KAZANIA SEJMOWE SKARGI.pdf

„KAZANIA SEJMOWE” PIOTRA SKARGI

„Kazania sejmowe” Piotra Skargi

• Piotr Skarga (1536–1612)

✔ używał także pseudonimu Powęski

✔ studiował w Akademii Krakowskiej

✗ otrzymał stopień bakałarza 1

✔ w 1564 r. otrzymał święcenia kapłańskie

✔ 1569 r. wstąpił do zakonu jezuitów

✗ zdecydowany przeciwnik reformacji

✔ wykładał w kolegiach jezuickich w Pułtusku, Jarosławiu, Poznaniu, Lwowie i Warszawie

✔ w kolegium wileńskim, które w 1578 roku otrzymało status Akademii, pełnił funkcję rektora

✔ w Krakowie był przełożonym domu zakonnego św. Barbary przy Placu Mariackim

✔ w 1588 r. został kaznodzieją króla Zygmunta III Wazy (pełnił tę funkcję do końca życia)

✗ wywarł znaczny wpływ na decyzje polskiego monarchy

✔ pochowany w podziemiach krakowskiego kościoła św. Piotra i Pawła przy ul. Grodzkiej

• utwory

✔ „O jedności kościoła Bożego”

✔ „Kazania na niedziele i święta całego roku”

✔ „Kazania sejmowe” (druk 8 kazań w 1597 roku)

✔ „Żywoty świętych” (1579) – najpopularniejszy utwór Skargi

• tytuły kazań

✔ Kazanie I – „Na początku sejmu przy św. mszy sejmowej”

„Co dzień władzy królewskiej ubywa, a ludzkiej śmiałości i nadętości przybywa.”

✔ Kazanie II – „O miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z nieżyczliwości ku oj-

czyźnie”

„Gdy okręt tonie, a wiatry go przewracają głupi tłumaczki i skrzynki swoje opatruje i na nich leży, a do obrony okrętu

nie idzie (...). Bo gdy okręt obrony nie ma, i on ze wszystkim, co zabrał, utonąć musi.”

✔ Kazanie III – „O drugiej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z niezgody domowej”

„Macie jednego pana i króla, jedne prawa i wolności, jedne sądy i trybunały, jedne sejmy koronne, jedne spoiną mat-

kę, ojczyznę milą, jedno ciało (...). Jakoż się wodzić, dzielić tym i nie zgadzać możecie?”

✔ Kazanie IV – „O trzeciej chorobie Rzeczypospolitej, która jest naruszeniem religiej katolickiej przez zarazę here-

tycką”

„Ale, proszą, czujcie się, jako źle inne i obce fundamenta pod budowanie stare podkładać, jako źle do ludzkiego zro-

słego ciała trzecią rękę i trzecią nogę przylepiać.”

✔ Kazanie V – „Jako katolicka wiara policyj i królestw szczęśliwie dochowywa, a heretyctwo je obala”

„Do tej jedności i zgody wiara święta katolicka dziwnie ludzie zaprawuje i w niej mocno zatrzymawa.”

✔ Kazanie VI – „O monarchijej i królestwie, albo o czwartej chorobie Rzeczypospolitej, która jest z osłabienia kró-

lewskiej dostojności i władzej”

„Słabieje dostojność i władza królewska tymi boleściami: wolnością przebraną i zbytnią, z której idzie nieposłuszeń-

1 bakałarz – ( średniowieczna łacina baccalarius ), osoba, która na średniowiecznym uniwersytecie uzyskała najniższy stopień

akademicki bakalaureat; dawniej w Polsce nauczyciel szkoły elementarnej; bakalaureat – ( średniowieczna łacina baccalaure-

atus od bacca laurea ‘owoc wawrzynu’], dawniej dyplom bakałarza, tj. nauczyciela, otrzymywany po co najmniej 2-letnich

studiach na wydziale artium (sztuk wyzwolonych).

1 z 3

„KAZANIA SEJMOWE” PIOTRA SKARGI

stwo poddanych, rozproszenim dochodów i imion stołu królewskiego; i koła poselskiego wykraczanim z porządku za-

mierzonego.”

✔ Kazanie VII – „O prawach niesprawiedliwych abo o piątej chorobie Rzeczypospolitej”

„Bo które ustawy sprawiedliwości w sobie nie mają, a jaką krzywdą ludzką pokrzywione są, nie są prawa, ale złość

szczera, gdyż sprawiedliwość fundamentem wszytkiej Rzeczypospolitej.”

✔ Kazanie VIII – „O szóstej chorobie Rzeczypospolitej, która jest dla grzechów jawnych i niekarności ich”

„Nikt z serca Rzeczypospolitej nie miłuje. Taki się peculatus, to jest kradzież dóbr pospolitych w tym królestwie za-

mnożyła, iż ludzie o to ledwie jakie sumnienie mają.”

• problematyka kazań Skargi

✔ porównywał Polskę do matki i tonącego okrętu

✔ widział wiele zła w ojczyźnie, które rozprzestrzeniając się, może doprowadzić do katastrofy

✔ nawoływał do rozsądku, patriotyzmu, obywatelskiej odpowiedzialności

✔ występował przeciw: anarchii szlacheckiej, niesprawiedliwym prawom, brakowi szacunku dla tradycji sejmowej

✔ widział zagrożenia dla wiary katolickiej w braku religijności i szerzeniu się herezji

✔ wizję silnego państwa opierał na silnej władzy monarchicznej podległej Kościołowi (Bogu)

✔ w romantyzmie uznano diagnozy, wskazówki i ostrzeżenia księdza za prorocze

• choroby Rzeczypospolitej

✔ prywata i obojętność wobec losów Polski

✔ brak zgody narodowej (kłótliwość)

✔ herezja i brak religijności

✔ słaba władza królewska

✔ niesprawiedliwe prawo

✔ zanik wartości chrześcijańskich (grzeszenie, okazywanie sobie złości)

• cechy kompozycyjne i językowe

✔ perfekcyjnie przemyślana konstrukcja kazań, na którą składają się:

✗ wprowadzenia

✗ opowiadania

✗ przeprowadzanie dowodów

✗ dyskusje, polemiki

✗ podsumowania, pointy

✔ znakomita proza retoryczna odwołująca się do stylistyki biblijnej, proroctw „Starego Testamentu”, metod wypo-

wiedzi Cycerona

✔ wprowadzenie ekspresyjnych form (figur) retorycznych

✗ pytania

✗ apostrofy

✗ porównania

✗ hiperbolizacje

✗ anafory

✗ wyliczenia

✗ wykrzyknienia

✗ krótkie cytaty

✗ antytezy

✗ obrazowe epitety

✗ inwersje

✔ ten typ kazań emocjonalnych, zabarwionych subiektywizmem przy jednoczesnym rzeczowym tonie argumentacji,

nazywa się konstrukcją perswazyjną

✗ ma ona na celu pobudzić słuchaczy bądź czytelników do refleksji

Utrwal terminy

kazanie – forma religijnego przemówienia wygłaszana podczas mszy przez kaznodzieję; ekspresyjna forma wypowie-

2 z 3

„KAZANIA SEJMOWE” PIOTRA SKARGI

dzi, która poprzez właściwy dobór środków artystycznych (alegorie, porównania, apostrofy) ma dotrzeć do słuchaczy;

właściwy dobór argumentów oraz przykładów

oratorstwo – piękna wymowa; gatunek obejmujący formy wypowiedzi przeznaczone do oficjalnego, publicznego wy-

głoszenia; synonomiczne określenie – krasomówstwo

retoryka – nauka o zasadach pięknego wygłaszania przemówień, wystąpień; teoria i sztuka wymowy; umiejętność

przekonywania do swych poglądów oraz racji; werbalne (słowne) działanie na odbiorcę w kategoriach dydaktycznych,

estetycznych, emocjonalnych

W literaturze i sztukach pięknych

• Ignacy Chrzanowski „Kult Skargi w Polsce” (opracowanie historyczno-literackie, 1912)

• Jan Matejko „Kazanie Piotra Skargi” (obraz, 1883)

• Adam Mickiewicz „Wykład XL”

• Juliusz Słowacki „Testament mój” (wiersz)

3 z 3

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: