vademecum gimnazjalisty - historia.pdf

(16389 KB) Pobierz

Fiza-layout

169881540.129.png

3.16. Rzàdy saskie w Polsce

3.16. Rzàdy saskie w Polsce

Porównanie Polski i Saksonii na prze∏omie XVII i XVIII w.

Polska

Saksonia

Unia personalna

demokracja szlachecka z elekcyjnym tronem

monarchia absolutna z tronem dziedzicznym

zacofane rolnictwo, poczàtki manufaktur

rozwini´ta gospodarka z przemys∏em metalur-

gicznym, sukienniczym i ceramicznym

dominacja polityczna jednego stanu (szlachta),

s∏abo rozwini´te mieszczaƒstwo

równowaga stanowa zapewniona przez silnà

pozycj´ mieszczaƒstwa

paƒstwo katolickie

paƒstwo protestanckie

granice Rzeczpospolitej

ok. 1700 r.

lenna Rzeczpospolitej

granice Saksonii

ok. 1700 r.

granica Cesarstwa

Rzymskiego Narodu

Niemieckiego

Wielkie ¸uki

n d

Królewiec

Wilno

Gdaƒsk

Toruƒ

Rzeczpospolita

Magdeburg

Czernihów

Poznaƒ

Warszawa

Obojga

Altranstädt

Drezno

Budziszyn

Narodów

Kraków

0

200 km

Porównanie obszarów Rzeczpospolitej i Saksonii pod koniec XVII w.

Chronologia czasów saskich w Polsce

1697–1733 – panowanie w Polsce Augu-

sta II Wettina , elektora saskiego

1700 r. – wybuch wojny pó∏nocnej – Dania,

Rosja i Saksonia przeciw Szwecji

1702 r. – po pokonaniu Danii i Rosji król Szwe-

cji wkracza na terytorium Rzeczpospolitej

1704 r. – wybór Stanis∏awa Leszczyƒskiego

na króla Polski na zjeêdzie elekcyjnym w War-

szawie pod naciskiem Szwecji

1706 r. – August II abdykuje i wycofuje si´

z wojny

1709 r. – kl´ska Szwedów pod Po∏tawà – po-

wrót na tron Augusta II

1715–1717 – wojna domowa w Polsce mi´-

dzy zwolennikami a przeciwnikami Wettinów

1717 r. – Sejm Niemy pod stra˝à armii car-

skej

1721 r. – uk∏ad pokojowy w Nystadt koƒczàcy

wojn´ pó∏nocnà mi´dzy Szwecjà a Rosjà

1733 r. – podwójna elekcja: Stanis∏awa Lesz-

czyƒskiego i Augusta III – po wkroczeniu Rosjan

do Polski, Stanis∏aw Leszczyƒski ucieka

do Gdaƒska

1733–1763 – panowanie Augusta III (syn Au-

gusta II)

1733–1735 – wojna o tron polski (wojna

sukcesyjna polska), zakoƒczona pokojem wie-

deƒskim, który zmusza Stanis∏awa Leszczyƒ-

skiego do abdykacji

97

169881540.140.png

169881540.151.png

169881540.162.png

169881540.001.png

169881540.012.png

169881540.023.png

169881540.034.png

169881540.045.png

169881540.056.png

169881540.066.png

169881540.077.png

169881540.088.png

169881540.089.png

169881540.090.png

169881540.091.png

169881540.092.png

169881540.093.png

169881540.094.png

169881540.095.png

169881540.096.png

169881540.097.png

169881540.098.png

169881540.099.png

169881540.100.png

169881540.101.png

169881540.102.png

169881540.103.png

169881540.104.png

169881540.105.png

169881540.106.png

169881540.107.png

169881540.108.png

169881540.109.png

169881540.110.png

169881540.111.png

169881540.112.png

169881540.113.png

169881540.114.png

169881540.115.png

169881540.116.png

169881540.117.png

169881540.118.png

169881540.119.png

169881540.120.png

169881540.121.png

169881540.122.png

169881540.123.png

169881540.124.png

169881540.125.png

169881540.126.png

169881540.127.png

169881540.128.png

169881540.130.png

169881540.131.png

169881540.132.png

169881540.133.png

169881540.134.png

169881540.135.png

3.17. Rzeczpospolita za panowania Stanis∏awa Augusta Poniatowskiego

Bilans saskiego panowania w Rzeczpospolitej

Plusy

Minusy

w

blisko trzydziestoletni okres pokoju (za pa-

nowania Augusta III)

w

zagro˝enie dla niezale˝noÊci Polski (wojna

pó∏nocna)

w

sprowadzenie osadników holenderskich

do Wielkopolski i na Pomorze – post´p agro-

techniczny

w

powszechne zrywanie sejmów: parali˝ cen-

tralnej instytucji paƒstwowej – sejmu

w

walki mi´dzy rywalizujàcymi obozami ma-

gnackimi (Czartoryscy i Potoccy)

w

poczàtki reform na wsi – czynsze

w

poszukiwania nowych êróde∏ dochodu przez

szlacht´ – poczàtki manufaktur i nowych ro-

dzajów upraw

w

szukanie oparcia w obcych mocarstwach

przy za∏atwianiu konfliktów wewn´trznych

w

brak wyraênych zmian w po∏o˝eniu ch∏opów

w

wzrost liczby mieszkaƒców: ok. 1720 r. – 6 mln,

1760 – 11 mln

w

pog∏´biajàca si´ samowola szlachecka

– regres w rozwoju miast

w

poczàtki nowoczesnego szkolnictwa

w

utrzymywanie si´ ciemnoty, zabobonów, fa-

natyzmu i nietolerancji religijnej

w

za∏o˝enie przez braci Za∏uskich biblioteki

publicznej w Warszawie

POJ¢CIA

Sejm Niemy – jednodniowy sejm Rzeczypospolitej z 1717 r., na którym nikogo (poza marsza∏-

kiem i odczytujàcym uchwa∏y) nie dopuszczono do g∏osu w obawie przed zerwaniem obrad. Po-

twierdzono na nim ustrój Polski i prawa szlachty oraz ograniczono liczebnoÊç wojska, jednoczeÊnie

jednak zmniejszono w∏adz´ hetmanów i sejmików. Zapoczàtkowa∏ on rosyjskie ingerencje w we-

wn´trzne sprawy Rzeczpospolitej.

3.17. Rzeczpospolita za panowania

Stanis∏awa Augusta Poniatowskiego

Chronologia

1764–1795 – panowanie Stanis∏awa Augusta Poniatowskiego

1765 r. – za∏o˝enie Szko∏y Rycerskiej w Warszawie

1767 r. – sejm, sterroryzowany przez Rosjan (czterech pos∏ów wywie-

ziono w g∏àb Rosji), uchwala prawa kardynalne

1768 r. – zawiàzanie si´ konfederacji barskiej (m.in. K. Pu∏aski)

1772 r. – pierwszy rozbiór Polski

1788–1792 – Sejm czteroletni (wielki)

3 V 1791 r. – uchwalenie Konstytucji 3 maja

1792 r. – konfederacja targowicka i wojna przeciwko Rosji w obro-

nie Konstytucji 3 maja zakoƒczona ostatecznie zwyci´stwem Rosji

1793 r. – drugi rozbiór Polski

1794 r. – powstanie (insurekcja) koÊciuszkowskie , na którego cze-

le jako naczelnik staje Tadeusz KoÊciuszko; 24 III 1794 r. zaprzysi´ga

on na Rynku w Krakowie akt powstania; 4 IV 1794 r. wojska KoÊciusz-

ki sk∏adajàce si´ m.in. z oddzia∏ów kosynierów ch∏opskich pod Rac∏a-

wicami pokonujà Rosjan

7 V 1794 r. – KoÊciuszko w obozie pod Po∏aƒcem og∏asza uniwer-

sa∏ , na mocy którego ch∏opi uczestniczàcy w powstaniu mieli otrzymaç

wolnoÊç osobistà, tj. prawo przenoszenia si´ z miejsca na miejsce,

nieusuwalnoÊç z u˝ytkowanej ziemi oraz obni˝enie paƒszczyzny

Król Stanis∏aw August Poniatowski

98

169881540.136.png

169881540.137.png

169881540.138.png

169881540.139.png

169881540.141.png

169881540.142.png

169881540.143.png

169881540.144.png

169881540.145.png

169881540.146.png

169881540.147.png

169881540.148.png

169881540.149.png

169881540.150.png

169881540.152.png

169881540.153.png

169881540.154.png

169881540.155.png

169881540.156.png

169881540.157.png

169881540.158.png

169881540.159.png

169881540.160.png

169881540.161.png

169881540.163.png

3.17. Rzeczpospolita za panowania Stanis∏awa Augusta Poniatowskiego

10 X 1794 r. – pod Maciejowicami Rosjanie

rozbijajà wojska polskie, a ranny KoÊciuszko do-

staje si´ do niewoli

4 XI 1794 r. – wojska gen. Suworowa zdobywa-

jà szturmem Prag´ i dokonujà rzezi ludnoÊci,

pod wra˝eniem bezwzgl´dnoÊci przeciwnika sto-

lica poddaje si´ nast´pnego dnia

1795 r. – trzeci rozbiór Polski i abdykacja kró-

la Stanis∏awa Augusta, ostatniego króla Polski

(zmar∏ w Petersburgu w 1798 r.)

Przysi´ga KoÊciuszki na Rynku krakowskim, fragment obrazu z epoki

Ustrój Rzeczpospolitej w Êwietle Konstytucji 3 maja

G∏ówne za∏o˝enia Konsty-

tucji 3 maja 1791 r.

w

– podzia∏ w∏adzy

– kadencyjnoÊç – sejm

mia∏ byç zwo∏ywany co

dwa lata

– podejmowanie decyzji

drogà g∏osowania i wi´k-

szoÊcià g∏osów

– dziedziczny tron – znie-

sienie wolnej elekcji

liberum veto

– zakaz zawiàzywania kon-

federacji

– co 25 lat mia∏ zbieraç si´

sejm konstytucyjny – mia∏

prawo zmiany ustawy za-

sadniczej

ustrój – monarchia konsty-

tucyjna

w

zniesienie podzia∏u na Ko-

ron´ i Wielkie Ksi´stwo Li-

tewskie

w

zasady ustrojowe:

– zwierzchnictwo narodu

PODZIA¸ W¸ADZ

ustawodawcza

wykonawcza

sàdownicza

SEJM DWUIZBOWY

KRÓL

– sta∏ na czele Stra˝y Praw

– powo∏ywa∏ ministrów

– dziedziczenie tronu w ramach

dynastii Wettynów

SÑDY

– odr´bne dla poszczególnych

stanów

– ziemskie – dla szlachty

– miejskie – dla mieszczan

– referendarskie – dla ch∏opów

– Trybuna∏y Koronne

IZBA POSELSKA

– 204 pos∏ów wybieranych na

sejmikach wy∏àcznie przez

szlacht´ posiadajàcà ziemi´

(posesjonatów) na dwuletnià

kadencj´

– 24 pe∏nomocników miast –

przys∏ugiwa∏ im g∏os doradczy

w sprawach dotyczàcych

miast

– decyzje podejmowano

wi´kszoÊcià g∏osów

– zatwierdza∏ i odwo∏ywa∏

ministrów

STRA˚ PRAW

(rzàd)

– sk∏ad: król, prymas, marsza∏ek

sejmu, ministrowie

– ministrowie odpowiadali przed

sejmem

– podlega∏y jej: skarb,

administracja, polityka

zagraniczna, sprawy

wewn´trzne

– sàd sejmowy rozpatrywa∏

zbrodnie przeciwko narodowi

i królowi

realizacja zadaƒ

SENAT

– 132 senatorów: wy˝si

urz´dnicy (wojewodowie,

kasztelanowie) i biskupi

diecezjalni

– mia∏ prawo weta w stosunku

do uchwa∏ izby poselskiej

Komisje wielkie:

– spraw zagranicznych

– policji

– wojska

– skarbu

– Edukacji Narodowej

W∏adze Rzeczpospolitej wed∏ug

Konstytucji 3 maja

99

– zniesienie

k

wykon wcza

n naw

169881540.164.png

169881540.165.png

169881540.166.png

169881540.167.png

169881540.168.png

169881540.169.png

169881540.170.png

169881540.171.png

169881540.172.png

169881540.002.png

169881540.003.png

169881540.004.png

169881540.005.png

169881540.006.png

169881540.007.png

169881540.008.png

169881540.009.png

169881540.010.png

169881540.011.png

169881540.013.png

169881540.014.png

169881540.015.png

169881540.016.png

169881540.017.png

169881540.018.png

169881540.019.png

169881540.020.png

169881540.021.png

169881540.022.png

169881540.024.png

169881540.025.png

169881540.026.png

169881540.027.png

169881540.028.png

169881540.029.png

3.17. Rzeczpospolita za panowania Stanis∏awa Augusta Poniatowskiego

Kultura w Rzeczpospolitej doby stanis∏awowskiej

w

Dwór królewski Stanis∏awa Augusta by∏

oÊrodkiem ˝ycia naukowego i kultural-

nego , a sam król by∏ mecenasem nauki

i sztuki . Fundowa∏ m.in. wyjazdy zdolnych

polskich artystów na studia zagraniczne.

liczne prace malarskie przedstawiajàce

dzieje narodu polskiego . Tworzono te˝

pejza˝e miejskie.

w Znaczàcym dzie∏em artystów z dworu stani-

s∏awowskiego by∏ Pa∏ac na Wodzie w¸a-

zienkach (Warszawa).

w

Za najwybitniejszych twórców okresu stani-

s∏awowskiego uwa˝a si´ w∏oskich malarzy

Marcello Bacciarellego i Bernarda Belot-

to zwanego Canalettem , w∏oskiego archi-

tekta Dominika Merliniego i francuskiego

rzeêbiarza Andrzeja Le Bruna .

w

Dominujàcym nurtem w ówczesnej sztuce by∏

klasycyzm . Nawiàzywa∏ on do klasycznych

idea∏ów pi´kna staro˝ytnej Grecji i Rzymu.

W architekturze wyra˝a∏ si´ w u˝ywaniu an-

tycznych kolumn i portyków. Cz´sto stosowa-

no równie˝ kopu∏y.

w

Klasycyzm w sztukach plastycznych porusza∏

tematyk´ mitologicznà . Kompozycje ma-

larskie by∏y jasne, zaÊ linie prowadzone har-

monijnie. Pod wp∏ywem króla powstawa∏y

Pa∏ac na Wodzie w ¸azienkach

Zestawienie zdobyczy paƒstw zaborczych w trzech rozbiorach Rzeczpospolitej

Rosja

Prusy

Austria

I rozbiór 1772 r.

ludnoÊç 1300 tys.

obszar 92 tys/km 2

ludnoÊç 580 tys.

obszar 36 tys/km 2

ludnoÊç 2650 tys.

obszar 83 tys/km 2

II rozbiór 1793 r.

ludnoÊç 3000 tys.

obszar 280 tys/km 2

ludnoÊç 1000 tys.

obszar 58 tys/km 2

nie bra∏a udzia∏u

III rozbiór 1795 r.

ludnoÊç 1200 tys.

obszar 120 tys/km 2

ludnoÊç 1000 tys.

obszar 48 tys/km 2

ludnoÊç 1500 tys.

obszar 47 tys/km 2

Wielkie ¸uki

Królewiec

Wilno

Gdaƒsk

To r u ƒ

granice Rzeczpospolitej przed 1772 r.

Czernihów

ziemie utracone w I rozbiorze (1772 r.)

ziemie utracone w II rozbiorze (1793 r.)

Poznaƒ

Warszawa

ziemie utracone w III rozbiorze (1795 r.)

Kijów

granice paƒstw zaborczych po III rozbiorze:

Âwidnica

Austria

Prusy

Rosja

Kraków

Trzy rozbiory Rzeczpospolitej

100

0

200 km

169881540.030.png

169881540.031.png

169881540.032.png

169881540.033.png

169881540.035.png

169881540.036.png

169881540.037.png

169881540.038.png

169881540.039.png

169881540.040.png

169881540.041.png

169881540.042.png

169881540.043.png

169881540.044.png

169881540.046.png

169881540.047.png

169881540.048.png

169881540.049.png

169881540.050.png

169881540.051.png

169881540.052.png

169881540.053.png

169881540.054.png

169881540.055.png

169881540.057.png

169881540.058.png

169881540.059.png

169881540.060.png

169881540.061.png

169881540.062.png

169881540.063.png

169881540.064.png

169881540.065.png

169881540.067.png

169881540.068.png

169881540.069.png

169881540.070.png

169881540.071.png

169881540.072.png

169881540.073.png

169881540.074.png

169881540.075.png

169881540.076.png

169881540.078.png

169881540.079.png

169881540.080.png

169881540.081.png

169881540.082.png

169881540.083.png

169881540.084.png

169881540.085.png

169881540.086.png

169881540.087.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

vademecum gimnazjalisty - polski.pdf (3686 KB)
vademecum gimnazjalisty - matematyka1.pdf (941 KB)
vademecum gimnazjalisty - język polski.pdf (299 KB)
vademecum gimnazjalisty - historia.pdf (16389 KB)
vademecum gimnazjalisty - geografia.pdf (7405 KB)

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin