„Nastolatki i kultura w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych”
Red. Anna Przecławska i Leszek Rowicki
· Rozdział 1
„Sytuacja kulturalna współczesnego dziecka polskiego jako przedmiotu zainteresowań naukowych” Anna Przecławska
Rozdział jest wprowadzeniem do całej tematyki książki, opowiada dlaczego badania zostały w ogóle podjęte, jaki był ich cel, forma oraz grupa osób, na której badania te zostały przeprowadzone. A więc:
Þ Transformacja ustrojowa poszerzyła ofertę kulturalną (likwidacja ograniczeń ideologicznych), równocześnie jednak nastąpił proces komercjalizacji kultury. Stała się ona towarem i zaczęła podlegać regułom ekonomicznym.
Þ Celem badań była diagnoza obecnego stanu rzeczy oraz kierunków rozwoju zarówno oferty kulturalnej jak i zapotrzebowania na konkretne jej elementy
Þ Badaniem zostali objęci uczniowie szkół podstawowych (kl.V-VIII- ankieta) z trzech środowisk: Płocka, małego miasta i wsi w sumie 2170 os. Mniej więcej po połowie dziewcząt i chłopców
Þ W badaniu wzięto też pod uwagę m.in.: wyposażenie gospodarstw domowych w urządzenia elektryczne, ilość posiadanych w domu książek, pożądane miejsce zamieszkania w życiu dorosłym oraz aspiracje edukacyjne nastolatków.
· Rozdział 2
„ Kontakty kulturalne nastolatków w Polsce drugiej połowy lat 90-tych- zróżnicowanie, uwarunkowania” Anna Przecławska
Þ Dzieci wiejskie dysponują przeciętnie mniejszą ilością czasu wolnego niż dzieci mieszkające w miastach (ale ta różnica nie jest jakoś bardzo znacząca), oraz zdecydowanie mniej czasu poświęcają dodatkowym zajęciom pozaszkolnym
Þ Niezależnie od miejsca zamieszkania najwięcej czasu wolnego dzieci poświęcają na oglądanie telewizji, co jednak ciekawe zajęciem wymienianym jako ulubione we wszystkich środowiskach jest uprawianie sportu.
Þ Większość dzieci ma swoje hobby, ale nie pełni ono znaczącej roli w ich życiu
Þ Ponad 1/3 badanych spędza przed telewizorem w dni powszednie 3-4 godziny, a w weekendy więcej niż połowa 4-6 godzin.
Þ Uczestnictwo w kulturze dzieci i młodzieży ma charakter prywatno-domowy, pozainstytucjonalny.
Þ Imprezami kulturalnymi, w których badani najczęściej uczestniczą są najczęściej dyskoteki i mecze sportowe (ale to głównie w Płocku)
Þ Większość dzieci była przynajmniej raz w teatrze
Þ Kino jest rozrywką mało popularną, szczególnie na wsi gdzie prawie połowa badanych wcale nie ma kontaktu z kinem
Þ Prawie ¾ badanych słucha radia, gł.muzyki
Þ Ponad 80% os. stwierdza, że czyta czasopisma (najpopularniejsze Bravo, Bravo Girl, Popcorn, Dziewczyna), ale nie odgrywa to w ich życiu znaczącej roli; (sięgają po nie, bo zapewniają im rozrywkę i poruszają problemy współczesnej młodzieży)
Þ Telewizor można znaleźć w prawie każdym domu, tak samo magnetofon. Powszechnie występują też magnetowidy. W miastach często zdarza się telewizja kablowa i antena satelitarna.
Þ Niemal we wszystkich domach znajdują się książki (wieś 97%, małe miasto i Płock- ponad 99%)
Þ O tym co warto przeczytać i obejrzeć uczniowie dowiadują się zazwyczaj od kolegów
Þ Im wyższy stopień urbanizacji środowiska, tym bogatsza oferta kulturalna, a warunki korzystania z niej bardziej sprzyjające.
· Rozdział 3
„ Telepokolenie- miejsce telewizji w życiu dzieci i młodzieży” Paweł Kossowski
Þ Dzieci świadomie zaczynają oglądać TV bardzo wcześnie, bo już w 2 r.ż i poświęcają jej średnio 2-3 godz. dziennie)
Þ Wraz z wiekiem wzrasta intensywność kontaktów z telewizją
Þ Najwierniejszymi widzami są dzieci z trudnościami w nauce, pochodzące z rodzin ubogich
Þ TV dla wielu dzieci staje się podstawowym źródłem informacji i wiedzy o świecie i ludziach
Þ TV organizuje dzieciom czas wolny, ustala porządek dnia, staje się często jedyną formą rozrywki
Þ TV dostarcza dzieciom wzorców do naśladowania, które dzieci przyjmują (tak mówi jedna z koncepcji); konkurencyjna koncepcja- TV wzmacnia własności już wcześniej przez dzieci nabyte
Þ TV wprowadza dzieci zbyt wcześnie w świat dorosłych
Þ TV niesie ze sobą „rzeczywistość obrazu” a nie „obraz rzeczywistości” czego dzieci często nie rozróżniają
Þ Rodzice raczej nie ingerują w wybór programów, które oglądają dzieci; często są zadowoleni, że media wyręczają ich w obowiązkach wychowawczych i spełniają rolę opiekuna i nauczyciela
Þ Codzienne kontakty z TV ma śr. 86,2% os.
Þ Niedziela- „rodzinny dzień TV”- ponad 5 godz. przed TV
Þ Najchętniej oglądaną stacją był Polsat (gł.na wsi), w Płocku największą popularnością cieszyły się stacje odbierane przez antenę satelitarną i kablówkę
Þ Większość tego co oglądają uczniowie to różne formy cykliczne (seriale, teleturnieje, programy tematyczne itp.)
Þ Najchętniej oglądane filmy: przygodowe; sensacyjne, kryminalne, thrillery; komediowe
Þ Najchętniej oglądane pozycje to programy „dla wszystkich”, potem programy dla dorosłych, na szarym końcu programy kierowane do danej grupy wiekowej
Þ Tym co badani chcieliby oglądać najchętniej są programy sportowe, transmisje z imprez oraz programy o tematyce muzycznej
Þ Głównymi motywami oglądania TV jest poszerzenie wiedzy i zdobycie nowych wiadomości z różnych dziedzin oraz zapełnienie wolnego czasu i uniknięcie nudy
Þ Telewizja wobec innych form uczestnictwa w kulturze: (wyraz podkreślony oznacza, że w danym zestawieniu dana forma uczestnictwa kultury wygrała z tą drugą)
Telewizja – książka, czasopismo, teatr
Telewizja- czasopismo
Komputer - telewizja
Kino- telewizja
Zajęcia sportowe- telewizja
Þ Badane dzieci zasługują na miano „telepokolenia”
Þ Telewizja jest główną formą spędzania wolnego czasu i kontaktu z kulturą
· Rozdział 4
„Wideo- niespełniona tęsknota za odmasowieniem kultury” Paweł Kossowski
Þ Z założenia wideo miało służyć odmasowieniu kultury, upodmiotowieniu człowieka- uczestnika kultury, który od tej pory miał możliwość decydowania o tym, co i kiedy będzie oglądał; wideo miało też uatrakcyjnić proces dydaktyczny. Stało się jednak inaczej…
Þ Domowy, trudny do skontrolowania system wideo stał się sposobem kontaktu dzieci, młodzieży i dorosłych z treściami, które nigdy nie pojawiłyby się w ogólnodostępnej telewizji
Þ Doprowadziło to do zmiany w sferze uznawanych wartości (kult siły, walki, akceptacji agresji jako sposobu na triumf dobra) i przemian obyczajowości
Þ Ekspansja wideo sprawiła, że nobilitowane zostało kino
Þ W Polsce wideo pojawiło się na początku lat `80-tych, jednak prawdziwą powszechność zdobyło po roku 1990, masowo sprowadzano sprzęt z zagranicy (oryginalny jak i piracki), zaczęły masowo powstawać wypożyczalnie kaset.
Þ Specyfiką kaset wideo stały się filmy karate, prymitywne i brutalne filmy sensacyjne oraz pornografia;
Þ Najpopularniejszymi rodzajami filmów wskazanych przez badanych były filmy komediowe, sensacyjne i przygodowe, niewielki procent- amatorskie wideorejestracje zazwyczaj uroczystości rodzinnych
Þ Jako najczęstszą formę spędzania wolnego czasu oglądanie filmów wideo wymieniło zaledwie 1,8% badanych
Þ Wideo nie jest znaczącą formą spędzania wolnego czasu przez młodzież, zarówno jeśli chodzi o rzeczywiste kontakty z kulturą jak też pragnienia i oczekiwania
Þ Mimo to, w zestawieniu z innymi formami uczestnictwa w kulturze, często wygrywa:
Oglądanie filmów wideo- korzystanie z komputera
(prawdopodobnie z powodu tego, że komputer jest czymś nowym, nie zawsze dostępnym)
Oglądanie filmów wideo- czytanie książek
Zajęcia i gry sportowe- Oglądanie filmów wideo
Kino- Oglądanie filmów wideo
(przewaga ta jest jednak bardzo niewielka, a na wsi wygrywa wideo)
Þ Po fali „zachłyśnięcia się” techniką wideo jego popularność znacznie spadła, a jego upadek został przypieczętowany przez rozwój telewizji (powstawanie prywatnych stacji, rozwój sieci kablowej, przekształcenie TV publicznej w bardziej komercyjną )
Þ Wideo zintensyfikowało wczesne wchodzenie dzieci i młodzieży w kulturę dorosłych
· Rozdział 5
„Książka w życiu współczesnych nastolatków” Danuta Świerczyńska –Jelonek
Þ Lata `90 to okres znaczącej przemiany polskiej książki (wskutek powstania wolnego rynku książki oraz doskonalenia mediów audiowizualnych)
Þ Rynek książki zaczyna być rządzony prawami popytu, potrzebna jest reklama, promocja itd., co znacząco wpływa na cenę książki
Þ Książka „idzie do ludzi”, szuka klienta przez supermarkety, większe sklepy osiedlowe, punkty sprzedaży ulicznej, rozwija się sprzedaż wysyłkowa
Þ Zmiana funkcji i relacji między słowem a ilustracją (pojawiły się m.in. książki- zabawki operujące obrazem i dźwiękiem, zapachem, fakturą inną niż papier itp.)
Þ Pojawiają się też adaptacje klasycznych tekstów literackich, dostosowane do potrzeb i możliwości odbioru małych dzieci- budzi to sporo kontrowersji
Þ Pojawił się też rynek różnych przekazów tego samego dzieła wzajemnie wzmacniających swoją popularność (np. jest książka, jej ekranizacja, serial TV, adaptacja radiowa, wersja komiksowa itd.)
Þ Tekstom kultury nieodłącznie towarzyszy bardzo rozwinięty przemysł gadżetowy
Þ W literaturze dla dzieci i młodzieży bardzo spopularyzowały się gatunki wywodzone z literatury tradycyjnie rezerwowanej dla dorosłych m.in. horrory, dreszczowce, książki sensacyjne itp.
Þ Czytanie jako swoje hobby wskazuje 9,5 % badanych i są to w większości dziewczęta
Þ Starsze dzieci rzadziej w czasie wolnym czytają książki
Þ Czytanie książek najczęściej przegrywa z innymi formami przekazu kulturowego, ale co ciekawe- wygrywa z czytaniem komiksów
Þ Najczęściej czytane książki to lektury i polska klasyka literacka, po książki adresowane do młodzieży częściej sięgały dzieci miejskie
Þ Czytanie to dla dzieci przede wszystkim: ucieczka w świat marzeń i wyobraźni; forma wypełniania czasu wolnego; źródło wiedzy i emocji; źródło wzorców moralnych (gł.wśród dzieci wiejskich); dostarcza tematów do rozmów z ludźmi i pomaga rozwiązywać ich własne problemy życiowe
Þ Najchętniej wybierane książki to:
dla dziewcząt: książki podróżniczo- przygodowe; powieści dla dziewcząt; baśnie, legendy, mity
dla chłopców: podróżniczo- przygodowe; horrory, humorystyczne
Þ Ponad połowa nastolatków ma swoją ulubioną książkę (36,5% uznało za nią lekturę szkolną)
Þ Wśród czytających najwięcej książek jest zdecydowanie więcej uczniów klas młodszych
Þ Uczniowie wykazują ubogą motywację czytelniczą i nikłe potrzeby kontaktu z książką, mimo to czytelnictwo odgrywa znaczącą rolę w życiu współczesnej młodzieży
· Rozdział 6
„Młodzi użytkownicy bibliotek regionu płockiego- próba typologii”
Grażyna Walczewska- Klimczak
Þ Autorka wyodrębnia 4 typowe grupy użytkowników biblioteki, są to:
Ø Formalni użytkownicy biblioteki (1/4 dzieci)
1) oporni czytelnicy
2) zniechęceni czytelnicy
Ø Użytkownicy biblioteki z wyboru
3) miłośnicy wiedzy
4) przyjaciele biblioteki
Ad.1) oporni czytelnicy
Þ Typ opornych czytelników tworzy grupa 430 os. (na 2170 badanych)
Þ korzystanie z jakiejkolwiek biblioteki jest w tej grupie postrzegane jako przymus, tak samo zresztą jak w ogóle czytanie książek.
Þ Przeważa liczba chłopców (67%) nad dziewczętami (32,7%)
Þ Prawie 2/3 badanych wywodzi się z rodzin, w których ojcowie są robotnikami lub rolnikami; większość mieszka na wsi; mają zazwyczaj średnio rozbudzone aspiracje edukacyjne
Þ Typ ten przedkłada oglądanie telewizji nad inne czynności wykonywane w czasie wolnym od zajęć (najchętniej oglądają filmy sensacyjno- kryminalne i thrillery, ale co ciekawe, w porównaniu do reszty badanych, częściej sięgają także po filmy rysunkowe)
Þ Mimo, że badana grupa nie czyta nawet wszystkich obowiązkowych lektur, większość z nich wymienia ulubioną książkę. Tytuły te należą najczęściej do kategorii dziecięco- młodzieżowej o tematyce przygodowej.
Þ Do grupy tej przeważnie należą uczniowie klas starszych
Þ Książki, po które sięgają członkowie tej grupy, to: horrory, książki sensacyjno-kryminalne i książki fantasy
Þ...
klejarka