Osobowość pracownika a jego funkcjonowanie.rtf

1. Definicja osobowości:

Osobowość jest to zespół cech psychicznych, za pomocą których mozna opisać podstawowe formy zachowania się człowieka

Osobowość jest zespołem warunków wewnętrznych determinujących sposób, w jaki człowiek reguluje swoje stosunki z dzialającym na niego swiatem wewnętrznym.

Obszary osobowości każdego człowieka uznane są za tak zwane własne ja. U każdego człowieka wielkość tych obszarów jest różna i naturalnie zmienia się w czasie.

OBSZARY WŁASNEGO JA

Źródło: Podręcznik dla liderów Klubów Aktywnego Poszukiwania Pracy, (red.) Sierpińska Hanna, Fundacja Mazowsze, Warszawa 1991, s. 16-18

Osobowość nie tylko pozwala na lepsze wzajemne poznanie się i zmiejszenie obszaru własnej "ślepoty" (niewidocznego dla siebie, ale widocznego dla innych), lecz także czyni nasze związki z innymi bardziej autentycznymi, bliskimi.

CZYNNIKI ROZWOJU OSOBOWOŚCI

Źródło: Kazak Stanisław, Socjologia grupy, WSM, Gdynia 2002

W 1931 roku E. Spranger wskazał związek sześciu typów wartości w życiu człowieka i sześciu typów ludzkich osobowości. Jego klasyfikacja wartości stanowiła podstawę pierwsze psychologicznej skali wartości, skontruowanej w 1931 roku przez amerykańskich psychologów. Skala ta umożliwiała pomiar względnej ważności sześciu typów wartości i sześciu typow ludzkich osobowości:

·         teoretyczny - ceni poszukiwanie obiektywnej, abstrakcyjnej prawdy, chorakteryzuje go krytycyzm i racjonalizm

·         ekonomiczny - zainteresowany dobrami materialnymi, jest z gruntu pragmatyczny

·         estetyczny - skoncentrowany na piekni i harmonii

·         spoleczny - oddany innym ludziom, altruistyczny i filantropijny

·         polityczny - Zainteresowany jest władzą i siłą, wykorzystuje innych do własnych celów

·         religijny - zarientowany jest na zycie duchowe: religię, Boga, sens życia, metafizyczność

2. Osobowość wieloraka - zaburzenie dysocjacyjne, polegające na występowaniu przynajmniej dwóch osobowości u jednej osoby. Zazwyczaj poszczególne osobowości nie wiedzą o istnieniu pozostałych.

Niegdyś uważano, że przyczyną tego dziwnego zjawiska muszą być czary (np. wypicie napoju, jak w przypadku dr. Jekyllan i Hyde'a) lub opętanie przez złe moce, demony czy duchy.  Różnorodność "ja" to wiele rodzajów subosobowości, ktore udało się zidentyfikować podsczas pracy z osobami zaburzonymi.  Może więc być tak, że np. u kobiety cierpiącej na osobowość wielorakę niektore "subosobowości" uważają się za chłopców lub mężczyzn. Wszystkie cześci osobliwości mogą być aktywne seksualnie i posiadac przy tym rózne orientacje seksualne.

W tym przypadku podstawowa różnica między normą a patologią, zasadnicza dla dobrego funkcjonowania jedstostki to istnienie lub brak dobrej komunikacji między "subosobowościami".

3.  Samorealizacja człowieka - cechy osobowości (subiektywnego zadowolenia z siebie)

Pojęcie samorealizacji oznacza realizację samego siebie i odnosi się równocześnie do dwóch rzeczywistości: do tego, czym jednostka dysponuje jako źródło zdolności, doświadczenia życiowego, jak i do tego, co jest subiektywną skalą oceny, miarą osiąganych wyników podejmowanych działań.

Do wspomnianych wyżej cech osobowości możemy zaliczyć:

·         Obiektywne odbieranie rzeczywistości - umiejętność patrzenia na siebie, ludzi i świat bez zniekształcenia spowodowanymi swoimi potrzebami, obawami i przekonaniami.

·         Akceptacja siebie i otoczenia. Dzięki akceptowaniu siebie i świata tak, jak jest, ludzie samorealizujący się nie wstydzą się siebie.

·         Spontaniczność, prostota i naturalność w zachowaniu, a także w zyciu wewnetrznym, myślach i odruchach.

·         Koncentracja na problemie. Poczucie misji i celu do spełnienia się w życiu pochłania większość energii ludzi samorealizujących się.

·         Dystans wobec rzeczywistości i potrzeba  prywatności. Ludzie samorealizujący się dobrze znaszą samotność. Trzymaja sie nieco na uboczu, zachowują dystans wobec innych ludzi i wydarzeń, ktorym przyglądają się.

·         Niezależność od otoczenia. Ludzie "nienormalni", motywowani są zaspokajaniem niedoborów: bezpieczeństwa, miłości, poważania, szacunku i przynależności, do zaspokojenia których potrzebni sa inni.

·         Ciągła świeżość ocen. Ludzie samorealizujący się potrafią dostrzegać piękno zycia i zachwycać się tymi samymi rzeczami i zjawiskami z nieustającą świeżością i prostodusznością.

·         Doznania uniesienia i fascynacji, nazywane także doświadczeniami mistycznymi lub doznaniami szczytowymi, stany ekstazy i olśnienia. Mogą towarzyszyć one odkryciu jakieś nowej prawdy, zrozumieniu czegoś istotnego, tworzeniu lub uczestnictwu w czymś wyjątkowym.

NAJWAŻNIEJSZE METODY PSYCHOLOGICZNE BADAJĄCE OSOBOWOŚĆ

Źródło: Kozak Stanisław, Psychologiczne podstawy kierowania zespołem, WSM, Gdynia 2000, s. 13-15

W literaturze psychologiczne interesujące są podziały na tak zwane "mocne i słabe" cechy osobowości. O to niektóre z nich:

Wybrane mocne strony osobowości: przedsiębiorczość, wytrwałość, ugodowość, delikatność, tolerancyjność, zaradność, siła woli.

Wybrane słabe strony osobowości: chłód, kapryśność, niestałość, werbalność, upór, pycha, przebiegłość, zuchwałość.

Oczywiście jest, że nie ma na świecie ludzi idealnych i każdy z nas posiada cechy "mocne" (które należy pielęgnować) i "słabe" (na którymi należy pracować przez całe życie)

PRZYKŁADOWY ZESTAW NIEDOKOŃCZONYCH ZDAŃ USTOSUNKOWAŃ DO OTOCZENIA

Źródło: Tokarski S., Studium sprawności kierowania w przedsiębiorstwach, UG, 1990, s. 13

Interpretacja odpowiedzi w znaczeniu somatycznym: będą odpowiedzi: pozytywne, negatywne i obojętne. Wynik - im więcej ocen pozytywnych, tym wynik korzystniejszy. Jest to jednak metoda pomocnicza (dotycząca poznania samego siebie).

4. Motywacje i potrzeby człowieka a czynniki ukierunkowujące działania pracownika:

Człowiek podejmujący pracę zawodową przechodzi tak zwany okres adaptacji wstępnej, potem identyfikacji zadowodewej. Zaspokaja on w pracy różnorodne potrzeby:

·         Fizjologiczne: wynikają z funkcjonowania organizmu ludzkiego i sprowadzają się do oddychania, jedzenia, wydalania, potrzeb seksualnych. W przypadku niezaspokojenia owych potrzeb nie ma możliwości realizacji potrzeb wyższego rzędu.

·         Bezpieczeństwa: nasilają się w sytuacjach zagrażających organizmowi utratą zdowia, życia, mieszkania. Pobudzają człowieka do działań zapewniających przetrwanie niepewnych warunków.

·         Społeczne: obejmują potrzebę miłości, poczucia przynależności i kontaktów z innymi ludźmi. Człowiek będąc jednostką społeczną szuka wsparcia i zrozumienia u innych. Często rezultatem niezaspokojenia owych potrzeb jest zahamowanie rozwoju jednostki, silnego niezadowolenia, a nawet niechęci do życia.

·         Psychologiczne: A. Maslow zaliczył do nich nastepujące: spoleczne uznanie i prestiż, osiągnięcia i szacunek dla samego siebie, władzę i autonomi

David C. McClelland wyróżnia kilka cech osobowości, których posiadanie przez kierowników jest skuteczną przesłanką w osiąganiu sukcesu:

.          lubią brać na siebie odpowiedzialność za rozwiązywanie problemów

.          skłonni są ustalać dla siebie umiarkowanie trudne cele i podejmować rozsądne ryzyko dla ich osiągnięcia

.          przywiązują dużą wagę  do informacji o ich efektach pracy

·         Samorealizacji: znajdują się na samym "szczycie" piramidy hierchi potrzeb A. Maslowa. Ich realizacja jest uzależniona od stopnia zaspokojnia wszystkich niżej zaspokojonych.

ZROZUMIENIE POTRZEB JEDNOSTKI PRZEZ FIRMĘ I POTRZEB FIRMY PRZEZ JEDNOSTKĘ

Źródło: Krupiński G., Puzzle dla menagera, "Personel", nr. 8, 1995r

.

Choć znajomość potrzeb pracowników pomaga w kierowaniu zasobami ludzkimi, to nie jesteśmy w stanie do końca przewidzieć reakcji na zmianę stopnia zaspokojenia tych potrzeb. Jest to spowodowane następującymi rzeczami:

·         potrzeby indywidualne ludzi różnią się i podlegaja zmienom w czasie,

·         przez różne jednostki są preferowane rózne sposoby zaspokojenia danej potrzeby,

·         ludzie nie zawsze sa konsekwentni i nie działaja wyłącznie dla zaspokojenia swoich potrzeb

·         różne są reakcje na zaspokojenie bądź niezaspokojenie swoich potrzeb

5.  Środowisko pracy a możliwość zachowań patologicznych (uzależnień i innych patologii)

Co to jest osobowość uzależniona?

Panuje powszechne przekonanie, ze uzależnienie jest choroba duszy. Polega ono na utracie kontroli nad własnym życiem, braniu środków odurzających pomimo problemów, które one wywołują oraz wzrastającej tolerancji organizmu. Osoba uzależniona czasami zdaje sobie sprawę, że środek odurzający jest przyczyną jej kłopotów, niszczy zdrowie, ale zamiast przestać go używać, bierze coraz więcej.

Najistotniejsze cechy, a zarazem objawy uzależnienia to:

·         przymus używania substancji psychoaktywnej (zwana kompulsją)

·         upośledzenie kontroli nad używaniem danej substancji w zakresie dawek oraz niemozności przerwania przyjmowania

·         zależność fizyczna uzewnętrzniająca się występowaniem objawów abstynencyjnych, które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie

·         wzrost tolerancji będący wynikiem przystosowania organizmu do określonej dawki danego środka psychoaktywnego

·         zaniedbywanie innych zainteresowań na rzecz zdobywania i przyjmowania środka uzależniającego

·         występowanie poważnych problemów zdrowotnych

·         destrukcyjność, zażywanie substancji psychoaktywnej pomimo szkód, jakie ona czyni w sferze fizycznej, psychicznej i społecznej

Każde uzależnienie od środków chemicznych i czynności jest chorobą bardzo trudną do wyleczenia, gdyż dotyczy trzech najważniejszych sfer życia człowieka. Leczenie rozpoczyna się od odtrucia organizmu, po czym następuje długotrwały okres terapii, którego celem jest utrwalenie abstynencji oraz przywrócenie pacjentowi zdolnosci normalnego funkcjonowania w spoleczeństwie (sfery: fizyczna, psychiczna i społeczna)

Leczenie uzależnienia alkoholowego

Leczenie osób uzależnionych polega przede wszystkim na uświadomieniu przyczyny uzależnienia, pomocy w zrozumieniu mechanizmów, uczeniu radzenia sobie z uzależnieniami.  Ważne jest, żeby odbywało się pod okiem specjalisty, psychiatry, psychologa czy terapeuty uzależnień w specjalistycznym ośrodku.  Ogromne znaczenie odgrywa pmoc grup wsparcia, osob, które same znalazły się w podobnej sytuacji. Nikt nie jest zdolny sam sobie radzić z nałogiem.

Charakterystyka choroby alkoholowej

Alkoholizm - choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Spożywanie zazwyczaj dużych ilości alkoholu przez alkoholika jest spowodowane przymusem o charakterze psychicznym i somatycznym, i nie podlega jego woli, jednak jest możliwy do powstrzymania i utrzymania abstynencji. Mechanizm powstawania uzależnienia nie jest do końca wyjaśniony, ale ma bezpośredni związek z nadużywaniem alkoholu.

Wyróżnia się cztery stadia choroby alkoholowej:

·         Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia. Człowiek odkrywa, że picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany emocjonalne. Wzrasta tolerancja na alkohol.

·         Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych – palimpsestów.

·         Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem.

·         Faza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.

Zatrzymanie choroby jest możliwe na każdym etapie i w każdej fazie.  Z choroby alkoholowej nie można się jednak wyleczyć. Nawet po wieloletniej abstynencji próby kontrolowania picia czesto konczą się powrotem do nałogu. Fundamentalnym warunkiem zdrowienia jest abstynencja wspomagana między innymi przez terapię uzależnień, udział w spotkaniach Anonimowych Alkoholików - 11 krokow, przebudowę stylu życia na abstynencki, zdobywania wiedzy z zakresu alkoholizmu i dziedzin pokrewnych. Proces zdrowienia z choroby alkoholowej jest niezwykle trudny i skomplikowany, uzalezniony przede wszystkim od chęci i dobrej woli zainteresowanego.

Charakterystyka narkomanii

Narkomania to, podobnie jak w przypadku uzależnienia od alkoholu, choroba duszy i emocji. Niektórzy stwierdzą nawet, że jest to choroba braku zaspokojenia miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa. Podobnie, jak w przypadku alkoholu, osoby przyjmujace narkotyk oczekują jego szybkiego działania i rozwiązania jakiegoś problemu. Bezpośrednie skutki uzycia narkotyku są uzależnione głównie od:

·         rodzaju przyjętego środka

·         wielkości i jakości przyjętej dawki

·         sposobu zażywania

·         osobowości zażywającego

·         wcześniejszych kontaktów i doświadczeń z narkotykami

·         środowiska, w ktorym dochodzi do konsumpcji

Istotny problem tkwi w mentalnosci dzisiejszej młodzieży, choć każdy z nas  ma nieco inne podejście do narkotyków. Wszystko zalezy od naszej psychiki, a nie mody. Najważniejsza jest ta równowaga, ktorej przecież nawet w życiu codziennym nie potrafimy utrzymać.W odpowiednim momencie należy powiedzieć "stop" i to chyba jest największy problem.  Świat narkotyków to w pewnym sensie świat "marzycieli". Porzucając narkotyki wracają do "starej niby dobrze znanej rzeczywistości". A niej po staremu, smutno i szaro.

Charakterystyka nikotynizm

Nikotynizm polega na przewlekłym używaniu tytoniu, zawierającego silną truciznę - nikotynę i inne szkodliwe dla organizmu ludzkiego substancje zawarte, w liściach i korzeniach tytoniu. nikotyzm objawia się olbrzymimi negatywnymi skutkami, zwrówno indywidualnymi, jak i społecznymi: źródła podają, że nawet przewyższają skutki alkoholizmu.

Używanie tytoniu polega na:

·         wprowadzaniu do organizmu cześci produktów spalania tytoniu (tzn. dymu tytoniowego z papierosa bądź fajki)

·         spożywania esensji tytoniowej (przez żucie liści tytoniowych)

·         wciąganie nosem tabaki, czyli sproszkowanego tytoniu

Pomijając kwestię uzależnienia organizmu od nikotyny, najsilniejszym czynnikiem warunkującym potrzebę palenia sa odruchy psychomotoryczne, nabyte i utrwalone w praktyce palenia.

Podsumowanie:

Z powyższych krótkich informacji dotyczących alkoholizmu, nikotynizmu i narkomanii, dzieci, młodzieży i dorosłych wynika, że każde uzależnienie to choroba, z której trudno jest się wyleczyć. Uzależnienie nie następuje z dnia na dzień, jest to skomplikowany proces o wielu etapach, dlatego ważne jest, abyśmy  nie lekceważyli podejrzanych zachowań u osób znajdujących się w naszym otoczeniu, dzieci, studentów, pracowników. Bo każde uzależnienie to także bardzo trudny do rozwiązania problem spoleczny, ponieważ niestety osoba uzależniona nie krzywdzi tylko samego siebie, ale także osoby w swoim otoczeniu, najcześciej najbliższych, ale zdarza się, że i "dalszych" również, np. w akademikach.

Bibliografia:

·         Podręcznik dla liderów Klubów Aktywnego Poszukiwania Pracy, (red.) Sierpińska Hanna, Fundacja Mazowsze, Warszawa 1991, s. 16-18

·         Kazak Stanisław, Socjologia grupy, WSM, Gdynia 2002

·         Kozak Stanisław, Psychologiczne podstawy kierowania zespołem, WSM, Gdynia 2000, s. 13-15

·         Tokarski S., Studium sprawności kierowania w przedsiębiorstwach, UG, 1990, s. 13

·         ...