Projektowanie za pomoca systemĂłw CAD CAM.pdf

Projektowanie technologiczne

za pomocà systemów CAD/CAM

KRZYSZTOF TUBIELEWICZ

ANDRZEJ ZABORSKI

Coraz powszechniejsze wprowadzanie do prak-

tyki przemys∏owej systemów CAD/CAM zrewolu-

cjonizowa∏o pod koniec lat dziewi´çdziesiàtych

XX wieku dotychczasowy sposób przygotowania

produkcji [1 – 3]. Zmiany zasz∏y praktycznie na ka˝-

dym etapie, poczàwszy od pojawienia si´ koncepcji

przysz∏ego wyrobu, a koƒczàc na sposobie wyge-

nerowania danych obróbkowych dla obrabiarek ste-

rowanych numerycznie, systemach skomputeryzo-

wanej kontroli jakoÊci czy te˝ komputerowo stero-

wanych systemach transportu wewn´trznego. Ofe-

rowane obecnie na rynku oprogramowanie mo˝na

podzieliç na dwie g∏ówne grupy. Pierwszà stano-

wià zintegrowane systemy CAD/CAM/CAE, drugà –

programy specjalizujàce si´ w jednej z dziedzin CAx.

Programy te uzupe∏niajà si´ wzajemnie.

wykorzystaniu wyspecjalizowanych samodzielnych

programów CAD/CAM lub modu∏ów technologicz-

nych w zintegrowanych systemach przygotowa-

nia produkcji (rys. 1) [5, 6]. Modelowanie 3D sta∏o

si´ mo˝liwe dzi´ki zastosowaniu komputera do za-

pisu konstrukcji i wprowadzeniu dostatecznie szyb-

kich komputerów dysponujàcych wystarczajàcà pa-

mi´cià operacyjnà i pojemnoÊcià twardych dysków.

Sta∏o si´ to praktycznie mo˝liwe dopiero w po∏owie

lat dziewi´çdziesiàtych XX wieku.

Stosowane od lat tradycyjne dwuwymiarowe ry-

sunki z∏o˝eniowe nie zapewniajà szybkiego wychwy-

tywania wad i nieciàg∏oÊci w konstrukcji poszcze-

gólnych elementów. Dla skontrolowania popraw-

noÊci za∏o˝eƒ monta˝owych i kinematycznych ko-

nieczne by∏o cz´sto zbudowanie modelu projekto-

wanego obiektu lub nawet dzia∏ajàcego prototypu.

Rysunki dwuwymiarowe wymagajà z regu∏y bardzo

wnikliwego, d∏ugotrwa∏ego sprawdzania, które

cz´sto jest dodatkowo utrudnione faktem, ˝e po-

szczególne elementy z∏o˝enia by∏y projektowane

przez wiele osób. Aktualizacja dokumentacji 2D jest

bardzo czasoch∏onna. Ka˝dà zmian´ w projekcie

trzeba wprowadziç na kilka rzutów, a cz´sto tak˝e na

kilka pomocniczych przekrojów i widoków. Bardzo

∏atwo wówczas o pomy∏k´ i przeoczenie zmiany na

pewnym fragmencie dokumentacji, a wówczas

wykonane rzuty i przekroje nie pasujà ju˝ do siebie.

Zaprojektowanie cz´Êci i zespo∏ów w klasycznej me-

todzie 2D uniemo˝liwia z regu∏y wykonanie nawet

najprostszych analiz kinematycznych czy wytrzyma-

∏oÊciowych. Coraz powszechniejsze u˝ycie syste-

mów modelowania cz´Êci w 3D wyraênie u∏atwia

i przyspiesza proces przygotowania produkcji i ge-

nerowania niezb´dnych danych obróbkowych [7].

Modelowanie trójwymiarowe eliminuje koniecz-

noÊç wykonywania kolejnych rzutów i widoków

elementu, poniewa˝ ca∏a dokumentacja powstaje

niemal automatycznie. Projektantowi pozostaje je-

dynie wskazanie odpowiednich widoków i przekro-

jów, które sà automatycznie generowane na pod-

stawie bry∏owego modelu i rozmieszczane na p∏as-

kim rysunku. Ponadto, w przypadku modeli bry-

Projektowanie

z zastosowaniem systemów CAD/CAM

Rozwój technik komputerowych, jaki dokona∏ si´

w ostatnich trzech dekadach, umo˝liwi∏ powstanie

zaawansowanych programów do tworzenia pro-

fesjonalnej dokumentacji technicznej. Rozpoczà∏ si´

proces zast´powania konwencjonalnych, r´cznych

technik rysowania znacznie bardziej efektywnymi

technikami grafiki komputerowej. Ogromny wzrost

wydajnoÊci i dost´pnoÊci komputerów, jaki doko-

na∏ si´ w ostatnich kilku latach, przyczyni∏ si´ do

powstania nowej kategorii aplikacji programów do

modelowania 3D [4]. Przy u˝yciu tego oprogramo-

wania projektuje si´ z za∏o˝enia trójwymiarowe

obiekty, które mogà byç bazà nie tylko dla tworze-

nia dwuwymiarowej dokumentacji technicznej, ale

równie˝ punktem wyjÊcia do obliczeƒ wytrzyma-

∏oÊciowych (np. przy zastosowaniu metody elemen-

tów skoƒczonych), czy te˝ do opracowania tech-

nologii obróbki i wygenerowania kodów sterujà-

cych dla obrabiarek sterowanych numerycznie przy

Prof. dr hab. in˝. Krzysztof Tubielewicz i dr in˝. Andrzej

Zaborski sà pracownikami Instytutu Technologii Maszyn

i Automatyzacji Produkcji Politechniki Cz´stochowskiej.

ROK WYD. LXIV

ZESZYT 6/2005

analizowanie wielu wariantów wykonania cz´Êci czy

rozwiàzania konstrukcyjnego. Powiàzanie tych wiel-

koÊci mi´dzy sobà mo˝e przebiegaç na rozmaite

sposoby, np. powiàzanie wymiarów za pomocà relacji

czy te˝ powiàzanie wymiarów za pomocà tabeli

zmiennych, budowanych wewnàtrz systemu CAD,

czy te˝ przy u˝yciu aplikacji zewn´trznych (np. MS

Excel) [8].

Przygotowanie produkcji

w systemach CAD/CAM

Rys. 1. Modelowanie geometryczne (a), analiza MES w kon-

struowaniu (b) oraz symulacja przebiegu obróbki (c)

Wspó∏czesne przygotowanie produkcji to równie˝

zmiana samego sposobu projektowania i opraco-

wania technologii. W trakcie tego procesu coraz cz´Ê-

ciej obowiàzuje strategia Concurrent Engineering

(CE), polegajàca na jednoczesnym lub prawie jed-

noczesnym wykonywaniu dzia∏aƒ, które kiedyÊ wy-

konywane by∏y sekwencyjnie [9]. Dzia∏ania te majà

doprowadziç do znacznego skrócenia procesu przy-

gotowania produkcji. W klasycznym projektowa-

niu zazwyczaj najpierw powstawa∏ zespó∏, a póêniej

(na jego podstawie) cz´Êci. Dopiero po ca∏kowitym

wykonaniu projektu – opracowaniu rysunków z∏o-

˝eniowych i wykonaniu na ich podstawie rysun-

ków wykonawczych mo˝na by∏o przejÊç do opra-

cowania procesów technologicznych poszczegól-

nych cz´Êci.

W projektowaniu wspó∏bie˝nym (Concurrent

Design) modelowanie zespo∏u i jego cz´Êci mo˝e si´

zaczàç prawie jednoczeÊnie. Nowoczesne, kom-

puterowo wspomagane wspó∏bie˝ne przygotowa-

nie produkcji zak∏ada, ˝e opracowanie technologii

wytwarzania wyrobu rozpocznie si´ niemal rów-

noczeÊnie z procesem rozpocz´cia modelowania

pierwszych opracowanych cz´Êci. Oznacza to, ˝e

cz´Êci zaprojektowane na samym poczàtku proce-

su przygotowania produkcji zostanà jeszcze wielo-

krotnie zmodyfikowane, by wspó∏pracowaç z ele-

mentami zaprojektowanymi póêniej. Zmiany te, nie-

mo˝liwe do przewidzenia w chwili, gdy dana cz´Êç

by∏a projektowana, mogà prowadziç do znacznych

zmian jej budowy i wymiarów. Je˝eli rozpocznie si´

tworzenie procesu technologicznego bezpoÊrednio

po wst´pnym zaprojektowaniu danych cz´Êci, to

oczywistym jest, ˝e w trakcie opracowania tego

procesu technolog musi liczyç si´ z koniecznoÊcià

wprowadzenia du˝ej liczby zmian. Trudno sobie

wyobraziç, by wówczas proces technologiczny pro-

jektowaç za ka˝dym razem od poczàtku. Wymusza

to integracj´ stosowanych wspó∏czeÊnie syste-

mów przygotowania produkcji.

Trzeba równie˝ zwróciç uwag´, ˝e coraz mniej

konstrukcji na Êwiecie powstaje w klasycznych

biurach czy zespo∏ach konstrukcyjnych, zgroma-

dzonych w jednym budynku i opracowujàcych

wspólnie warianty rozwiàzaƒ. Obecnie projektanci

tworzàcy dany wyrób znajdujà si´ w innych bu-

dynkach, a cz´sto równie˝ w innych miejscach kra-

ju, a nawet Êwiata. Ze wzgl´du na obecne tech-

niki komunikacji nie jest to szczególnie istotne.

Potrzebne sà jedynie odpowiednie narz´dzia i tech-

niki pracy. Pojawiajà si´ wówczas wirtualne biura

projektowe [10 – 12]. Wspó∏czesne oprogramowa-

nie umo˝liwia równoczesnà prac´ rozrzuconemu

po ca∏ym kraju czy nawet Êwiecie wirtualnemu zes-

∏owych, zmiana geometrii modelu nie pociàga za sobà

koniecznoÊci modyfikowania kolejnych rzutów ry-

sunku wykonawczego. Program aktualizuje je po

ka˝dej zmianie geometrii bazowej. Wspó∏czesne me-

tody projektowania to nie tylko przejÊcie od p∏askiego

do trójwymiarowego sposobu zapisu konstrukcji.

Coraz cz´Êciej wykonane projekty cz´Êci wymiaruje

si´ w sposób parametryczny. Sparametryzowane

modele cz´Êci lub zespo∏ów pozwalajà u˝ytkowni-

kowi na szybkie wprowadzanie zmian w projekcie,

ROK WYD. LXIV

ZESZYT 6/2005

po∏owi projektantów. Wszyscy uczestnicy procesu

projektowania majà jednoczesny dost´p do danych.

Ka˝dy z uczestników ma okreÊlone uprawnienia do

dokonywania zmian w tworzonym wspólnie projek-

cie, tak aby nie zatraci∏ on spójnoÊci. Ka˝da zmiana

modelu przenosi si´ automatycznie na elementy

dokumentacji, model procesu technologicznego

obróbki czy monta˝u itp.

cowych [13]. Jàdro to jest stosowane w bardzo

wielu aplikacjach wykorzystujàcych modelowa-

nie 3D. W grupie tych aplikacji znajdowa∏y si´

mi´dzy innymi programy, takie jak AutoCAD i Mecha-

nical Desktop (Autodesk) czy te˝ MSC/Nastran (MSC

Software). Jest ono równie˝ jàdrem aplikacji two-

rzonych na w∏asne potrzeby przez wielkie koncerny

przemys∏owe, takie jak Boeing, Daimler-Benz, Ford,

Lockheed Martin, Sony itd. Mo˝na dodaç, ˝e od

listopada 2001 roku firma Autodesk rozwija na ba-

zie jàdra ACIS w∏asne jàdro graficzne. Wynika to z dà-

˝enia firmy do uniezale˝nienia si´ od konkurencyj-

nej firmy Dassault Systems, która jest w posiadaniu

praw autorskich do jàdra ACIS [14]. Koncepcja „ACIS

Geometry Bus” wykorzystania tego jàdra graficzne-

go do powiàzania szeregu aplikacji polega na prze-

kazywaniu sobie danych dotyczàcych geometrii

przedmiotu pomi´dzy ró˝nymi aplikacjami za po-

Êrednictwem formatu zapisu danych SAT, które od-

czytujà bezpoÊrednio aplikacje zawierajàce jàdro

ACIS. Pozwala to na unikni´cie b∏´dów powstajà-

cych podczas t∏umaczenia z jednego formatu na drugi

przy przekazywaniu danych pomi´dzy kooperantami.

Integracja systemów

przygotowania produkcji

Obecnie na Êwiatowym i na krajowym rynku jest

bardzo wiele programów z grupy CAD/CAM czy te˝

CAE. Nierzadko w jednym przedsi´biorstwie stosu-

je si´ kilka ró˝nych systemów. Zmusza to u˝ytkow-

ników do komunikowania si´ mi´dzy systema-

mi i wymiany danych. Szczególnie wa˝ne jest to

w przypadku du˝ych firm o strukturach holdingu,

z którym kooperuje nawet kilkuset, a cz´sto i wi´cej,

dostawców komponentów. Cz´Êç z systemów to

pojedyncze, wyspecjalizowane aplikacje s∏u˝àce do

wykonywania konkretnych grup czynnoÊci zwiàza-

nych z komputerowo wspomaganym przygotowa-

niem konstrukcji i opracowaniem procesu produkcji,

np. analiza wytrzyma∏oÊciowa metodà elementów

skoƒczonych (ANSYS, MSC/NASTRAN, COSMOS,

ADINA, FEMAP itp.), czy te˝ np. generowanie kodów

na obrabiarki sterowane numerycznie (GTJ, KSP/WIN,

AlphaCAM, EdgeCAM, MasterCAM, SolidCAM itp.).

Inne – to z∏o˝one systemy zintegrowane bazujàce

na wspólnym kodzie, wyposa˝one w komplet spec-

jalistycznych modu∏ów u∏atwiajàcych projektowa-

nie, planowanie i wytwarzanie (I-deas, Unigraphics,

Pro/Engineer, CATIA itp.). Systemy zintegrowane za-

pewniajà wymian´ danych na wszystkich etapach

pracy, zaczynajàc od koncepcji, przez projekt, ana-

liz´, po pe∏nà dokumentacj´ i wytwarzanie, ponie-

wa˝ bazujà na wspólnym formacie plików, z regu∏y

umo˝liwiajà one równie˝ import i eksport potrzebnych

danych z innych programów. Niestety przez wiele lat

mo˝liwoÊci takich nie dawa∏y wyspecjalizowane

tematycznie programy.

Analizujàc systemy wyst´pujàce wspó∏czeÊnie na

Êwiatowych rynkach, mo˝na zauwa˝yç, ˝e wyko-

rzystujà one coraz cz´Êciej standaryzowane biblioteki

procedur. Bardzo istotna dla rozwoju rynku opro-

gramowania CAD/CAM i CAE jest niewàtpliwie in-

tegracja jàder graficznych (kerneli) systemów wy-

st´pujàcych na wspó∏czesnym rynku oprogramo-

wania. Jàdro modelowania przestrzennego jest pod-

stawowà cz´Êcià programu, która musi byç wpro-

wadzona do pami´ci operacyjnej. Jest ono w istocie

bibliotekà z∏o˝onych, zoptymalizowanych algoryt-

mów matematycznych i nie jest bezpoÊrednio wy-

korzystywane przez u˝ytkownika, znajduje zasto-

sowanie dzi´ki aplikacji, która si´ do niego odwo-

∏uje [13]. Zastosowanie tego samego jàdra umo˝li-

wia przenoszenie obiektów z jednego programu

do innego (dzi´ki wspólnemu formatowi plików).

Aktualnie na Êwiatowym rynku obecne sà w isto-

cie dwa jàdra modelowania przestrzennego ACIS

i Parasolid:

Parasolid zosta∏ stworzony przez EDS Uni-

graphics w Cambridge [13]. Parasolid jest dostarcza-

ny w postaci biblioteki ponad 600 obiektowo zorien-

towanych procedur, które mogà byç stosowane w

systemach CAD/CAM/CAE i specjalistycznych apli-

kacjach. Jest wykorzystywany w programach Uni-

graphics i Solid Edge oraz licencjonowany przez

twórców systemów CAD/CAM/CAE i stosowany w

SolidWorks firmy Dassault Systems, MicroStation

firmy Bentley, Design Space firmy Ansys. Jàdro to

jest równie˝ stosowane do tworzenia aplikacji dla

koncernów przemys∏owych, np. Boeinga, General

Motors, Hitachi Research, Mitsubishi Motors, Pratt

& Whitney, British Aerospace i General Electric.

Wspólny format plików pozwala na jednoznacznà

wymian´ danych mi´dzy wewn´trznymi systemami

tych firm i ich kooperantów. Koncepcja „Pipeline

Parasolid” firmy EDS Unigraphics zak∏ada∏a, ˝e

model numeryczny b´dzie wykorzystywany równo-

legle przez wiele aplikacji. Wynika z tego koniecz-

noÊç bezb∏´dnej wymiany danych mi´dzy takimi

programami. Zastosowanie jàdra Parasolid do wy-

miany danych modeli bry∏owych gwarantuje 100%

bezb∏´dnoÊci, podczas gdy konwersja danych za

pomocà formatów IGES i STEP napotyka cz´sto

problemy, takie jak b∏´dy geometrii i inne niedo-

k∏adnoÊci.

Warto podkreÊliç, ˝e 27 lutego 2001 roku przed-

stawiciele Spatial Corp. i UGS podpisali umow´

o wspó∏pracy w zakresie poprawy wymiany danych

3D mi´dzy jàdrami modelowania geometryczne-

go ACIS i Parasolid [13]. Porozumienie mi´dzy fir-

mami, które majà najwi´kszy udzia∏ w rynku kerne-

li, powinno zaowocowaç rozwiàzaniem wi´kszoÊci

problemów zwiàzanych z wymianà danych.

Zastosowanie komputera

do opracowania technologii

Jàdro ACIS 3D Toolkit jest g∏ównym produk-

tem firmy Spatial (obecnie przej´tym przez Dassault

Systems), ma najwi´kszà liczb´ u˝ytkowników koƒ-

Istniejàce dotychczas systemy CAD/CAM zorien-

towane na programowanie obrabiarek sterowa-

nych numerycznie wyposa˝one by∏y we w∏asne

modu∏y CAD s∏u˝àce do modelowania (2D lub 3D)

ROK WYD. LXIV

ZESZYT 6/2005

wyrobów, dla których opracowuje si´ technologi´

[15 – 17]. Do koƒca lat dziewieçdziesiatych XX wieku

poszczególni producenci starali si´ zwi´kszyç mo˝-

liwoÊci projektowe tych modu∏ów. Przekonywano

odbiorców, ˝e praktycznie wszystko mo˝na zamo-

delowaç, wykorzystujàc modu∏y projektowe tych

systemów. Mo˝liwoÊç importu geometrii z innego

systemu by∏a traktowana jedynie pomocniczo. Na

poczàtku obecnej dekady zauwa˝ono, ˝e pomimo

wysi∏ków programistów modu∏y CAD tych syste-

mów nie mogà zapewniç takich mo˝liwoÊci pro-

jektowych, jak wyspecjalizowane programy CAD za-

projektowane z myÊlà o realizowaniu modelowa-

nia nawet najbardziej skomplikowanych cz´Êci.

W miejsce rozwoju mo˝liwoÊci tworzenia projektu

wspó∏czesne systemy CAD/CAM majà zazwyczaj

zaawansowane funkcje przenoszenia plików z pro-

fesjonalnych modelerów. Zasadniczym celem tego

rozwiàzania jest bezpoÊrednie przenoszenie modeli

z programu CAD do programu CAM bez utraty

danych. Obecnie sama mo˝liwoÊç wczytania pliku

wydaje si´ ju˝ niewystarczajàca. Dlatego producenci

programów CAD/CAM, wspó∏pracujàcych z innymi

systemami CAD, starajà si´ zapewniç asocjatyw-

noÊç poszczególnych etapów powstawania produk-

tu. Znaczy to, ˝e nie wystarczy ju˝ wczytanie kszta∏-

tu cz´Êci poprzez procedury importu za pomocà

uniwersalnych formatów. System musi „widzieç”

