Pasze lecznicze w zwalczaniu zakaźnych chorób świń.pdf

Prace poglądowe

Medicated feed in the control of swine

infectious diseases

Pasze lecznicze w zwalczaniu zakaźnych

chorób świń

Truszczyński M. , Pejsak Z. , Department of Swine

Diseases, National Veterinary Research Institute,

Pulawy

Marian Truszczyński, Zygmunt Pejsak

In the article antimicrobials, antimicrobial resistance

(AMR), minimal inhibitory concentration (MIC), the

routes of antibiotics administration in swine and def-

inition of medicated feeds were presented. The ad-

vantages of oral administration of antibiotics in swine

herds were shown. The following part contained estab-

lishing of efective amounts of antimicrobials in the

feed to reach bactericidal concentration in the gut,

but also in the respiratory system and during gen-

eralized bacterial infections of swine. Approaches of

preventing antimicrobial resistance were mentioned

also in context with the opinions and/or directives

of the European Union, World Health Organization,

Codex Alimentarius and World Organization of An-

imal Health. Examples of medicated feeds used for

the control of bacterial diseases in swine and meth-

ods of establishing the efective dose of antimicro-

bials in feed were described. Authors focused on the

treatment of Lawsonia intracellularis infections and

intestinal adenomatosis in swine herds.

z Zakładu Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego

Instytutu Badawczego w Puławach

zwierzęcych, istnieją różnice ilościowe.

Jednakże badanie in vitro jest pomocne

w doborze antybiotyku, którego stężenie

w paszy, skuteczne w błonie śluzowej je-

lit i innych tkankach wobec toczącego się

zakażenia, musi być dodatkowo ustalone

w doświadczeniach na zwierzętach. Dane

te określane są na podstawie właściwości

farmakokinetycznych (pharmacokinetic

properties – PK) i farmakodynamicznych

(pharmacodynamic properties – PD), czyli

PK/PD antybiotyku, omówionych szerzej

przez Burcha (2) i Martineza i wsp. (3). Nie-

zależnie od zdeiniowania wymaganej za-

wartości antybiotyków w paszach leczni-

czych (lub w wodzie) ważne jest również

w aspekcie klinicznym, czyli wyleczenia,

ustalenie liczby dni ich aplikacji.

indywidualna aplikacja iniekcyjna antybio-

tyków. Przeszkodą jest jednak zmniejsza-

jące się łaknienie zwierząt w następstwie

rozwijającego się stanu chorobowego. Je-

żeli jednak ingerencja następuje krótko

po pierwszych przypadkach zachorowań

w stadzie, to duży odsetek świń pozosta-

łych, potencjalnie zakażonych, zachowu-

je jeszcze normalny apetyt, co dzięki rów-

noczesnemu pobieraniu z paszą antybioty-

ków, zabezpiecza przed rozwinięciem się

choroby. Dodatkowo u świń chorujących

wskazane jest stosowanie w celach lecz-

niczych antybiotyków wraz z wodą, gdyż

jest ona zazwyczaj, mimo choroby, chęt-

nie przez nie pobierana.

Określanie stężeń antybiotyków

w paszach leczniczych

Keywords: bacterial diseases control, amounts of

antimicrobials, antimicrobial resistance.

Podawanie świniom antybiotyków,

ze szczególnym uwzględnieniem drogi

per os

Stężenia bakteriobójcze antybiotyków

w paszach, związane z MIC in vivo , będą-

ce punktem wyjścia do określenia dawki

leczniczej, ustalane są eksperymentalnie,

przy podawaniu w ciągu różnej liczby dni

zakażonym doświadczalnie świniom pasz

z różnymi stężeniami antybiotyków, wstęp-

nie wybranych do określonych patogenów

in vitro metodą probówkową lub jej mi-

krometodą (2, 4). Kolejnym krokiem jest

ubój i ocena na podstawie badań anato-

mo- i histopatologicznych skutków dzia-

łania antybiotyków u świń grupy doświad-

czalnej, w porównaniu do kontrolnej, któ-

rej antybiotyków nie podawano.

Dużą wartość co do doboru antybioty-

ku oraz jego dawki w paszy leczniczej, jak

też czasu podawania, mają wykonywane

w warunkach terenowych doświadczenia

kliniczne, przy dysponowaniu grupą zwie-

rząt doświadczalnych i kontrolnych, w obu

przypadkach wykazujących podobne ob-

jawy chorobowe. Dodatkowo, celem tych

prób jest określenie efektów terapeutycz-

nych z uwzględnieniem specyiki etapowo

w cyklu produkcyjnym występujących cho-

rób bakteryjnych u świń (5). Trzeba jed-

nakże mieć świadomość, że wykonywane

w terenie doświadczenia kliniczne narażo-

ne są niekiedy na trudne do kontrolowania

wpływy czynników, które mogą modyiko-

wać wynik odnoszący się do stężenia an-

tybiotyku w paszy leczniczej. To zaś może

prowadzić do sporządzania nieskutecz-

nych lub mniej skutecznych preparatów.

Antybiotykooporność bakterii

in vitro i in vivo

Zależnie od kraju, podawanie doustne

związków przeciwdrobnoustrojowych (an-

tybiotyków) u świń leczniczo lub metai-

laktycznie (czyli w celu przeciwdziałania

rozwojowi postaci klinicznej zakażenia, co

określa się w literaturze anglosaskiej jako

„strategic medication”) dochodzi do 67%

(Wielka Brytania; 2), w porównaniu do in-

nych dróg ich aplikacji, zwłaszcza iniekcji

parenteralnych. W praktyce ingerencje te

odnoszą się z reguły nie do indywidualne-

go zwierzęcia, a do stad świń (czyli obsady

kojca lub chlewni), wśród których u poje-

dynczych zwierząt albo ich większej licz-

by obserwuje się pierwsze objawy choroby.

To opracowanie uwzględnia ustalanie

bakteriobójczych stężeń antybiotyków

w paszach. Mają one zapewniać w jeli-

tach cienkich, w tym w jelicie biodrowym,

bądź w grubych, czyli okrężnicy i jelicie

ślepym, oraz w miarę potrzeby też w in-

nych układach organizmu, np. w oddecho-

wym, skuteczność w zapobieganiu rozwo-

jowi zakażenia, jak też w leczeniu, kiedy

już rozwinęły się pierwsze klinicznie ob-

jawy chorobowe.

Doustne podawanie pasz leczniczych

z antybiotykami jest ekonomicznie ko-

rzystniejsze i technicznie łatwiejsze w te-

rapii chorób układu pokarmowego i odde-

chowego oraz uogólnionych zakażeń zwie-

rząt, będących w grupach lub stadach, niż

Jak przedstawiono uprzednio (1), opor-

ność przeciwdrobnoustrojowa (antimicro-

bial resistance – AMR) wyraża właściwości

drobnoustrojów do przeżywania ekspozy-

cji na oznaczone stężenia substancji prze-

ciwdrobnoustrojowych. Ze względu na to,

że przeważającą liczbę tego rodzaju sub-

stancji stanowią antybiotyki, to możliwe do

stosowania, synonimowo, jest też określe-

nie „antybiotykooporność” gatunków bak-

terii lub ich szczepów. W związku z tym

mikrobiologiczna deinicja określa granicę

oporności bakterii na podstawie ustalone-

go in vi tro minimalnego stężenia antybio-

tyku, które hamuje ich rozmnażanie, skró-

tem MIC (minimum inhibiting concentra-

tion), co oznacza minimalne (graniczne)

stężenie hamujące. Określenie „lekoopor-

ność bakterii”, nawiązujące do poprzedniej

deinicji, odnosi się do oceny skuteczności

antybiotyków w ich działaniu in vivo , po-

dawanych w iniekcji (pozajelitowo, paren-

teralnie) lub per os w paszach leczniczych

(lub w wodzie), a następnie w tym drugim

przypadku znajdujących się w treści jelit

cienkiego i grubego, skąd są wchłaniane

do organizmu lub wydalane z kałem. Mię-

dzy MIC in vitro , czyli w pożywkach bak-

teriologicznych, a in vivo , to jest w treści

przewodu pokarmowego lub w tkankach

350

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(5)

Prace poglądowe

W minimalizowaniu tego rodzaju skut-

ków pomocne jest korzystanie z opraco-

wań prezentujących zasady doświadczal-

nictwa terenowego i statystyki (6).

Pasze lecznicze zawierają jeden lub kil-

ka premiksów z substancjami przeciwbak-

teryjnymi po ich dokładnym wymieszaniu,

w stężeniu terapeutycznym. Wytwarza-

ne są one w wytwórniach posiadających

urzędowe pozwolenie na ich produkcję,

na bazie zarejestrowanych, dopuszczo-

nych do obrotu premiksów leczniczych.

Są one stosowane pod nadzorem lekarza

weterynarii (3, 6).

W przypadku aminoglikozydów i lu-

orochinolonów (antybiotyki dawkozależ-

ne) dawka antybiotyku podawana doust-

nie w paszy w większości przypadków po-

winna odpowiednio być wyższa, niż wynika

to z określenia in vitro MIC. W przypad-

ku betalaktamów, linkozamidów i makro-

lidów (antybiotyki czasozależne) czas ich

podawania powinien być z reguły o kil-

ka dni dłuższy, niż wynikałoby z ustaleń

wcześniejszych. W sensie ogólnym przyj-

muje się (6), że okres aplikacji doustnej an-

tybiotyków w paszy powinien wynosić co

najmniej 10 dni, w zależności od stwier-

dzonych zaburzeń w zdrowiu.

Przeciwdziałanie antybiotykooporności

bakterii u zwierząt i ludzi

u zwierząt antybiotyków. Ta ilość prze-

znaczona jest wyłącznie do antybiotyko-

terapii lub metailaktyki. W efekcie, jak

wynika z danych szwedzkich z 2008 r.,

potwierdzono wśród monitorowanych

na antybiotykooporność szczepów istot-

ny spadek liczby potencjalnie chorobo-

twórczych antybiotykoopornych szcze-

pów bakteryjnych. Dotyczy to również

bakterii, w tym zoonotycznych, izolowa-

nych od świń.

Rozsądne korzystanie z antybiotykoterapii

i metailaktyki u zwierząt w stadach zaka-

żonych jest uzasadnione w związku z se-

lekcją antybiotykoopornych bakteryjnych

szczepów chorobotwórczych dla zwie-

rząt i szczepów odzwierzęcych potencjal-

nie chorobotwórczych dla człowieka, czy-

li zoonotycznych (1). Udokumentowano

bowiem jednoznacznie, że takie szczepy

antybiotykooporne przechodzą od zwie-

rząt do człowieka (6). Natomiast nie ma,

jak dotąd pełnej jasności, jak wielki ma to

udział w obniżeniu skuteczności antybio-

tykoterapii zakażeń u ludzi, wywołanych

bądź przez takie szczepy, bądź przez prze-

kazywane od nich geny oporności na spe-

cyicznie ludzkie szczepy chorobotwórcze

dla człowieka (1).

Z piśmiennictwa (7, 8, 9, 10, 11, 12) wy-

nika, że wobec często nadmiernego stoso-

wania antybiotyków w lecznictwie ludzi

i zwierząt oraz stosowania ich nadal w nie-

których krajach w dużych ilościach w po-

staci antybiotykowych stymulatorów wzro-

stu u zwierząt rzeźnych, następuje stałe

obniżanie skuteczności antybiotykoterapii

w wyniku nabywania przez szczepy bakte-

ryjne antybiotykooporności, w tym wielo-

rakiej na większą liczbę antybiotyków rów-

nocześnie. Efektem jest obniżenie skutecz-

ności antybiotykoterapii przede wszystkim

w odniesieniu do zwierząt, a również u lu-

dzi w stopniu, jak uprzednio stwierdzono,

bliżej nieokreślonym.

W nawiązaniu do powyższego oraz ko-

lejnych wyników badań (6, 7, 13, 14, 15, 16)

najpierw w Szwecji w 1986 r. wprowadzono

zakaz stosowania u zwierząt rzeźnych anty-

biotykowych stymulatorów wzrostu. Ana-

logiczny zakaz wydano w Danii w 1999 r.

Przy silnej sugestii tych krajów, zwłasz-

cza od momentu przystąpienia ich do Unii

Europejskiej, organizacja ta wprowadziła

w odniesieniu do wszystkich państw człon-

kowskich od 1 stycznia 2006 r. zakaz sto-

sowania u zwierząt rzeźnych antybiotyków

w charakterze antybiotykowych stymula-

torów wzrostu. Nie wyklucza to wkracza-

nia z paszami leczniczymi w celach tera-

peutycznych i w ramach metailaktyki, to

jest kiedy w grupach świń pojawiają się

pierwsze objawy chorobowe, o czym była

mowa uprzednio.

Wymienione apele, restrykcje i zaka-

zy spowodowały, zgodnie ze Szwedzkim

Weterynaryjnym Monitoringiem Sub-

stancji Przeciwdrobnoustrojowych (Swe-

dish Veterinary Antimicrobial Monito-

ring – SVARM) z 2008 r. (16), że sprzedaż

w tym kraju antybiotyków do doustne-

go podawania z paszą lub wodą spadła

o 93% w porównaniu do 1984 r. i stano-

wi aktualnie 15% wszystkich stosowanych

Rodzaje antybiotyków

i ich zalecane stężenia w paszach

Mimo wymienionych ograniczeń co do sto-

sowania u zwierząt rzeźnych, w tym u świń,

doustnie wraz z paszą, w postaci antybioty-

kowych stymulatorów wzrostu lub w celach

prewencyjnych antybiotyków, utrzymane

zostało stosowanie ich w paszach w nastę-

pujących chorobach (6): zakaźne martwicze

zapalenie jelit u prosiąt, wywołane przez

Clostridium perfringens typy A i C – ba-

cytracyna w diecie dla loch (100 g na tonę

paszy); kolibakterioza prosiąt odsadzanych

– apramycyna (12,5 mg/kg m.c. dziennie

w wodzie); colitis wywołane przez Brachy-

spira pilosicoli i rozrostowe zapalenie jelit

wywołane przez Lawsonia intracellularis

– tylozyna (100 g na tonę paszy) – linko-

mycyna (100 g na tonę paszy) – tiamuli-

na (35 g – 100 g na tonę paszy); dyzente-

ria świń wywołana przez Brachyspira hy-

odysenteriae – tiamulina (200 g/tonę paszy

w celach leczniczych, 35 g – 100 g na tonę

w celu zapobiegania wystąpieniu choroby).

Często stosuje się w grupach lub sta-

dach świń pasze lecznicze w terapii i me-

tailaktyce zespołu oddechowego. W tym

przypadku najczęściej używa się tetracy-

kliny, a zwłaszcza chlorotetracyklinę i do-

ksycyklinę. Chlorotetracyklinę podaje się,

w przeliczeniu na osobnika, w dawkach od

40–80 mg/kg m.c., a doksycyklinę w daw-

kach od 20–40 mg/kg m.c.

Stosowanie leków w paszach leczni-

czych ma wiele zalet. Wśród najistotniej-

szych wymienić należy: korzystne oddzia-

ływanie leku podanego tą drogą, szcze-

gólnie przy zwalczaniu chorób przewodu

pokarmowego; mniejszy stres u zwierząt

w porównaniu do iniekcyjnej drogi po-

dania leku; znacznie mniejsze straty leku,

w porównaniu do jego podawania z wodą;

oszczędność związanego z zabiegiem cza-

su pracy; praktyczną możliwość odpo-

wiednio długiego czasu stosowania leku;

istotnie niższe koszty postępowania we-

terynaryjnego.

W Polsce, inaczej niż w innych krajach

UE, dużo częściej antybiotyki stosuje się

w postaci iniekcyjnej, w drugiej kolejno-

ści w wodzie, a stosunkowo rzadko w po-

staci pasz leczniczych. Do najważniejszych

czynników ograniczających wykorzystanie

Wskazania do stosowania

pasz leczniczych

Pojęcie „pulsacyjne podawanie leku” (pulse

medication) stanowi utrzymywanie w or-

ganizmach świń terapeutycznych pozio-

mów określonego antybiotyku poprzez po-

dawanie paszy leczniczej (lub wody z an-

tybiotykiem) kilkakrotnie w określonych

odstępach czasu, w okresach spodziewa-

nego występowania, związanych z zaka-

żeniem bakteryjnym zaburzeń w zdro-

wiu. Ma to przykładowo miejsce: po dłu-

gotrwałych transportach zakupionych

w innych krajach warchlaków; w następ-

stwie przemieszczeń świń w obrębie fer-

my lub do ferm sąsiednich; u loch bezpo-

średnio po porodzie (martwicze zapale-

nie jelit wywołane u prosiąt osesków przez

Cl. perfringens A i C – antybiotyk otrzy-

mują z siarą lub mlekiem); w przypadku

kolibakteriozy prosiąt ssących (analogicz-

nie) lub prosiętom w okresie odłączania

prosiąt od loch (biegunki okresu poodsa-

dzeniowego).

Odrębnej uwagi wymagają choroby

o etiologii wieloczynnikowej, w których

mimo udziału wirusów, oddziaływanie na

patogeny bakteryjne zawartymi w paszach

leczniczych antybiotykami istotnie przy-

czynia się do szybszego powrotu do zdro-

wia. Osobnym problemem w kontekście

doustnej antybiotykoterapii jest rozrosto-

we zapalenie jelit świń, zwane też adeno-

matozą, wywołane przez L. intracellularis ,

o czym będzie mowa później.

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(5)

351

Prace poglądowe

w naszym kraju pasz leczniczych należą:

struktura produkcji świń (około 70% tucz-

ników odchowywanych jest przez produ-

centów drobnotowarowych); brak świado-

mości ze strony hodowców i części leka-

rzy, że stosowanie pasz leczniczych z wielu

względów jest znacznie łatwiejsze i ko-

rzystniejsze niż podawanie leków w wo-

dzie; ograniczone zainteresowanie leka-

rzy stosowaniem pasz leczniczych z uwa-

gi na aspekt ekonomiczny; „rozbudowana

dokumentacja” związana ze stosowaniem

pasz leczniczych.

stężenia w jelicie biodrowym w porówna-

niu z linkomycyną i tylozyną, a acetylizo-

waleryltylozyna zajmuje miejsce pośrednie.

Spektynomycyna i linkomycyna stosowa-

ne są razem w leczeniu zapalenia jelita bio-

drowego ( ileitis ) przy 44 ppm każdego pro-

duktu (88 ppm połączone) w paszy. Spek-

tynomycyna wchłaniana jest z przewodu

pokarmowego w stopniu ograniczonym;

79% pozostaje w przewodzie pokarmowym,

4,5% jest wydalane drogą moczu, a 0,05%

wykazano w kale, 12 godzin po podaniu.

Przedstawione przykładowo dane wska-

zują, jak dużo czynników należy uwzględ-

niać przy określaniu stężeń antybiotyków

w paszach, by uzyskać pożądany efekt

leczniczy.

szczura (2). Mimo przedstawionego postę-

pu, zgodnie z wstępem European Guide-

line (20), istnieją ciągle pewne niejasno-

ści dotyczące stężeń antybiotyku w treści

jelita biodrowego (ileal contents concen-

trations – ICCs), z zewnątrzkomórkowych

i wewnątrzkomórkowych MIC w odnie-

sieniu do komórek nabłonka jelitowego,

a skutecznością kliniczną paszy leczniczej

w przypadku zakażenia wywołanego przez

L. intracellularis .

Niezależnie jednak od przedstawionych

zastrzeżeń uzyskiwano w badaniach ekspe-

rymentalnych wiele wyników przydatnych

dla praktyki. Przykładowo, McOrist i wsp.

(21) podali rezultaty dotyczące wielkości

zewnątrzkomórkowego i wewnątrzkomór-

kowego MIC dla różnych antybiotyków

przeciw wielu izolatom L. intracellularis .

Między innymi przedstawili (22) ekspery-

mentalny model zakażenia L. intracellula-

ris świń, mający na celu ocenę aktywności

bakteriobójczej tiamuliny. Zgodnie z tym

w metailaktyce rozrostowego zapalenia je-

lit podawano w paszy 50 ppm, a 150 ppm

w celach terapeutycznych. Świnie zakaża-

no hodowlą komórkową L. intracellularis

(szczep LR 189/5/83.1) w dawce 3,4 × 10 8

bakterii na świnię. Metailaktycznie tia-

mulinę aplikowano przez 23 dni. W celach

leczniczych tiamulinę podawano 7 dni po

zakażeniu, kontynuując podawanie paszy

leczniczej przez następne 14 dni, kiedy

świnie poddano ubojowi i sekcji. Kontro-

lami były świnie zakażone, które nie otrzy-

mały antybiotyku oraz świnie niezakażone

i nietraktowane antybiotykami.

U 6 spośród 7 kontrolnych zakażo-

nych świń (6/7), które nie otrzymywały

antybiotyku, stwierdzono zmiany anato-

mopatologiczne, a u 7 zmiany histopato-

logiczne w jelicie biodrowym oraz u 5/7

w jelicie ślepym. Grupy świń otrzymują-

ce w paszy zawierającej 50 ppm tiamuliny

lub 150 ppm tiamuliny nie wykazały zmian

anatomopatologicznych i histopatologicz-

nych, ani też obecności L. intracellularis

w komórkach jelit.

W następnym doświadczeniu McOrist

i wsp. (23) wykonali podobne, jak wyżej,

doświadczenia z tylozyną, używając do za-

każenia tego samego szczepu L. intracel-

lularis . Tylozynę podano w paszy w ilo-

ści 40 ppm (metailakyka) lub 100 ppm

(leczenie) – 4 dni przed zakażeniem i przez

następne 16 dni po zakażeniu.

Żadna zakażona świnia, która otrzymała

antybiotyk w wymienionych ilościach (me-

tailaktyka i leczenie) nie wykazała zmian

anatomo– i histopatologicznych, charakte-

rystycznych dla zakażenia L. intracellularis ,

podczas gdy u zakażanych, a nieotrzymu-

jących tylozyny świń, stwierdzono charak-

terystyczne zmiany anatomo- i histopato-

logiczne. Wnioskować zatem można, że ty-

lozyna w paszy w ilości 40 ppm i powyżej

Antybiotyki w treści jelit

i w tkankach przewodu pokarmowego

W odniesieniu do skuteczności, w tym

skutecznej dawki podawanych wraz z pa-

szą lub wodą antybiotyków, ciągle istnie-

ją znaki zapytania dotyczące farmakoki-

netycznej/farmakodynamicznej współza-

leżności między: stężeniem w określonym

odcinku przewodu pokarmowego, np. jeli-

cie biodrowym (ileal contents concentra-

tion – ICC) a stężeniem na powierzchni

i wewnątrz komórek błony śluzowej jelita

i w rezultacie leczniczą skutecznością po-

dawanego w tym celu antybiotyku (2, 17).

Z danych prezentowanych przez Burcha

(2) wynika, że doustnie podane antybio-

tyki w najwyższym stężeniu znajdują się

w jelicie biodrowym po około 2 godzinach,

a w okrężnicy w najwyższym stężeniu po

12 godzinach, kiedy stężenie w jelicie bio-

drowym już znacząco spadło.

Podobne zachowanie zaobserwowa-

li DeGreeter i wsp. (18), którzy podawali

warchlakom przez ponad 3 tygodnie lin-

komycynę w dawce 220 ppm. Wykazali

oni, że zawartość tego antybiotyku w jeli-

cie biodrowym wynosiła 25,05 µg/g treści

pokarmowej, a w okrężnicy aż 101, 01 µg/g.

Następuje tam zatem jego koncentracja.

W cytowanych wyżej badaniach wyka-

zano też, że stężenia antybiotyków w tkan-

kach poszczególnych odcinków przewodu

pokarmowego były raczej niskie w porów-

naniu ze stężeniami w zawartości jelit tych

odcinków (2). Z kolejnych danych Burcha

(4) wynikało również, że pleuromutiliny

– walnemulina i tiamulina osiągają niższe

Rozrostowe zapalenie jelit świń

Chorobą świń, w leczeniu której w wielu

krajach powszechnie stosowane są pasze

lecznicze, jest rozrostowe zapalenie jelit

czyli adenomatoza, wywołane przez Law-

sonia intracellularis . W Wielkiej Brytanii

używa się w tym celu leczniczo lub zapo-

biegawczo wiele ważnych grup antybioty-

ków, jak: tetracykliny, makrolidy, linkoza-

midy i pleuromutiliny (19). Niestety mało

danych dotyczy farmakokinetyki tych pro-

duktów w jelitach świń, zwłaszcza w jeli-

cie biodrowym. Prezentuje je publikacja

Burcha (2). Jej celem było ustalenie pod-

stawowego modelu stężeń antybiotyków

w zawartości poszczególnych odcinków

jelit. To zaś łączono z farmakodynamiczną

aktywnością antybiotyków w odniesieniu

do ich wewnątrzkomórkowej koncentracji

(z uwagi na wewnątrzkomórkowe wystę-

powanie L. intracellularis ). Wyniki te ko-

relowano z badaniami klinicznymi w kon-

tekście efektów leczniczych. Wspomniany

uprzednio PK/PD okazał się ważnym na-

rzędziem w tego rodzaju pracach ekspe-

rymentalnych. Istotne w nawiązaniu do

określania dawek leczniczych antybioty-

ków w odniesieniu do leczenia rozrosto-

wego zapalenia jelit świń jest też wstępne

określanie ich stężeń (to jest MIC in vivo )

na podstawie właściwości hamujących

antybiotyków przeciw L. intracellularis

w hodowli komórek nabłonkowych jelita

Tabela 1. Porównanie hamujących zewnątrzkomórkowych koncentracji (IEC) w jelicie biodrowym dla różnych

antybiotyków powodujących 90 lub 99% zahamowanie wzrostu L. intracellularis (wg 2; zmodyikowano)

Antybiotyk

IEC (µg/ml) 99% zahamowanie

(1–3 szczepy)

IEC (µg/ml) 90% zahamowanie

(1 szczep)

Walnemulina

≤1

Tiamulina

≤2

Linkomycyna

≤0,25

Tylozyna

≤2

Tilmikozyna

≤0,125

Spektynomycyna

≤64

352

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(5)

Prace poglądowe

(metailaktyka) oraz 100 ppm (leczenie)

była efektywna.

Dane dotyczące MIC in vivo na podsta-

wie IEC (inhibitory extracellular concentra-

tions, czyli zewnątrzkomórkowych stężeń

hamujących) kilku antybiotyków powodu-

jących 90 lub 99% zahamowanie rozmna-

żania L. intracellularis przedstawia tabela 1 .

enteropathy (‘Ileitis’) in the pig. he Pig Journal 2005, 56 ,

25-44.

3. Martinez M., Toutain P.L., Walker R.D.: he pharmaco-

kinetic-pharmacodynamic (PK/PD) relationship of an-

timicrobial agents. W: Giguère S., Prescott J.F., Baggot

J.D., Walker R.D., Dowling P.M.: Antimicrobial hera-

py in Veterinary Medicine. 4 th ed., Blackwell Publishing

2006, 81-106.

4. Burch D.G.S.: Pharmacokinetic, pharmacodynamic and

clinical correlations relating to the therapy of colonic in-

fections in the pig and breakpoint determinations. he

Pig Journal 2005, 56 , 8-24.

5. Dohoo I., Martin S.W., Stryhn H.: Controlled trials. In: Ve-

terinary Epidemiologic Research. 1 st ed., AVC, Inc., Char-

lottetown, PEI, Canada, 2003, s. 185-206.

6. Friendship R.M., Prescott J.F.: Drug therapy and prophy-

laxis. W: Straw B.E., Zimmerman J.J., D’Allaire S., Tay-

lor D.J.: Diseases of Swine . 9 th ed. Blackwell Publishing,

Ames, Iowa, USA, 2006, s. 1131-1143.

7. Acar J., Röstel B.: Antimicrobial resistance: an overview.

Rev. sci. tech. Of. int. Epiz. 2001, 20 , 797-810.

8. Anon.: Joint Opinion on antimicrobial resistance (AMR) fo-

cused on zoonotic infections. EFSA Journal 2009, 7 , 1372.

9. De Jong A., Bywater R., Butty P., Deroover E., Godinho

K., Klein U., Marion H., Simjee S., Smets K., homas V.,

Valle M., Wheadon A.: A pan-European survey of anti-

microbial susceptibility towards human-use antimicro-

bial drugs among zoonotic and commensal enteric bacte-

ria isolated from healthy food-producing animals. J. An-

timicrob. Chemother 2009, 63 , 733-744.

10. Lester C.H., Frimodt-Moller N., Sorensen T.L., Monnet

D.L., Hammerum A.M.: In vivo transfer of the van A resi-

stance gene from an Enterococcus faecium isolate of ani-

mal origin to an E. faecium isolate of human origin in the

intestines of human volunteers. Antimicrob. Agents Che-

mother 2006, 50 , 596-599.

11. Anthony F., Acar J., Franklin A., Gubata R., Nicholss T.,

Tamura Y., hompson S., hrelfall E.J., Vose D., Vuuren

van M., White D.G.: Antimicrobial resistance: responsi-

ble and prudent use of antimicrobial agents in veterinary

medicine. Rev. sci. tech. Of. int. Epiz. 2001, 20 , 829-839.

12. Swanson S.J., Snider C., Braden C.R., boxrud D., Wun-

schmann A., Rudrof J.A., Lockett J., Smith K.E.: Multi-

drug-resistant Salmonella enterica serotype Typhimu-

rium associated with pet rodents. N. Engl. J. Med. 2007,

356 , 21-28.

13. World Health Organization.: Global Principles for the

Containment of Antimicrobial Resistance in Animals in-

tended for Food . Geneva, Switzerland. See WHO websi-

te, 2000.

14. World Organization for Animal Health (OIE): Joint First

FAO/OIE/WHO Expert Workshop on Nonhuman Anti-

microbial Usage and Antimicrobial Resistance: Scientiic

Assessment. Geneva, Switzerland. See WHO website. 2003.

15. World Organization for Animal Health (OIE):: Joint FAO/

OIE/WHO 2nd Expert Workshop on Nonhuman Antimi-

crobial Usage and Antimicrobial Resistance: Management

Options. Oslo, Norway. See WHO website. 2004.

16. Anon.: Swedish Veterinary Antimicrobial Resistance Mo-

nitoring – SVARM 2008 . he National Veterinary Insti-

tute, Uppsala, Sweden 2008.

17. Burch D.G.S.: Pharmacokinetics, minimal inhibitory con-

centrations and eicacy model relationships for some gut

infections in pigs. he Pig Journal 2003, 52 , 48-61.

18. DeGeeter M.J., Barbiers A.R., Stahl G.L.: Concentration

of lincomycin in body tissues and luids of swine fed diets

fortiied with the antibiotic. Proceedings of the 6th Inter-

national Pig Veterinary Society Congress, Copenhagen,

Denmark, 1980, s. 283.

19. McOrist S., Mackie R.A., Lawson G.H.K.: Antimicro-

bial susceptibility of ileal symbiont intracellularis isola-

ted from pigs with proliferative enteropathy. J. Clin. Mi-

crobiol. 1995, 33 , 1314-1317.

20. EMEA/MRL/726/00 – Final ‘Committee for Veterinary

Medicinal Products – Spectinomycin – Summary Report

(3), 2000.

21. McOrist S., Gebhart C.J.: In vitro testing of antimicrobial

agents for proliferative enteropathy (ileitis). Swine Health

and Production 2005, 3 ,146-149.

22. McOrist S., Smith S.H., Shearn M.F.H., Carr M.M., Mil-

ler D.J.S.: Treatment and prevention of porcine prolifera-

tive enteropathy with oral tiamulin. Vet. Rec . 1996, 139 ,

615-618.

23. McOrist S., Morgan J., Veenhuizen M.F., Lawrence K.,

Kroger H.W.: Oral administration of tylosin phosphate

for treatment and prevention of proliferative enteropa-

thy in pigs . Am. J. Vet. Res. 1997 , 58, 136-139.

24. Anon.: Report of the Fourth Session of the Codex Ad Hoc

Intergovernmental Task force on Antimicrobial Resistan-

ce. Muju, Republic of Korea, 18-22 October 2010. Codex

Alimentarius Commission, Joint FAO/WHO Food Stan-

dards Programme, CL 2010/51-AMR, 2010.

Wskazania dotyczące

rozsądnego stosowania antybiotyków

w lecznictwie weterynaryjnym

W podsumowaniu stwierdza się, że sto-

sowanie pasz leczniczych, szczególnie

w aspekcie ograniczenia strat związa-

nych z chorobami przewodu pokarmo-

wego świń, jest z wielu względów wysoce

uzasadnione. Decydując się na podawanie

tą drogą antybiotyków, pod uwagę należy

brać zalecenia Kodeksu Żywnościowego,

którego ostatnia sesja odbyła się w 2010 r.

w Republice Korei (24). Sformułowane tam

wytyczne wskazują na konieczność stałego

monitorowania i oceny ryzyka, związanego

z możliwością generowania antybiotyko-

opornych chorobotwórczych dla zwierząt,

jak też pochodzących od zwierząt zoono-

tycznych szczepów bakteryjnych, w rezul-

tacie doustnej terapii i metailaktyki chorób

zwierząt z użyciem antybiotyków.

Piśmiennictwo

1. Truszczyński M., Pejsak Z.: Antybiotykooporność bakte-

rii zoonotycznych występujących u zwierząt i w żywno-

ści. Życie Wet. 2010, 85 , 891-894.

2. Burch D.G.S.: Pharmacokinetic, pharmacodynamic and

clinical correlations relating to the therapy of Lawsonia

intracellularis infections, the cause of porcine proliferative

Prof. dr hab. Marian Truszczyński, Państwowy Instytut We-

terynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy, Al. Partyzan-

tów 57, 24-100 Puławy; e-mail: mtruszcz@piwet.pulawy.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: