OSOBA PRACOWNIKA SOCJALNEGO
Dzień Pracownika socjalnego wypada 21 listopada.
„Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne (…) pracownikiem socjalnym może być również osoba z wyższym wykształceniem o kierunku niewymienionym, powyżej, jeśli ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej (…).Świadome przebywanie drogi zawodowej; polegającej na pomaganiu innym, zakłada również realizowanie w toku pracy, w jakiejś mierze samego siebie. Jest to możliwe, gdy konkretnym działaniom (w tym przypadku – działaniom socjalnym) towarzyszy zrozumienie i uznanie reguł postępowania pracownika socjalnego w kontakcie z klientem pomocy socjalnej, z jego rodziną czy partnerem instytucjonalnym. Chodzi przy tym zwłaszcza o właściwe interpretowanie zasad, wynikających z naczelnych i uniwersalnych wartości ogólnoludzkich w połączeniu ze specyficznymi wartościami pracy socjalnej.Zgodnie z zapisem w ustawie praca socjalna oznacza: „działalność zawodową skierowaną na pomoc osobą i rodziną we wzmacnianiu i odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie, oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi” (2.). Teoria praktyki polskiej pracy socjalnej wiązana jest zazwyczaj z nazwiskiem H. Radlińskiej, która pracę socjalna określiła, jako pracę społeczną, natomiast określenie społeczny oznacza równocześnie cel i sposób osiągania celu.W praktycznej działalności zawodowej pracownik socjalny powinien przyczyniać się do realizacji przynajmniej jednego z następujących szczegółowych celów pracy socjalnej, a mianowicie:1. Zapewnienia podstawowych warunków życia tym, którzy są ich pozbawieni – cel ratowniczy;2. Zaspokajanie potrzeb, które nie mogą być realizowane samodzielnie w ramach innych instytucji – cel kompensacyjny;3. Minimalizowanie negatywnego wpływu tych czynników, które nie mogą być zmniejszone lub usunięte – cel protekcyjny;4. Osiągnięcie bardziej satysfakcjonującego poziomu i jakości życia poprzez wspomaganie w rozwiązywaniu problemów, w pokonywaniu trudności – cel promocyjny;5. Wzmacnianie zdolności grup i społeczności lokalnych do samodzielnego rozwoju i rozwiązywanie własnych problemów;6. Efektywne organizowanie zróżnicowanych form pomocy, oraz zarządzania nimi;Wymienione powyżej cele realizowane są w codziennej działalności zawodowej pracownika socjalnego, wyrażone są one w podejmowaniu takich zadań, jak:
+ Dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej;+ Udzielanie informacji, wskazówek i pomoc w zakresie rozwiązywania spraw życiowych jednostką i grupą, tego potrzebującym;+Pobudzanie aktywności społecznej i inspirowanie zadań samopomocowych;+ Współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowywaniu, wdrażaniu oraz rozwijaniu programów społecznych; Ujawnianie, analizowanie i interpretowanie potrzeb oraz problemów społecznych mających wpływ na kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich; Współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i organizacjami mającymi na celu doskonalenie istniejących już rozwiązań w dziedzinie pracy socjalnej;+Uczestniczenie w różnego rodzaju formach doskonalenia i dokształcania podnoszących poziom kwalifikacji zawodowych;+ Inicjowanie nowych form udzielania pomocy;+ Inicjowanie oraz uczestniczenie w badaniach problemów społecznych (diagnoza potrzeb.Szczegółowe zadania, do których zobligowany jest pracownik socjalny zostały zapisane w Dziale I (rozdział 2) Ustawy o pomocy społecznej. Ustawa różnicuje również zadania własne i zlecone, adekwatnie do struktury organizacyjnej pomocy społecznej.Niezależnie od formalno – teoretycznego sposobu ujmowania zadań pracy socjalnej, bardzo ciekawie wydaje się przedstawienie zadań, które powinny być realizowane w codziennej pracy zawodowej przez przedstawicieli naszego zawodu. Poniżej chciałbym przedstawić w sposób wybiórczy pierwszorzędowe zadania, których realizacja konieczna jest w codziennej praktyce pomocowej: Bardzo dobra znajomość terenu działania, oraz znajomość problemów i potrzeb jednostek, rodzin i grup społecznych;Wśród umiejętności, jakimi powinien posługiwać się pracownik socjalny wymienić należy: umiejętności funkcjonalne i instrumentalne.
Umiejętności funkcjonalne, tzn.:
- Bezinteresowność i uczciwość;- Poszanowanie godności drugiego człowieka;- Postawa niesienia pomocy;- Zdolność do samokontroli;- Krytyczna ocena swojego postępowania;- Komunikatywność;- Empatia;- Obiektywizm.
Do umiejętności instrumentalnych zaliczyć można:
- Obowiązkowość;- Wewnętrzna dyscyplinę;- Zdecydowanie i konsekwentność;- Prawdomówność;- Odpowiedzialność;- Kulturę osobistą i takt;- Dyskrecje;- Zdolności organizatorskie.
Adekwatnie do realizowanych zadań każdy pracownik socjalny powinien opanować następujące umiejętności:+ Umiejętności metodyczne.+ Umiejętności społeczne.+ Umiejętności stosowania prawa.+ Umiejętności wskazywania właściwych instytucji, w których kompetencji leżą problemy związane z pomocą społeczną.+ Umiejętności menedżerskie.+ Umiejętności podejmowania decyzji i szybkiej interwencji socjalnej.+ Umiejętności stosowania wiedzy naukowej w praktyce.+ Umiejętnosć wykorzystania zdobyczy techniki podczas wykonywania pracy socjalnej.Podstawowym narzędziem pracownika socjalnego jest – ON SAM, pracuje, bowiem opierając się głównie na własnych zasobach. Brak oczekiwanych efektów pracy jest, w głównej mierze skutkiem jego działania.W pracy socjalnej, pracownik – obok własnych umiejętności – ma do dyspozycji zaplecze instytucjonalne i odpowiednie środki działania. Jednak trafny wybór strategii działania, z wykorzystaniem odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego, leży w gestii pracownika socjalnego.
Aby pracownik socjalny mógł sprawnie wykonywać swój fach, aby, co więcej – osiągał przy tym satysfakcję osobista i działał ku zadowoleniu innych, winien nie tylko posiadać wartości moralne i etyczne, ale także powinien je realizować w codziennej pracy.Zawód pracownika socjalnego wymaga, jak się wydaje, kierowania się stałymi wartościami i przestrzegania ich. Kwestia ta jest tym bardziej istotna, ponieważ niejako z definicji pracownik w praktyce zawodowej często spotyka się z zaprzeczeniem wszelkich zasad życia społecznego i zaprzeczeniem podstawowych wartości ogólnoludzkich, powinien być, bowiem zawsze tam, gdzie źle się dzieje.Brak jasnych wartości, niechęć lub nieumiejętność ich przestrzegania w tych sytuacjach jest równie niebezpieczne dla klientów, jak i dla samego pracownika. Pracownikiem socjalnym nie może być osoba chłodna, niezaangażowana i wykazująca brak zainteresowania. By przekonać klienta musi okazywać życzliwość (zrozumienie jego sytuacji), ciepło oraz swoje aktywne zainteresowanie i zaangażowanie w sytuację klienta.Podsumowując podstawowe cechy pracownika socjalnego, to ciepło, sprawność działania, wrażliwość, dar przekonywania, empatia,świadomość, wiedza, praktyczne nastawienie i autentyczność. Na ogół przyjmuje się, że w pracy pracownika socjalnego należy być przede wszystkim sobą. Każdy pracownik socjalny jest niepowtarzalnym człowiekiem, który czerpie dużo z własnego JA, co stanowi bardzo ważny element jego funkcjonowania, wynika z tego, że rozwijanie pewnoś...
Ursa11