dany model, tak by w ka˝dej chwili mo˝liwe by∏o

uwzgl´dnienie poprawek naniesionych przez kon-

struktora bez potrzeby wprowadzania zmian w ca∏ym

projekcie technologii. Poprawki powinny byç wyko-

nane automatycznie przez system i dotyczyç jedynie

tego fragmentu procesu technologicznego, który

w danym momencie uleg∏ zmianie. Jednym z tych

programów jest EdgeCAM firmy Pathrace (rys. 2)

nia jej cech. Wystarczy odÊwie˝yç po∏àczenie z pli-

kiem, aby zdefiniowane kieszenie, otwory, zakresy

obróbki i kraw´dzie uaktualni∏y swoje parametry

geometrii, a powierzchnie dostosowa∏y si´ do wpro-

wadzonych zmian [19].

Obecnie wÊród producentów oprogramowania

technologicznego coraz cz´Êciej pojawia si´ myÊl,

˝e systemom CAD/CAM cz´Êç projektowa CAD

zupe∏nie przestaje byç potrzebna, gdy˝ i tak opro-

gramowanie to korzystaç b´dzie z projektów cz´Êci

wykonanych w zewn´trznych systemach CAD. Opro-

gramowanie CAD/CAM staje si´ powoli oprogramo-

waniem CAM zintegrowanym w sposób nierozer-

walny z istniejàcymi na rynku wyspecjalizowanymi

systemami graficznymi. Przyk∏adem takiej ewolucji

oprogramowania mogà byç zmiany w systemie

SolidCAM firmy Cadtech [23]. System ten zaliczany

do wyspecjalizowanych systemów CAD/CAM s∏u-

˝àcych do programowania OSN do niedawna (np.

wersja z 1999 r. – rys. 3) wyposa˝ony by∏ w bardzo

Rys. 3. SolidCAM 99 – Modu∏ CAD systemu

przyjazny dla u˝ytkownika modu∏ CAD zapewnia-

jàcy modelowanie zarówno 2D, jak i 3D. Wspó∏czes-

na wersja tego systemu z roku 2003 zosta∏a poz-

bawiona modu∏u CAD. Program zosta∏ w pe∏ni zin-

tegrowany z modelerem CAD 3D SolidWorks (rys. 4).

Nie jest to ju˝ program CAD/CAM, ale nak∏adka

CAM do odr´bnego programu CAD. Nie ma ju˝

mo˝liwoÊci niezale˝nej pracy w systemie SolidCAM

Rys. 2. Symulacja przebiegu operacji toczenia przy zastoso-

waniu EdgeCAM

[18 – 20]. Wspó∏praca tego systemu z programami

CAD nie ogranicza si´ do biernego przej´cia geo-

metrii, ale zapewnia pe∏nà asocjatywnoÊç wyge-

nerowanych Êcie˝ek z modelem wczytanym z innego

programu [21 – 23]. To znaczy, ˝e je˝eli konstruktor,

pracujàcy na dowolnym programie CAD opartym

na jàdrze Parasolid lub ACIS wprowadzi zmiany

w geometrii cz´Êci, to technolog nie traci nic z do-

tychczas podj´tych dzia∏aƒ dzi´ki mo˝liwoÊci auto-

matycznego lub pó∏automatycznego rozpoznawa-

Rys. 4. Obróbka w SolidCAM 2003 w pe∏ni zintegrowanym

z SolidWorks [23]

ROK WYD. LXIV

ZESZYT 6/2005

2003, gdy˝ nie mo˝na wykonaç w nim projektu cz´Êci,

dla której chce si´ zaprojektowaç technologi´ na OSN.

Program mo˝e dzia∏aç tylko w powiàzaniu z mo-

delerem SolidWorks, z którym zosta∏ nierozerwalnie

zintegrowany [24].

4. Winkler T.: Komputerowy zapis konstrukcji. Seria Wspo-

maganie komputerowe CAD/CAM. WNT, Warszawa 1989,

1997.

5. I-deas www.eds.com, www.ideas.pl

6. Unigraphics www.eds.com

7. åwik∏a K.: Projektowanie 2D i 3D – wady i zalety. CAD CAM

Forum nr 5/2000.

8. Kazimierczak G.: Parametryzacja w Solid Edge. CAD Ma-

gazyn nr 6/2001.

9. Jaskulski A.: Projektowanie wspó∏bie˝ne DesignWave. CAD

CAM Forum nr 3/1999.

10. Jaskulski A.: Mechanical Desktop w wirtualnym biurze pro-

jektów. CAD CAM Forum 3/2000.

11. Jaskulski A.: Projektowanie wspó∏bie˝ne konstrukcji mecha-

nicznych w wirtualnym zespole konstruktorów. Materia-

∏y IV Szko∏y komputerowego wspomagania projektowa-

nia, wytwarzania i eksploatacji, Jurata, 15 – 19 maj 2000,

ss. 133 – 142.

12. Jaskulski A.: Autodesk Inventor Series w wirtualnym

zespole konstruktorów. CAD CAM Forum nr 6-7/2002.

13. Knyziak P.: Jàdra modelowania przestrzennego. CAD CAM

Forum nr 6/2001.

14. Knyziak P.: Autodesk tworzy w∏asny kernel. CAD CAM Fo-

rum 1/2002.

15. Kobylecki M.: CAM Raport. CAD Magazyn nr 2/2001.

16. AlphaCAM www.alphacam.com

17. MasterCAM www.mastercam.com

18. Augustyn K.: EdgeCAM i korpusy. CAD Magazyn 2/2002

i 3/2002.

19. Augustyn K.: EdgeCAM Komputerowe wspomaganie wy-

twarzania. Wyd. Helion, Gliwice 2004.

20. EdgeCAM www.edgecam.com, www.nicom.pl

21. Augustyn K.: EdgeCAM for Solid. CAD CAM Forum nr

2/2000.

22. Augustyn K.: EdgeCAM dla Mechanical Desktop. CAD CAM

Forum nr 4/2000.

23. SolidCAM www.solidcam.com

23. Augustyn K.: Toczenie bry∏ w EdgeCAM-ie. CAD CAM

Forum nr 12/2000.

24. Kowalski D.: Zintegrowane Êrodowisko CAD/CAM. Mecha-

nik nr 4/2004.

Podsumowanie

Omówione pokrótce tendencje zmian, które zasz∏y

w ciàgu ostatnich kilku lat w przygotowaniu produk-

cji w systemach CAx wprowadzajà innà filozofi´

kszta∏towania umiej´tnoÊci projektowych i techno-

logicznych absolwentów kierunków technicznych

uczelni wy˝szych. Miejsce klasycznego zapisu kon-

strukcji realizowanego w systemie 2D zajmuje na-

bywanie umiej´tnoÊci komputerowego projektowa-

nia cz´Êci maszyn w systemach modelujàcych bry-

∏owo. Tradycyjnie prowadzone przedmioty techno-

logiczne ust´pujà miejsca nauce pos∏ugiwania si´

wspó∏czesnymi systemami komputerowego przy-

gotowania produkcji i automatycznego generowa-

nia kodów na obrabiarki sterowane numerycznie.

In˝ynier technolog staje si´ obecnie in˝ynierem

komputerowo wspomaganego przygotowania pro-

dukcji cz´Êci maszyn.

LITERATURA

1. Chlebus E.: Techniki komputerowe CAx w in˝ynierii pro-

dukcji. WNT, Warszawa 2000.

2. Drozd Z., Miecielica M., Grochowski A.: Projektowanie i wy-

twarzanie wyrobów w systemach CAx. Materia∏y IV Szko∏y

komputerowego wspomagania projektowania, wytwarzania

i eksploatacji, Jurata, 15 – 19 maja 2000, s. 539 – 544.

3. Tubielewicz K., Zaborski A.: Zastosowanie systemów CAD/

CAM do przygotowania produkcji. Materia∏y VI Szko∏y kom-

puterowego wspomagania projektowania, wytwarzania

i eksploatacji, Jurata 13 – 17 maja 2002, ss. 343 – 351.

ROK WYD. LXIV

ZESZYT 6/2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: