Powłoka gazowa otaczająca Ziemię; składa się z mieszaniny gazów, zw. powietrzem. Masa atmosfery ziemskiej wynosi 5,15ˇ1018 kg, z czego połowa mieści się w dolnych 5 km, 3/4 w dolnych 10 km, a tylko 10 - 6 część masy znajduje się powyżej 100 km. Atmosfera ziemska nie ma wyraźnie zaznaczonej górnej granicy, lecz przechodzi stopniowo w przestrzeń międzyplanetarną. Jest układem dynamicznym, w którym zachodzi przemieszczanie mas powietrza; źródłem energii mech. jest energia promieniowania słonecznego. W atmosferze ziemskiej zachodzą charakterystyczne zjawiska opt. I elektryczne ( meteory). Atmosfera ziemska nie jest jednorodna; zmiana jej właściwości fiz. I chem. wraz ze wzrostem wysokości stanowi podstawę podziału na koncentryczne warstwy (bez wyraźnie zaznaczonych granic). Powszechnie jest przyjęty podział atmosfery ziemskiej wg rozkładu temperatury w zależności od wysokości na: troposferę; (temperatura maleje niemal jednostajnie ze wzrostem wysokości), stratosferę; (w dolnej jej części temperatura prawie nie zmienia się z wysokością, w górnej - rośnie), mezosferę; (temperatura maleje ze wzrostem wysokości) i termosferę; (temperatura rośnie ze wzrostem wysokości); powierzchnie rozgraniczające te warstwy nazywają się odpowiednio: tropopauza, stratopauza i mezopauza. Trzy pierwsze warstwy cechuje identyczność procesów hydrodynamicznych oraz składu chem. (z wyjątkiem pary wodnej, zawartej gł. W warstwie do 10 km, i ozonu, koncentrującego się na wys. ok. 25 - 30 km; ozonosfera) i średniej masy cząsteczkowej składników powietrza. Powyżej tych warstw skład chem. powietrza zmienia się wraz ze wzrostem wysokości wskutek procesów fotochem. zachodzących pod wpływem promieniowania słonecznego i kosmicznego. W atmosferze ziemskiej wyróżnia się również warstwy, w których występuje duża ilość swobodnych elektronów i jonów ( jonosfera). Najbardziej zewn. część atmosfery ziemskiej jest niekiedy zw. egzosferą. Wyodrębnia się też warstwę graniczną (zw. również warstwą planetarną lub warstwą tarcia) rozciągającą się od powierzchni Ziemi do wys. 0,5 - 1,5 km, w której ruch powietrza jest zakłócony przez tarcie o powierzchnię Ziemi. Atmosfera ziemska powyżej warstwy granicznej jest zw. atmosferą swobodną. Zob. też elektryczność w atmosferze ziemskiej, promieniowanie w atmosferze ziemskiej, zanieczyszczenia powietrza, ochrona atmosfery.
ZULUS555