Wojny Polski z Turcją prowadzone w XV-XVII wieku..pdf

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 1 of 4

Polsko-Tureckie wojny

DodaneprzezDarkoldnia09marzec2005

PowrótdoDziałTematyczny || PowrótdoDziałArtykułów

WojnyPolskizTurcjąprowadzonewXVXVIIwieku.

DokońcaXVw.oficjalnestosunkipolskotureckieukładałysiępokojowo.Jedynie

ochotnicypolscybraliudziałwwyprawach(1396,1443,1444)wojskcesarskichi

węgierskichprzeciwTurkom.PierwszyzbrojnyzatargzTurcjąspowodowanybył

opanowaniemwXVwiekuprzezTurkówportówczarnomorskichKaffy,Kiliii

Białogrodu,coprzecinałodrogihandlupolskiegowiodącedoAzji,orazprzyjęciem

zwierzchnictwatureckiegoprzezTatarówkrymskichoddawnazagraŜającychLitwie,a

późniejiPolsce.PrzedmiotemsporówbyłateŜMołdawia;dozwierzchnictwanadnią

rościlipretensjęzarównokrólowiepolscy,jakiTurcjaosmańska.

WyprawanaMołdawięJanaOlbrachta1497

W1497r.doszłodopierwszegokonfliktupolskotureckiegowwynikuwyprawykrólaJanaOlbrachtana

Mołdawię.ZorganizowanazostaławceluodebraniaTurkomzagarniętychprzeznichw1484r.

mołdawskichportówczarnomorskich,KiliiiBiałogrodu;królowipolskiemuchodziłorównieŜobliŜsze

związaniezPolskąlennejMołdawii,planowałonobaleniehospodaraStefanaIIIWielkiegoiosadzeniena

troniemołdawskimswegobrataZygmunta.

Wojskapolskie(ok.50.000,małoprzydatnegopospolitegoruszeniaszlachty,kilkatysięcyŜołnierzy

zacięŜnychinadwornych)wkroczyłydoMołdawii.OstrzeŜonyprzezWęgrówhospodarStefanodmówił

połączeniaswychwojskzpolskimiizaŜądałopuszczeniaprzeznieMołdawii.Zainicjowanaprzeciwko

TurkomwyprawaprzekształciłasięwrozprawęzeStefanemIII.

24.09.1497r.wojskopolskieobległostolicęMołdawii,Suczawę.StefanzwróciłsięopomocdoWęgieri

Turcji.JanOlbrachtzarządził18.10.odwrótspodSuczawy.WśladzawycofującymisięPolakami

postępowałowojskomołdawskieorazposiłkitureckie,wołoskieitatarskie.

26.10. podKoźminem,wlasachbukowińskich ,Polacyzostalidwukrotniezaatakowanizzasadzekiponieśli

dotkliwestraty,główniezwinypospolitegoruszenia.Turcynatąinterwencjęodpowiedzieliw1498r.

dwomanajazdaminaPolskędokonanymiprzezTatarów,którzypodeszliwpobliŜeKrakowa.Podjętowięc

zestronypolskiejzabiegiozawarciepokojuzTurcją,cosfinalizowanow1503roku.

WyprawanaMołdawięJanaZamoyskiego1595

PolskazpowodumałejliczebnościstałegowojskastarałasięutrzymywaćpokójzTurcjądrogązawierania

rozejmów.NaprzełomieXVIiXVIIw.wyprawymagnatówpolskichdoMołdawiiinapadyKozaków

zaporoskichnaposiadłościtureckienadM.Czarnymdoprowadziłydonapięciawstosunkachpolsko

tureckich.W1595r.doszłodokolejnegokonfliktupolskotureckiego,którybyłnastępstwemwyprawy

hetmanaJanaZamoyskiegonaMołdawię.

Siłypolskie(7.000Ŝołnierzy)przekroczyłyDniestriosadziłynatroniehospodarskimJeremiegoMohyłę,

któryuznałsiępolskimlennikiem.Turcyuznalitozaakcjęskierowanąprzeciwkosobieiskierowalido

walkilicznesiły(ok.25.0000Ŝołnierzy).Wojskatureckotatarskiepodeszłypodufortyfikowanyobózpolski

pod Cecorą. Podaremnychinieudanychatakachnapozycjepolskie(1920.10.)zawartoukładkorzystny

dlaPolski(zdołanoutrzymaćnatroniehospodarskimMohyłę).

StosunkipolskotureckiebyłyjednaknadalnapięteiniepoprawiłichnowyukładpodBuszązawartyw

1617r.,apogłębiłajeszczedywersjalisowczykównaWęgrzechw1619r.wsłuŜbiecesarzazwalczanego

przezTurcję,którauznałatedziałaniawrogimiiszykowałasiędowojnyzPolską.

>>>Więcejinformacji...

Wojna16201621

BezpośredniąprzyczynąwojnyzTurcjąstałosięprzyjęciepodopiekę

PolskihospodaramołdawskiegoG.Grazzianiego.HetmanStanisław

śółkiewskinaczeleniewielkichsił(9.000Ŝołnierzy),wobecprojektowanej

przezsułtanaOsmanaIIwyprawynaPolskę,wkroczyłdoMołdawii,abyw

tensposóbzabezpieczyćpdwschgranicekraju.

HetmanSt.śółkiewskistanąłzwojskiemwdawnymoboziewarownym

pod Cecorą ,gdzie19.09.doszłodostarciazsiłamitureckotatarskimi

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6

2008-04-06

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 2 of 4

(7.000TurkówikilkanaścietysięcyTatarów)podwodząIskanderaPaszy.

BitwazakończyłasięporaŜkąstronypolskiej,wwynikuktórejrozpoczętoodwrótnapółnoc.Podczasjego

trwaniadochodziłodociągłychwalk,które6.10.doprowadziłydopogromuwojskpolskich.

W1621rokuTurcjapodjęłazapowiadanąwyprawęzbrojnąnaPolskę,

którawwynikuklęskicecorskiejiświadomościgroŜącegozagroŜenia

wystawiładośćsilnąarmię,którazajęłapozycjewufortyfikowanym

oboziepod Chocimiem. Doszłotamdomiesięcznychwalkzliczniejszą

armiąturecką(02.099.10.1621).Obiestronywyczerpanetymi

zmaganiamizawarłyostateczniepokój.

PolskamiałapowstrzymywaćKozakówodnapadównaTurcję,aTurcja

TatarówodnajazdównaPolskę,cowpraktyceokazałosię

niewykonalne.Mimotostosunkipolskotureckieprzezkolejnepółwiekuukładałysiępokojowo,jeślinie

liczyćsamowolnejwyprawyAbazyPaszypodjętejw1633r.bezporozumieniazsułtanemiodpartejprzez

wojskopolskie.

Wojna16721676

WzrostdąŜeńekspansywnych,jakinastąpiłwTurcjiwdrugiej

połowieXVIIw.,doprowadziłdonowejwojny.Jejbezpośrednią

przyczynąbyłydziałaniapolskienaUkrainieprzeciwTataromi

hetmanowikozackiemuP.Doroszence,któryjuŜw1666r.

uznałzwierzchnictwoTurcji.

PoczątkowoTurcyzajęciwalkązcesarstwemiWenecją

skierowalidowalkizPolskąTatarów,w1672r.zaśwystąpiliz

całąpotęgąpodpretekstempomocydlaDoroszenki.Wsierpniu

licznaarmiatureckapodwodząsułtanaMehmedaIViwielkiego

wezyraAhmedaKöprülüwkroczyłanaPodole.Najazdturecki

zastałPolskępogrąŜonąwwalcewewnętrznejmiędzyszlachtą

popierającąkrólaMichałaKorybutaizwalczającągogrupąmagnatów;krajniebyłprzygotowanydo

odparcianajazdu.

TurcyoblegliizdobyliKamieniecPodolski,następnieruszylinaLwów,któryoblegli20.09.Jednocześnie

TatarzypustoszylikrajmiędzySanem,WieprzemiBugiem;wpaździernikuzostalirozbiciprzezhetmana

JanaSobieskiego.Traktatembuczackimzpaździernika1672r.PolskaodstąpiłaTurcjiPodolezKamieńcem

iczęśćprawobrzeŜnejUkrainyorazzobowiązałasiępłacićTurkomharacz.

Sejmnieratyfikowałtegoukładu.W1673r.zwiększonenowymizaciągamiwojskopolskieprzeszłodo

ofensywy.11.11.1673r.Sobieskiodniósłnadarmiątureckąwielkiezwycięstwopod Chocimiem izamierzał

opanowaćcałąMołdawię,wskutekjednakwarcholstwahetmanaM.Pacaidezercjiwwojskuzająłtylko

Jassy,zktórychwkrótcewycofałsiępodnaciskiemTatarów.

W1674rokuTurcyskierowaliswegłówneuderzenieprzeciw

Rosji.KorzystającztegoPolacypodjęlinowąofensywę.Od

jesieni1674dowiosny1675rokuopanowaliwwalkachz

TataramicałąprawobrzeŜnączęśćUkrainy,nacoTurcy

odpowiedzielinowąofensywąwczerwcu1675roku.KrólJan

IIISobieskiodparłszynajazdTatarównaLwówpod

Lesienicami,ruszyłnaodsieczobleganejprzezTurków

Trembowli.ArmiatureckawycofałasięzaDniestr.

Wsierpniu1676r.licznewojskatureckotatarskiewkroczyły

znównaPokucie,zmierzającwogólnymkierunkuna

Stanisławów.JanSobieskipostarciuzTataramipod

Wojniłowemstawiłopórwojskomtureckotatarskimw

ufortyfikowanymoboziepod śurawnem ,gdziezawarto

kolejnytraktatpokojowy(17.10.1676),wktórymPolska

zatwierdziłanabytkiterytorialneTurcjiuzyskanew1672

roku.

Wojna16831699Kampaniawiedeńska

(wramachwojnyLigiiŚwiętejzTurcją)

Ostatniazwojen,wktórychTurcjazagroziłapowaŜnieEuropie.

Wlipcu1682rokuprzywódcawęgierskiegopowstania

skierowanemuprzeciwkoAustrii,ImreTököly,uznał

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6

2008-04-06

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 3 of 4

zwierzchnictwoTurcji,costałosiębezpośredniąprzyczyną

wybuchuwojnyaustriackotureckiej.

Wiosną1683rokuTurcyskoncentrowaliswesiłypodAdrianopolemiprzezSerbięiWęgryruszylina

Wiedeń.14.07.obleglistolicęAustrii.CesarzLeopoldIzwróciłsięopomocdoksięstwniemieckichiPolski,

zktórą31.03.zawarłsojuszprzeciwTurcji.NawieśćooblęŜeniuWiedniakrólJanIIISobieski

zmobilizowałpodKrakowemwojskakoronne(ok.27.000ludzi)ipozostawiwszynaPodolukilkatysięcy

jazdyikozakówruszył,nieczekającnanadejściewojsklitewskich,naodsieczWiedna.

Wyprawatazapoczątkowałatymsamymostatniąwojnępolsko

turecką.Wpoczątkachwrześniaarmiapolskapołączyłaswesiły

zwojskaminiemieckocesarskimi,nadktóryminaczelne

dowództwoprzejąłJanIIISobieski.12.09.1683r.armia

tureckazostałarozbitaprzezpołączonesiłypolskoaustriackio

niemieckiewwielkiejbitwiepod Wiedniem .

Wtokudalszychdziałańwojennychwojskapaństw

sprzymierzonychodniosłykolejnesporezwycięstwoodniesione

wbitwiepod Parkanami 09.10.1683.05.03.1684rokuPolska,

Austria,papieŜorazWenecjazawarłyprzeciwkoTurcji

przymierze (LigaŚwięta), doktórejdołączyłaniecopoźnieji

Rosja.

więcejinformacji... >>>NaodsieczWiedniowi

orazdodatkoweinformacjewtymtemacie... >>>Diariusz

medycznyzwyprawywiedeńskiej

WyprawymołdawskieSobieskiego(1685,1686,1691)

PolskiedziałaniawojskowewramachtrwającejwojnyLigiiŚwiętejzTurcją.Po

wielkiejwiktoriiwiedeńskiejJanSobieskiplanowałszerokozakrojonąofensywę

sprzymierzonychprzeciwTurcji:wojskopolskiemiałoprzezMołdawiędotrzećdo

DunajuispotkaćsięwBułgariizarmiamiaustriackiminacierającymiprzezWęgry,

bynastępniewspólnieuderzyćnaStanbuł(Konstantynopol),któryodmorzamiała

zaatakowaćflotawenecka.Planywspółdziałanianiedoszłydoskutku,wobecczego

SobieskizamierzałograniczyćsiędozajęciaMołdawiiwceluprzerwaniadowozu

ŜywnościdlazałogitureckiejwKamiencuPodolskim.Podjętaw1685r.wyprawa

poddowództwemhetmana,St.Jabłonowskiegowskuteksłabychsiłdotarłatylkodo

jezioraBojan,skądwycofałasięwwalkachzTatarami.

W1686r.Sobieskiskoncentrowałok.40.000ludziipozostawiwszykilkatysięcydla

blokadyKamieńca,21.07.ruszyłwgłąbMołdawii,liczącnapoparcietamtejszejludności.14.08.wojsko

polskiedotarłodoCecoryizajęłoJassy;gdyhospodarmołdawskiuchyliłsięodwspółdziałania,podjęto

dalszymarsznaBudziakwceluzniszczeniaosiedlitatarskich,wobecjednaktrudnościterenowych

skierowałosię25.08.kuDunajowi,dotarłopodWerycęitu2.09.zrezygnowałozdalszegomarszu.

Tatarzy,unikającwiększegostarcia,niepokoilinieustanniemaszerującąarmię,palilistepy,zagroziliteŜ

przerwaniemkomunikacjizkrajem.01.10.wojskopolskiewróciłodokraju.Wyprawazamiastkorzyści

przyniosłaznacznestraty.Wlatach16871690Polacyograniczalisiędobezskutecznychpróbzdobycia

Kamieńcaijegoblokady.

NowąwyprawędoMołdawiipodjąłSobieskiw1691rokuzmniejszymi

siłami(28.000ludzi);19.08.podPeresytąstoczyłzwycięskąbitwęz

eskortującymitransportdoKamieńcaTurkamiiTatarami,którzy

wycofalisię,stosującpodobnątaktykęjakw1686r.Gdyzawiodło

współdziałanieAustriakówzSiedmiogrodu,wojskopolskierozpoczęło

odwrót.Trwałąkorzyściątejwyprawybyłoopanowaniekilku

umocnionychnadDniestremiwMołdawii.Ostatnimakordemzmagań

polskotureckichbyłozawarciepokojuw Karłowicach (26.01.1699r.),

któryprzyniósłPolscezwrotterytoriówutraconychw1672roku(Podole

zKamieńcemiczęśćUkrainy).

PowrótdoDziałTematyczny || PowrótdoDziałArtykułów

Bitwy polsko-tureckie: Opis i ich przebieg

KoŜmin1497,Cecora1595,1620 | Chocim1621,1673 | śurawno1673,Wiedeń1683 | Parkany1683

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6

2008-04-06

IMPERIUM OSMAŃSKIE I JEGO DZIEJE

Page 4 of 4

opracowanonapodstawieźródełzamieszczonychwBibliografii.

http://www.osman.livenet.pl/print.php?type=A&item_id=6

2008-04-06

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: