ryzyko zawodowe def.docx

Ryzyko zawodowe w najprostszym ujęciu oznacza prawdopodobieństwo z jakim ktoś może zostać poszkodowany w związku z istniejącym zagrożeniem w środowisku pracy. Ocena ryzyka zawodowego jest uważnym i starannym przyjrzeniem się wykonywanej pracy oraz miejscu, w którym jest ona wykonywana, a w dalszej kolejności ustaleniem jakie czynniki (zagrożenia powodujące uraz lub śmierć, hałas, substancje chemiczne, oświetlenie itd.) mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie pracowników.
Ocenę można zawrzeć w pięciu następujących krokach:

1.      Zidentyfikuj zagrożenia.

2.      Ustal, kto może ulec wypadkowi lub zachorować.

3.      Oszacuj ryzyko zawodowe wynikające z zagrożeń i oceń, czy zastosowane środki ochrony są właściwe oraz czy należy podjąć jeszcze jakieś działania w celu dalszego ograniczenia tego ryzyka.

4.      Udokumentuj wyniki.

5.      Okresowo dokonuj przeglądu oceny ryzyka zawodowego i weryfikuj ją, jeśli zaistnieje taka konieczność.

Podczas oceny musimy rozstrzygnąć czy ryzyko związane z oddziaływaniem występujących czynników jest:

·         dopuszczalne - jest tak wtedy, gdy zastosowano wystarczające (skuteczne) środki chroniące pracowników przed oddziaływaniem czynników środowiska pracy,

·         niedopuszczalne - jest tak wtedy, gdy nie zastosowano żadnych środków lub zastosowano nie wystarczające (nieskuteczne) środki chroniące pracowników przed oddziaływaniem czynników środowiska pracy. W takiej sytuacji należy podjąć niezwłocznie dalsze działania i zastosować dodatkowe środki ochrony zapewniające skuteczną ochronę pracownika.

Ryzyko zawodowe
Cele oceny ryzyka

·         Sprawdzenie, czy zagrożenia występujące na stanowiskach pracy zostały zidentyfikowane i czy jest znane ryzyko zawodowe związane z tymi zagrożeniami.

·         Wskazanie, że zastosowane środki profilaktyczne są odpowiednie i wystarczające w odniesieniu do zidentyfikowanych zagrożeń.

·         Wykazanie, tego że dokonany wybór:

1.      materiałów

2.      wyposażenia stanowisk

3.      organizacji pracy

4.      środków ochrony

5.      ludzi wykonujących pracę

jest odpowiedni w odniesieniu do zidentyfikowanych zagrożeń oraz ryzyka zawodowego.

·         Ustalenie priorytetowych działań zmierzających do eliminowania lub ograniczania ryzyka zawodowego.

·         Sprawdzenie czy ryzyko zawodowe jest na poziomie akceptowalnym, a zastosowane środki ochrony są odpowiednie.

·         Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy.

·         Wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru i kontroli, np. inspektorom Państwowej Inspekcji Pracy, że ryzyko jest znane.

Kiedy dokonywać oceny ryzyka zawodowego

·         Podczas tworzenia nowych stanowisk pracy.

·         Przy wprowadzaniu zmian na istniejących stanowiskach pracy.

·         Gdy nastąpiła zmiana wymagań dotyczących dopuszczalnych poziomów czynników niebezpiecznych oraz czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy.

·         Gdy zastosowano nowe środki ochrony (środki ochrony indywidualnej i środki ochrony zbiorowej).

·         Gdy na terenie przedsiębiorstwa różne zadania (prace) wykonują pracownicy innych przedsiębiorstw.

·         Wówczas, gdy występuje potrzeba okresowej oceny ryzyka.

Spełnienie jakich wymagań gwarantuje powodzenie przy ocenie ryzyka zawodowego?

·         Zapewnienie niezbędnych zasobów, takich jak:

1.      środki finansowe, przepisy, normy, dokumentacje techniczno-ruchowe, instrukcje, procedury wykonywania prac, literatura itp.

2.      czas pracowników,

3.      narzędzia i materiały,

4.      dokumenty, zwierające niezbędne informacje do przeprowadzenia rzetelnej oceny ryzyka zawodowego, np. aktualne wyniki pomiarów i badań czynników szkodliwych w środowisku pracy itd.

·         Wyznaczenie niezbędnych osób, tj. pracowników przedsiębiorstwa i/lub specjalistów z zewnątrz.

·         Określenie i realizacja potrzeb w zakresie szkoleń pracowników uczestniczących i przeprowadzających ocenę ryzyka zawodowego.

·         Zaangażowanie i uczestnictwo pracowników przedsiębiorstwa w ocenie ryzyka zawodowego.

·         Zapewnienie dostępu do najnowszych informacji, osobom dokonującym oceny ryzyka zawodowego.

·         Sporządzenie wykazu stanowisk występujących w przedsiębiorstwie oraz wykonanie starannej analizy specyfiki tych stanowisk.

·         Określenie sprawnego systemu przekazywania pracownikom informacji na temat występującego na ich stanowiskach ryzyka zawodowego.

Sposób oceny ryzyka zawodowego
POLSKA NORMA PN-N-18002

·         Uzależnia ocenę ryzyka od wielkości organizacji i występujących w niej zagrożeń.

·         Postuluje aby uwzględnić proces przygotowania oceny.

·         Zaleca wyznaczenie osoby odpowiedzialnej zaplanowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzyka w organizacji.

Ocena ryzyka powinna obejmować wszystkie stanowiska pracy - zarówno stacjonarne jak i niestacjonarne.

·         W celu usprawnienia oceny i skrócenia jej czasu przeprowadzania dopuszcza się wytypowanie grupy stanowisk pracy, na których wykonywane są w tych samych warunkach, te same zadania i na których występują te same zagrożenia. Wówczas ocena musi być przeprowadzona dla każdego z wytypowanych stanowisk osobno.

·         W większości przypadków wystarczy identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka przeprowadzona dla jednego stanowiska.

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego może przeprowadzać

·         zespół, w skład którego mogą wchodzić:

o        pracodawca,

o        pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, w tym osoby kierujące pracownikami

·         lub / i

o        eksperci spoza organizacji

Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego powinny:

·         znać i rozumieć zasady oceny;

·         posiadać wiedzę niezbędną do identyfikowania zagrożeń na ocenianych stanowiskach;

·         umieć oceniać szkodliwe następstwa występujących zagrożeń;

·         posiadać umiejętność formułowania propozycji działań korygujących i/ lub zapobiegawczych, prowadzących do eliminacji lub ograniczenia ryzyka oraz oceny tych działań;

·         posiadać umiejętność oceny skuteczności podjętych działań,

·         identyfikować te problemy, które powinny być rozwiązane z udziałem ekspertów zewnętrznych.

Korzyści pracodawcy z przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego

·         Gwarancja spełnienia wymagań przepisów prawa pracy.

·         Pełna świadomość tego:

1.      jakie zagrożenia występują na stanowiskach pracy,

2.      jakie jest ryzyko zawodowe,

3.      czy zastosowane środki profilaktyczne są wystarczające, przy uwzględnieniu podejmowanego ryzyka wypadku, a co się z tym wiąże, strat finansowych dla organizacji (przedsiębiorstwa).

·         Ulgi po wprowadzeniu zróżnicowanej składki ubezpieczeniowej.

·         Ulgi przy ubezpieczeniach majątkowych i ewentualnie dodatkowych dla pracowników. W Polsce już działają komercyjne firmy ubezpieczeniowe, które przy ustalaniu wysokości składek biorą pod uwagę kategorię ryzyka opierając się na ocenie systemu bezpieczeństwa w organizacji.

·         Celowe i w pełni kontrolowane zarządzanie poziomem ryzyka w miejsce działań opartych wyłącznie na intuicji.

·         Lepszą pozycję przy ewentualnych pertraktacjach lub procesach sądowych o odszkodowanie z tytułu, np. wypadku przy pracy.

OGÓLNE ZASADY PRZYGOTOWANIA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

·         Zapewnić zasoby niezbędne do prowadzenia oceny ryzyka zawodowego.

·         Wyznaczyć odpowiednie osoby do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego

·         Określić potrzeby szkoleniowe i zapewnić szkolenie osobom przeprowadzającym ocenie ryzyka zawodowego

·         Zapewnić udział pracowników w ocenie ryzyka zawodowego.

·         Zapewnić osobom oceniającym ryzyko zawodowe dostęp do odpowiednich informacji i zasobów (w tym potrzebnych konsultacji i usług).

·         Przeprowadzić analizę struktury organizacyjnej w celu sporządzenia wykazu stanowisk pracy.

·         Określić sposób inforWyznaczyć osobę odpowiedzialną za planowanie i koordynowanie działań związanych z oceną ryzykamowania pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego.

·          

ZEBRANIE INFORMACJI POTRZEBNYCH DO OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO
Źródła informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego

·         Dane techniczne urządzeń, maszyn i narzędzi stosowanych na stanowisku.

·         Dokumentacja techniczno-ruchowa i instrukcje stanowiskowe.

·         Wyniki pomiarów czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych występujących w środowisku pracy,

·         Dokumentacja dotycząca wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

·         Przepisy prawa, normy techniczne i literatura naukowo-techniczna, w tym karty substancji chemicznych itp.

Rys. Przebieg oceny ryzyka zawodowego

Należy pamiętać o tym, że informacji o analizowanym stanowisku mogą dostarczyć:

·         obserwacje

1.      środowiska pracy, w tym również czynników zewnętrznych, np. czynników atmosferycznych wpływających na stanowisko pracy,

2.      zadań wykonywanych przez pracownika:

a.       na stanowisku pracy,

b.      poza stanowiskiem pracy;

·         wywiady z pracownikami,

·         analiza organizacji działań, mających na celu zapewnienie właściwych warunków pracy.

IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Metodę identyfikacji zagrożeń może ustalić zespół oceniający ryzyko zawodowe, biorąc pod uwagę:

·         cel analizy,

·         obiekt analizy,

·         dostępne informacje,

·         dostępne zasoby,

·         czas analizy.

Do identyfikacji zagrożeń na stanowiskach pracy najlepsze są z reguły metody proste, mało sformalizowane.

Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji zebranych według schematu określonego powyżej. Do identyfikacji można wykorzystać:

·         metody z wykorzystaniem list kontrolnych,

·         wykazy czynników szkodliwych i/lub niebezpiecznych (obowiązujące przepisy oraz normy),

·         dotychczasową wiedzę na temat zagrożeń występujących na analizowanym stanowisku,

·         inne bardziej zaawansowane metody identyfikacji, np. ekspertyzy i opinie ekspertów spoza organizacji.

·         Zawsze jest celowym, sprawdzenie czy wszystkie zagrożenia zostały poprawnie zidentyfikowane i czy zebrane informacje (wyniki pomiarów, obliczenia wartości wielkości opisujących występujące zagrożenia) są wystarczające do oceny ryzyka.

OSZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO
Oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami zidentyfikowanymi na stanowiskach pracy polega na ustaleniu:

·         prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń,

·         ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.

Podstawą do oszacowania mogą być:

·         dane o wypadkach, chorobach zawodowych i innych,

·         informacje zawarte w przepisach prawnych, normach i w literaturze specjalistycznej,

·         opinie ekspertów.

WYZNACZANIE DOPUSZCZALNOŚCI RYZYKA ZAWODOWEGO
Czy ryzyko można przyjąć?

·         Podstawowym kryterium dopuszczalności ryzyka są wymagania obowiązujących przepisów prawnych i innych dokumentów normatywnych.

·         W przypadku braku odpowiednich wymagań przepisów prawnych i innych zaleca się ustalanie kryteriów dopuszczalności ryzyka zawodowego z uwzględnieniem opinii ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, własnych doświadczeń oraz opinii pracowników.

Rys. Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej według PN-N-18002 na podstawie wartości dopuszczalnych (NDS lub NDN) i zmierzonych (krotność NDS lub NDN) czynników szkodliwych w środowisku pracy

REALIZACJA PLANU DZIAŁAŃ
Przed realizacją planu działań zaleca się dokonać jego przeglądu w celu stwierdzenia:

·         Czy proponowane działania doprowadzą do wymaganego ograniczenia ryzyka zawodowego?

·         Czy w wyniku realizacji planu nie powstaną nowe zagrożenia?

·         Czy można wybrać inne, bardziej skuteczne działania?

·         Co sądzą pracownicy o potrzebie realizacji i skuteczności planowanych działań?