kresę karkową górną kości potylicznej do guzowatość potylicznej zewnętrznej.
dolna - biegnie wzdłuż górnego brzegu rękojeści mostka, obojczyka wyrostka barkowego łopatki, do wyrostka kolczystego kręgu C7
boczna (między szyję i karkiem), można ją wyznaczyć na kilka sposobów:
· linia przeprowadzona od wyrostka barkowego łopatki do wyrostka sutkowatego kości skroniowej
· linia biegnąca od wyrostka sutkowatego kości skroniowej wzdłuż przedniego brzegu m. czworobocznego do obojczyka
· płaszczyzna czołowa przechodząca przez guzki tylne wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych (granica głęboka, stosowana przy lokalizowaniu narządów położonych głębiej).
Okolice głowy i szyi (regiones colli et capitis)
- w szyi wyróżniamy okolicę przednią szyi czyli okolicę właściwą (regio colli), oraz na okolicę tylną czyli okolicę karkową (regio nuchae).
-w okolicy szyi właściwej wyróżnia się okolicę przednią - nieparzystą oraz parzystą okolicę boczną, są one oddzielone od siebie przez parzystą okolicę mostkowo-obojczykowo-sutkową, prawą i lewą.
Okolica przednia szyi (regio colli anterior) - nieparzysta - zwana też trójkątem przednim szyi (trigonum colli anterior) ograniczona jest obustronnie przez mm mostkowo-obojczykowo-sutkowy, od góry przez dolny brzeg żuchwy. Wyróżniamy w niej idąc od dołu: okolicę nadmostkową (8)
okolicę tarczową (7)
okolicę krtaniową (6)
okolicę gnykową (4)
okolicę podbródkową (1)
parzystą okolicę podżuchwowa (2)
parzystą okolicę zażuchwową (3)
parzysty trójkąt tętnicy szyjnej (9)
- można ją podzielić również na okolice nadgnykową i podgnykową (regio supra- et subhyoidea)
Okolica boczna szyi (regio colli lateralis) - parzysta - nazywana też trójkątem bocznym szyi ( trig. colli laterale), ograniczona jest przez ; boczny (tylny) brzeg m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, boczny (przedni) brzeg m. czworobocznego i od dołu obojczyk. Wyróżnia się w niej- trójkąt łopatkowo-obojczykowy (dół nadobojczykowy większy - 13) i trójkąt łopatkowo-czworoboczny (12).
Okolica mostkowo-obojczykowo-sutkowa (regio sternocleidomastoidea) - parzysta - przebiega skośnie przez całą szyję, w jej dolnej części wyróżnia się dół nadobojczykowy mniejszy (fossa supraclavicularis minor - 11) - jest to niewielka trójkątna szczelina ograniczona: przyśrodkowo przez cz. przyśrodkowa m..SCM, bocznie przez cz. boczna m. SCM od dołu obojczyk. Zawartość stanowią: a. carotis communis et v. jugularis interna.
Szczelinie tej odpowiada wpuklenie skóry - dół nadobojczykowy mniejszy.
Mięśnie szyi
- wyróżniamy trzy grupy: powierzchowną, środkową (wszystkie związane z kości gnykową) i głęboką
I. GRUPA POWIERZCHOWNA
1. m. szeroki szyi (platysma) - położony jest w okolicy przedniej i bocznej tuż pod skórą
Pp: tkanka podskórna okolicy podobojczykowej na wysokości II / III żebra
Pk: cz. boczna - na powięzi przyuszniczej i żwaczowej twarzy,
cz. przyśrodkowa- kąt ust, łączy się z włóknami m. obniżacza wargi dolnej i m. obniżacza kąta ust.
- żuchwa, od guzka bródkowego do poziomu pierwszego zęba trzonowego.
F: unosi skórę szyi z podłoża wraz tkanką podskórną dzięki czemu zmniejsza ciśnienie powietrza na ż. szyjną wewn., biegnącą pod mięśniem.- kąty ust. Pociąga ku dołowi i bocznie nadając twarzy wyraz strachu, gniewu.
N: g. szyi n. twarzowego (r. colli), która zespala się z g. górną n. poprzecznego szyi ze splotu szyjnego (ale korzysta tylko z jego drogi).
2. m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sterno-cleido-mastoideus - m. SCM)
Pp: głowa przyśrodkowa -powierzchnia przednia rękojeści mostka, przykrywając częściowo staw mostkowo-obojczykowy,
głowa boczna powierzchnia górna końca mostkowego obojczyka miedzy obu głowami znajduje się niewielka trójkątna szczelina - dół nadobojczykowy mniejszy.
Pk: wyrostek sutkowaty kości skroniowej i boczna część kresy karkowej górnej
F: gdy klatka piersiowa jest ustalona- jednostronnie-zgina głowę ku bokowi i odwraca głowę w stronę przeciwległą, unosząc twarz ku górze - obustronnie zgina głowę do tyłu unosząc twarz ku górze i wzmaga lordozę szyjną - przy ustalonym i wyprostowanym kręgosłupie w odc. szyjnym dz. obustronnie pociąga głowę do przodu (np. podnoszenie głowy u leżącego) unosi głowę, gdy głowa jest ustalona unosi mostek jest więc pomocniczym mięśniem wdechowym.
N: g. zewn. n. XI -dodatkowego i gg. splotu szyjnego
II. GRUPA ŚRODKOWA
A. MM. PODGNYKOWE w liczbie 4, tworzą dwie warstwy
powierzchowna - m. mostkowo-gnykowy i m. łopatkowo-gnykowy
głęboka - m. mostkowo-tarczowy i m. tarczowo-gnykowy.
1. m. mostkowo-gnykowy (m. sternohyoideus)
Pp: powierzchnia tylna rękojeści mostka, stawu mostkowo-obojczykowego końca mostkowego obojczyka.
Pk: trzon kości gnykowej przyśrodkowo od m. łopatkowo-gnykowego.
2. m. łopatkowo-gnykowy ( m. omohyoideus)
w części środkowej ma on ścięgno pośrednie które dzieli mięśień na brzusiec dolny i górny
Pp: część boczna górnego brzegu łopatki i więzadło poprzeczne łopatki sięgając do podstawy wyrostka kruczego łopatki (venter inferior)
Pk: trzon kości gnykowej ku bokowi od przyczepu m. mostkowo-gnykowego ( venter superior)
3. m. mostkowo-tarczowy (m. sternothyroideus)
Pp: pow. tylna rękojeści mostka i chrząstki I żebra, poniżej przyczepu m. 1
Pk: kresa skośna chrząstki tarczowatej krtani
4. m. tarczowo-gnykowy (m. thyreohyoideus)
Pp: kresa skośna chrząstki tarczowatej
Pk: trzon i rogi większe k. gnykowej do tyłu od przyczepu mm. 1 i 2
F: wspólnie ich funkcja polega na ustalaniu kości gnykowej, staje się ona wtedy punktem podpory w pracy mm języka lub przy obniżaniu żuchwy
1 i 2 - obniżają kość gnykową
2 - napina blaszkę przedtchawiczą powięzi szyi powoduje przez to zwiększenie światła ż. szyjnej wewnętrznej.
3 - obniża chrząstkę tarczowatą
4 - unosi chrząstkę tarczowatą wraz z całą krtanią podczas łykania
N: 1, 2, 3 - gałązki splotu szyjnego C1-C3 dochodzące droga pętli szyjnej, 4 -przez włókna od C1-2, które przylegają do n XII.
B. MM. NADGNYKOWE ( mm suprahyoidei)
1. m. dwubrzuścowy (m. digastricus) - zbudowany jest z dwóch brzuśców połączonych ścięgnem pośrednim
Pp: rozpoczyna się brzuścem tylnym na wcięciu sutkowym k. skroniowej, biegnie ku przodowi do k gnykowej, przechodzi w ścięgno pośrednie, które przyczepia się do k. gnykowej pętlą ścięgnistą. Brzusiec przedni rozpoczyna się ścięgnem pośrednim i kierując się do przodu i ku górze przyczepia się do
Pk: dołka dwubrzuścowego żuchwy
F: przy ustalonej k. gnykowej opuszcza żuchwę ,przy ustalonej żuchwie podnosi kość gnykową
N: n. żuchwowo-gnykowy od V3 - brzusiec przedni
gałąź n twarzowego - brzusiec tylny
2. m. rylcowo-gnykowy (m. stylohyoideus)
Pp: wyrostek rylcowaty kości skroniowej
Pk: trzon, rogi większe k gnykowej
F: pociąga k. gnykową ku górze i ku tyłowi
N jak brzusiec tylny m. dwubrzuścowego
3. m. żuchwowo -gnykowy (m. mylohyoideus)
Pp: kresa żuchwowo-gnykowa żuchwy
Pk: szew łącznotkankowy biegnący od spojenia żuchwy do k gnykowej
F: przy ustalonej k gnykowej opuszcza żuchwę, przy ustalonej żuchwie unosi k. gnykową i napina dno jamy ustnej unosząc język
N: jak brzuśca przedniego m. dwubrzuścowego
4. m. bródkowo-gnykowy (m. geniohyoideus)
Pp: kolec bródkowy żuchwy
Pk: powierzchnia przednia trzonu k. gnykowej
F: unosi k gnykową, opuszcza żuchwę unosi język w pierwszej fazie połykania
N: włókna splotu szyjnego drogą n. XII (ew. też n. XII)
III GRUPA GŁĘBOKA
- wszystkie mm tej grupy mają przyczepy początkowe na kręgosłupie
- wyróżnia się dwie podgrupy: boczna obejmuje mm pochyłe dochodzące do żeber, przyśrodkowa leży do przodu od kręgosłupa i łączy się tylko z kręgami
MM. POCHYŁE (mm scaleni)
1. m. pochyły przedni ( m. scalenus ant.)
Pp: rozpoczyna się trzema pasmami od guzków przednich wyrostków poprzecznych 3-6 kręgu szyjnego
Pk: guzek m. pochyłego przedniego na I żebrze
2. m. pochyły środkowy (m. scalenus med.)
Pp: 6-7 pasmami od brzegu bocznego bruzdy n rdzeniowego wyr poprzecznych 1-6 kręgu szyjnego
Pk: na I żebrze do tyłu od bruzdy t podobojczykowej
3. m. pochyły tylny (m. scalenus post.)
Pp: 2-3 pasmami od guzków tylnych wyr poprzecznych kręgów C5, C6 i C7
Pk: pow. zewn. II żebra
4. m. pochyły najmniejszy (m. scalenus minimus)
Pp: 1, 2 pasma od wyrostków poprzecznych C6 i C7
Pk: zewn. powierzchnia II żebra
F: działając jednostronnie pochylają kręgosłup w odcinku szyjnym do boku, działając obustronnie zginają go do przodu, gdy kręgosłup jest ustalony dźwigają I i II żebro ku górze są więc silnymi mm pomocniczymi wdechowymi, szczególnie przy przegiętej do tyłu głowie i szyi.
N: bezpośrednie gg splotu szyjnego i ramiennego
Szczelina przednia mięśni pochyłych (fissura mm. scaleni anterior)
ograniczenia od przodu -głowa boczna m. SCM,
od tyłu- m. pochyły przedni
od dołu -I żebro.
zawartość; v. subclavia, ductus subclavius, m. omohyoideus.
Szczelina tylna mięśni pochyłych (fissura mm. scaleni posterior)
ograniczenia od przodu - mm. pochyły przedni
od tyłu -m. pochyły środkowy
od dołu - I żebro
zawartość: splot szyjny, cz. nadobojczykowa splotu ramiennego, m. pochyły najmniejszy, II odc. t podobojczykowej (najniżej w swej bruździe na I żebrze)
szczelina tylna mm. pochyłych stanowi boczne ograniczenie (wejście) trójkąta pochyło-kręgowego
Trójkąt pochyło-kręgowy (trigonum scalenovertebrale) - ma kształt ostrosłupa
ograniczenia: od dołu- osklepek opłucnej
przyśrodkowo- m. długi szyi
bocznie i od przodu m. pochyły przedni
bocznie i od tyłu m. pochyły środkowy
zawartość: I odcinek a. subclavia z odgałęzieniami, n. vagus, n. phrenicus, truncus sympaticus wytwarzający ansa subclavia Vieusseni, n. sercowy szyjny górny i środkowy od pnia współczulnego.
Ansa subclavia Vieusseni - w dolnym odcinku cz. szyjnej pień współczulny rozdwaja się obejmując t. podobojczykową jako pętla podobojczykowa. Są to włókna międzyzwojowe między zwojem szyjnym środkowym i dolnym oplatające t. podobojczykową
MM. PRZEDKRĘGOWE
- leżą na powierzchni przedniej kręgosłupa, występują w liczbie trzech z każdej strony
1. m. prosty przedni głowy (m. rectus capitis ant.)
Pp-łuk przedni i nasada wyrostka poprzecznego kręgu szczytowego
Pk-cz. podstawna kości potylicznej
2. m. długi głowy (m. longus capitis)
Pp-guzki przednie wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych C3-C6
Pk-cz podstawna kości potylicznej
3. m. długi szyi (m.longus colli)
- mięsień składa się z 3 głównych pasm
- pasmo przyśrodkowe Pp-trzony kręgów C2-C4
Pk-trzony kręgów C6,C7,Th1-Th3
- pasmo boczne skośne górne
Pp-guzki przednie wyrostków poprzecznych C6-C3
Pk- guzek przedni kręgu szczytowego i trzon kręgu obrotowego.
- pasmo boczne skośne dolne
Pp-trzony kręgów C3-Th1
Pk -guzki przednie wyr. poprzecznych kręgów C7,C6 lub C6,C5
F: zginają głowę do przodu i w stronę boczną, m. długi szyi obraca również kręgosłup w odcinku szyjnym w swoją stronę.
N: gałęzie splotu szyjnego i ramiennego (C1-C6)
Powięź szyi
- posiada trzy blaszki; powierzchowną, przedtchawiczą i przedkręgową
* Blaszka powierzchowna powięzi szyi - powięź szyi powierzchowna (lamina superficialis- fascia colli superficialis)
- jest słaba blaszką łącznotkankową która leży pod m. szeroki szyi
- ku górze dochodzi do trzonu żuchwy przechodząc w powięź żwaczową i przyuszniczą
- ku dołowi przyczepia się do kości gnykowej, dochodzi do przedniej powierzchni mostka, obojczyka i wyrostka barkowego łopatki, przechodzi w powięź piersiową
- w linii środkowej łączy się z blaszką strony przeciwnej
- ku bokowi rozdwaja się obejmując m. SCM. Dalej biegnie ku tyłowi obejmuje m. czworoboczny i na stronie tylnej łączy się z powięzią karku
* Blaszka przedtchawicza powięzi szyi -powięź szyi środkowa (lamina pretrachealis- fascia colli media)
- najmocniejsza z blaszek powięzi szyi, znacznie mniejsza od poprzedniej,
- u góry przyczepia się do kości gnykowej
- bocznie obejmuje m. łopatkowo-gnykowy
- przyśrodkowo obejmuje pozostałe mięśnie podgnykowe
- ku dołowi przechodzi na tylną powierzchnie mostka i obojczyków
- bocznie łączy się ona z pochewką naczyń szyjnych (vagina carotica)
* Blaszka przedkręgowa powięzi szyi - powięź szyi głęboka (lamina prevertebralis- fascia colli profunda)
- pokrywa trzony kręgów szyjnych ,leżące na nich mięśnie oraz obejmuje pień współczulny.
- u góry dochodzi do kości potylicznej.
- ku dołowi przechodzi w powięź wewnątrzpiersiową
- ku bokowi dochodzi do powięzi mm pochyłych i obojczyków
Przestrzenie międzypowięziowe szyi - zawarte są pomiędzy blaszkami powięzi szyi
PRZESTRZEŃ ŚRODKOWA SZYI (spatium colli medianum) znajduje się poniżej kości gnykowej między blaszką przedtchawiczą i przedkręgową. W przestrzeni tej znajdują się narządy szyi tj krtań i początek tchawicy, do tyłu od nich gardło i początkowy odcinek przełyku, tarczyca wraz z gruczołami przytarczycznymi przylegająca do dolnej części krtani i górnego odcinka tchawicy. Bocznie od tych narządów biegną pęczki naczyniowo-nerwowe szyi. Narządy szyi dzielą przestrzeń środkową na część przednią (spatium previscerale), która znajduje się pomiędzy trzewami, a powięzią przedtchawiczą oraz część tylną (spatium retroviscerale) położona pomiędzy trzewami a blaszką przedkręgową ku dołowi obie przestrzenie komunikują się z jamą klatki piersiowej, przednia ze śródpiersiem przednim, tylna ze śródpiersiem tylnym. Miedzy blaszką powierzchowną i przedtchawiczą powięzi szyi leży szczelinowata przestrzeń której wyróżnia się część pośrodkową - PRZESTRZEN NADMOSTKOWA (spatium suprasternale) i część boczną leżącą obustronnie nad częścią mostkową obojczyka - PRZESTRZEŃ NADOBOJ-CZYKOWĄ (spatium supraclaviculare) w przestrzeni nadmostkowej przebiegają dolne odcinki żył szyjnych przednich, połączone łukiem żylnym szyi, niekiedy węzeł chłonny. PRZESTRZEŃ PRZEDKRĘGOWA (spatium prevertebrale) zawarta jest między blaszką przedkręgową powięzi szyi, a powierzchnią przednią szyjnego odcinka kręgosłupa - prawie w całości wypełniona jest mm. długimi szyi i głowy.
Trójkąty szyi (trigona colli)
- różnokierunkowy przebieg mm. szyi umożliwia dokonanie naturalnego podziału szyi na trójkąty
- trójkąt szyi przedni odpowiadający okolicy przedniej szyi ograniczony jest przez trzon żuchwy i obydwa mm SCM
- po obu stronach trójkąta przedniego znajdują się trójkąty boczne szyi, każdy zawarty miedzy m. SCM m. czworobocznym i obojczykiem
- w trójkącie przednim wyróżnia się nieparzysty trójkąt podbródkowy oraz parzyste trójkąty: podżuchwowy, tętnicy szyjnej i tarczowy,
- w trójkącie bocznym szyi wyróżnia się trójkąt łopatkowo-czworoboczny i łopatkowo-obojczykowy
Trójkąt łopatkowo-obojczykowy (trigonum omoclaviculare)
ograniczenia: od dołu przez obojczyk
...
fizjotczew