Interes kierujący poznaniem:

TECHNICZNY

PRAKTYCZNY i EMANCYPACYJNY

Odnosi się do świata:

Tzw. systemu: świata na zewnątrz, dającego się obserwować jak przedmiot („martwego”). Świata, do którego obserwator nie należy.

Do świata życia. Kulturowego, językowego, w którym obserwator jest zanurzony i nie może objąć go spojrzeniem z „zewnątrz”. Świata, który współtworzy obserwatora.

Rodzaj racjonalności:

Instrumentalna – świat natury i świat społeczny jest manipulowalny. Daje się zmieniać zgodnie z naszymi zamierzeniami, które nie muszą być znane i aprobowane przez zmieniane obiekty.

Hermeneutyczna (praktyczny) i krytyczna (emancypacyjny). Świat społeczny i kulturowy przemawiają do nas, dają się rozumieć. Ewentualna zmiana jest wynikiem wspólnie przyjętej umowy.

Rodzaj działania:

Celowo – racjonalne. Systematycznie wpływamy.

Komunikacyjne. Dogadujemy się.

Zamierzenia, cele:

Osiągnąć cel  = osiągnąć zamierzony, zaplanowany stan rzeczy. Podejmowane są działania instrumentalne.

Osiągnąć cel = porozumiewać się, rozumieć, komunikować za pośrednictwem języka i kultury. Podejmowane są poszukiwania tego co wspólne, bazowe, co może być podstawą porozumienia.

Narzędzia wpływu:

Władza, pieniądze.

Narzędzia (należące do racjonalności intrumentalnej) nie są stosowane. Np. w wychowaniu nie stosuje się określonych metod.

Pedagogika rozumiana jako:

Nauka, czyli: teoria skutecznych oddziaływań wychowawczych.

Myślenie o człowieku, społeczeństwie, kulturze i wychowaniu.

Typowa koncepcja pedagogiczna:

Behawioryzm. Metody wychowania są tutaj narzędziami wpływu (kary, nagrody), a wychowanek traktowany instrumentalnie.

Pedagogika kultury (interes praktyczny) i progresywizm (interes emancypacyjny). Pedagogika kultury stara się nie stosować metod, a progresywizm stara się wyzwolić człowieka spod władzy narzuconych reguł postępowania.

à Traktując świat ludzi jako system, dokonujemy technicyzacji świata życia. Niszczymy świat życia. Dzieje się to wtedy, gdy interes techniczny poprzedza działania międzyludzkie, między innymi działania wychowawcze i polityczne.

       Źródła wiedzy

Źródła moralności

RACJONALIZM

(rozum, myśl)

Kartezjusz

EMPIRYZM

(zmysły, doświadczenie)

Franciszek Bacon

INTUICJONIZM

(intuicja, empatia)

Henri Bergson

Autonomiczne (suwerenny człowiek).

Egzystencjalizm (J.P.Sartre, K.Jaspers).

Progresywizm (Piaget, Dewey, Kohlberg). Chociaż na przejściowym etapie rozwoju jesteśmy heteronomiczni.

Pedagogika romantyczna (J.J.Rousseau, A.S.Neill, C. Rogers, H.Schoenebeck, A.Miller)

Heteronomiczne (boskie, społeczne).

Personalizm chrześcijański (E.Mounier, J.Maritain).

Behawioryzm, socjologizm.

???