PRZEDWIOSNIE.pdf

„Przedwiośnie”

Autor: Stefan Żeromski

Tytuł: Przedwiośnie

Forma: powieść

Data powstania :1924

Treść :

Kiedy w 1899 roku ukazała się powieść Ludzie bezdomni ,wywołała ona zachwyt krytyki.

Żeromski był już człowiekiem dojrzałym – miał pięćdziesiąt cztery lata i swoją dotychczasową

twórczością bezsprzecznie uzyskał prawo stawiania najbardziej istotnych pytań o nową Polskę.

Wielką dyskusją nad jej kształtem stała się jego ostatnia powieść, Przedwiośnie , ukończona i

wydana jesienią 1924 roku.

Utwór składa się z trzech części, poprzedzonych niewielkim wstępem pt. Rodowód , w którym

narrator przedstawia rodziców głównego bohatera i jego młodzieńcze i dziecięce lata. Rodzina

Cezarego Baryki mieszkała w Baku, gdyż tam pracował ojciec – Seweryn. Kiedy wyjeżdża na

wojnę, Cezary pozbawiony ojca, a tym samym swego jedynego autorytetu moralnego, zostaje z

matką.

Część I: Szklane domy

Odkąd Seweryn Baryka został powołany do służby wojskowej, Cezary zaczął prowadzić

łobuzerskie, hulaszcze życie. W domu był gościem, żył na ulicy, towarzystwo licznych kolegów

pochodzących z różnych narodowości przedkładał nad towarzystwo opuszczonej matki. Jakoś

udawało mu się przechodzić z klasy do klasy. Tymczasem od trzech lat ojciec nie dawał znaku

życia. Urzędnicy wojskowi udzielali niejasnych informacji, a wieści z frontu nie były krzepiące.

Wybuchła rewolucja . Cezarego wyrzucono ze szkoły, za spoliczkowanie szpicrutą dyrektora

swego gimnazjum. Po tym wydarzeniu Baryka włączył się w wir niecodziennych wydarzeń,

wieców oraz rewolucyjnych zgromadzeniach. Podczas domowych dyskusji zakrzykiwał matkę,

która była przeciwniczką rewolucji, widząc, do jakiego kryzysu może ona doprowadzić. Dla

młodego Baryki sytuacja rewolucyjna wyglądała zgoła odmiennie - zdradził nawet gdzie, matka

ukrywa biżuterię - do czasu kiedy władze zarekwirowały mieszkanie rodziców, demolując je i

wyrzucając wszelkie pamiątki po ojcu i dziadku. Poczuł wtedy przerażenie i wstyd, nie pozwolił

wyrzucić książki, która była bardzo cenna dla jego rodziców i którą ojciec miał jeszcze po dziadku

Cezarego.

Młody rewolucjonista zaczął niby od niechcenia pomagać matce w utrzymaniu domu, co stawało

się coraz trudniejsze. Przez to zbliżył się do niej i docenił zarówno jej staranie o niego jak i

przenikliwość matczynych uwag o rewolucji. Razem chodzili do portu łudząc się, że przypłynie

statek z ojcem na pokładzie. Spotkali tam wtedy rosyjską księżną z córkami doprowadzoną do

skrajnej nędzy, uciekającą ze swojego kraju. Barykowa zaprosiła je na noc i na nieszczęście

właśnie wtedy mieszkanie zrewidowano i niedoszłe emigrantki aresztowano a Baryków skazano

na ciężkie roboty, których matka Cezarego nie wytrzymała. Kiedy widział ją ostatni raz, dostrzegł,

że zdarto jej z palca ślubna obrączkę wraz ze skórą – na długo zapamiętał ten widok. Często

odwiedzał grób matki i rozmyślał o tym jak jej nie doceniał. Wkrótce po tym Baku znalazło się w

ogniu walk. Życie Baryki stało się koszmarem pełnym głodu, ognia, brudu, krwi, i przerażenia.

Zapędzono go do zakopywania tysięcy walających się po mieście zwłok. Widok zwłok pięknej

Ormianki, które wiózł do zbiorowej mogiły, uświadomił młodzieńcowi, jakie jest prawdziwe

oblicze rewolucji: to przemoc wobec niewinnych ludzi, zniszczenie i śmierć.

Kraj szklanych domów

Niespodziewanie wśród grabarzy znalazł się ojciec Cezarego. Razem uciekli z miasta i ruszyli do

Polski – kraju rodzinnego rodziców. Podczas morderczo męczącej podróży, zatłoczonymi

1 z 2

„Przedwiośnie”

pociągami towarowymi ojciec umarł, opowiedziawszy wcześniej synowi o pięknie ojczystego

kraju, ziemi szklanych domów, które miał stawiać w Polsce kuzyn Baryka. Widok, jaki ujrzał

Cezary po przekroczeniu granicy polskiej, nic wspólnego jednak ze szklanymi domami nie miał.

Odnalazłszy w Warszawie dawnego ukochanego matki, Szymona Gajowca , Baryka rozpoczął

studia medyczne . Niedługo potem wybucha polsko – bolszewicka wojna i Cezary wstępuje do

armii, gdzie zaprzyjaźnia się z Hipolitem Wielosławskim , któremu ratuje życie, gdy bolszewicy

porzucili go w lesie ciężko poturbowanego. Hipolit zaprosił przyjaciela do Nawłoci . Wszyscy tam

otoczyli go uwielbieniem i szacunkiem. Rozpoczął inne życie, adorując piękną Karolinę , jedząc

znakomite potrawy i bawiąc się na wielkim balu, gdzie poznaje również Laurę Kościeniecką , z

którą potem pędza wiele upojnych nocy. Baryka nie dba o to, że kocha się w nim do szaleństwa

młodziutka Wanda , która z zazdrości, widząc ukochanego całującego pannę Karolinę, otruła ją.

Na Cezarym, który tak wiele śmierci w życiu widział, nie zrobiło to większego wrażenia i nadal

spotykał się z zamożną panią Laurą. Jej narzeczony jednak przyłapał Cezarego w domu ukochanej.

Doszło do bójki. Cezary wysmagał szpicrutą narzeczonego, a potem uderzył w twarz samą Laurę.

Po tym wypadku zapragnął odpocząć w jakiejś głuszy, więc przyjaciel Hipolit skierował go do wsi

Chłodek, do małego folwarczku. Cezary odjeżdża z Nawłoci żegnany dość chłodno. Po niedługim

czasie dowiaduje się o ślubie Laury Kościenieckiej i postanawia na zawsze opuścić tamte strony.

Stolica

Trzecia część powieści zaczyna się powrotem Baryki do Warszawy i na uniwersytet. Wkrótce

został bez pieniędzy, więc odwiedza Gajowca, który ucieszył się na jego widok. Baryka pomagał

Gajowcowi pisać nową historię Polski, co pomogło mu poznać lepiej starszego pana: z jednej

strony rzeczowego, racjonalnego urzędnika, z drugiej zaś - sentymentalnego niegdyś kochanka,

wielkiego patriotę, wierzącego w siłę modlitwy. W tym samym czasie zawarł Baryka znajomość z

Antonim Lulkiem , fanatycznym komunistą, który go zdominował i zafascynował. Cezary wziął

nawet udział w zebraniu kółka komunistycznego, lecz nie przekonało go to, co tam usłyszał, a

usłyszał wiele. Cezary głośno wyraził wątpliwość, czy zdegenerowana fizycznie i intelektualnie

klasa robotnicza będzie mogła stać się zaczynem nowego ładu i tym samym naraził się wszystkim

zgromadzonym. W czasie następnej wizyty u Gajowca Baryka oskarżył go o to, że Polska, której

tak pragnęli jego rodzice i Gajowiec, stała się sceną niesprawiedliwości społecznej i przemocy.

Starszy pan bronił się, że metody policyjne stosowane są w Polsce z musu: jest to krwawa metoda

naszych wrogów, którą stosujemy z musu, ale twierdził, że zmiany w Polsce nastąpią i przedstawił

swoją ideologię powolnych i długotrwałych reform, których efektem miał być dobrobyt i

sprawiedliwość. Baryka zarzucił mu wtedy brak odwagi: Boicie się wielkiego czynu (..) Polsce

trzeba na gwałt wielkiej idei!

Powieść zamyka słynna scena robotniczej manifestacji pod Belwederem . Na jej czele kroczyli

Cezary i Antoni Lulek.

Przedwiośnie jest dyskusją, w której pada wiele pytań, które pozostają bez odpowiedzi.

Dynamicznie zmieniana perspektywa narracji dowodzi, iż autor nie identyfikował się z żadnym z

przedstawionych punktów widzenia. W obliczu tak nieraz sprzecznych, choć rzeczywistych

faktów jak rewolucyjne rzezie czy demoralizacja robotników, utracił autor pewność własnej wizji

tych tragicznych wydarzeń.

2 z 2

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: