1. Definicja rynku finansowego i jego podstawowe funkcje.
Rynek finansowy – „miejsce zawierania transakcji (przepływ pieniądza od podmiotów posiadających nadwyżki środków [oszczędności] do podmiotów chcących je zagospodarować) mających za przedmiot szeroko rozumiany kapitał finansowy.”
„Ogół transakcji papierami wartościowymi, będącymi instrumentami udzielania kredytów krótko-, średnio- i długoterminowych.”
FUNKCJE RYNKU FINANSOWEGO:
- alokacja, rozmieszczenie zasobów
- koncentracja kapitałów i transformacja pieniądza w czasie
- elastyczne kształtowanie czasowej struktury konsumpcji i inwestycji
- minimalizacja ryzyka
2. Definicja instrumentu finansowego i ich podział ze względu na aspekt własnościowy i sposób generowania dochodu.
Papiery wartościowe są zgodnie z prawem polskim instrumentami finansowymi. Jest to forma zobowiązania pieniężnego jednego podmiotu względem drugiego.
Podział instrumentów finansowych:
· Aspekt własnościowy
- Instrumenty udziałowe – dają prawo dawcy kapitału do udziału w majątku (zysku, np. dywidenda) emitenta. Podstawowy rodzaj tych instrumentów finansowych to AKCJE.
- Instrumenty wierzytelnościowe – mają charakter długu, pożyczki. Są świadectwem udostępnienia kapitału na ściśle określony czas. W momencie zapadalności emitent musi zwrócić kapitał posiadaczowi instrumentu (skrypty wieczyste nie wymagają zwrotu kapitału). Instrumenty te to głównie OBLIGACJE, WEKSLE oraz DEPOZYTY BANKOWE. Odnosi się korzyść finansową z tytułu ich posiadania, głównie w postaci procentu.
· Sposób generowania dochodu
- Instrumenty o stałym dochodzie – OBLIGACJE i DEPOZYTY BANKOWE o stałym oprocentowaniu, WEKSLE o znanej stopie dyskontowej.
- Instrumenty o zmiennym dochodzie – AKCJE (rezydualny charakter dywidendy, którą one przynoszą), OBLIGACJE o zmiennym oprocentowaniu, czyli uzależnionym od kształtowania się innej wielkości ekonomicznej, np. stopy inflacji.
3. Definicja papieru wartościowego i jego ogólna istota.
Papier wartościowy - dokument stwierdzający fakt dokonania transakcji odpłatnego udostępnienia kapitału, co daje kapitałodawcy określone prawa. Celem udostępniania przez rynek finansowy środków jest ich inwestowanie, czyli chęć osiągnięcia dochodu.
· przedmiot transakcji rynku finansowego, podstawowy instrument rynku fin.,
· aktywo fin. dla posiadaczy; zobowiązanie dla emitentów,
Istota papieru wart. –> prawa wynikające z tyt. jego posiadania:
· prawo do współwłasności majątku (udziały, akcje),
· prawo do określonego % lub innych pożytków (obligacje lub inne instrumenty długu),
· prawo do otrzymania w przyszłości określonych aktywów lub do rozliczenia pieniężnego (instrumenty pochodne).
4. Schemat ogólnej struktury rynku finansowego ze względu na rodzaj instrumentu.
RYNEK FINANSOWY:
RYNEK PIENIĘŻNY
· Lokaty międzybankowe, Bony skarbowe, Bony komercyjne, Certyfikaty depozytowe, Weksle.
RYNEK DEPOZYTOWO-KREDYTOWY
· Lokaty bankowe, Kredyty bankowe, Pożyczki.
RYNEK KAPITAŁOWY
· Akcje, Obligacje (skarbowe, komunalne, przedsiębiorstw), Certyfikaty inwestycyjne, Kwity depozytowe.
RYNEK WALUTOWY
· Waluty.
RYNEK INSTRUMENTÓW POCHODNYCH
· Forwards, Futures, Opcje, Swapy.
5. Definicja rynku pieniężnego i jego ogólna istota.
Istota rynku pieniężnego
w Rynek pieniężny jest rynkiem najbardziej płynnych aktywów finansowych, służących jednostkom gospodarczym do pokrycia zapotrzebowania na kapitał obrotowy, a więc zapewniających im utrzymanie płynności finansowej.
w Jest to rynek instrumentów finansowych o okresie ich wymagalności do jednego roku.
w Jest to rynek, na którym szczególną aktywnością wykazują się instytucje finansowe (głównie banki).
Rola (funkcje) rynku pieniężnego
w Przynoszenie dochodu od wolnych w danym momencie środków pieniężnych,
w Zapewnienie ciągłości w regulowaniu zobowiązań,
w Umożliwienie realizacji przez państwo przyjętej polityki pieniężnej,
w Oddziaływanie na podaż pieniądza i prędkość cyrkulacji pieniądza w gospodarce.
6. Definicja rynku depozytowo-kredytowego i systemu bankowego.
Jest to rynek depozytów (lokat) i kredytów organizowany przez banki komercyjne. Banki te są jednym z elementów systemu bankowego danego państwa. System bankowy jest natomiast jednym z podstawowych elementów systemu finansowego w gospodarce rynkowej. Głównym celem funkcjonowania rynku jest udostępnienie źródeł kapitału ubiegającym się o nie podmiotom. System bankowy – zespół określonych instytucji, instrumentów przez nie wykorzystywanych oraz przepisów prawnych, na podstawie których instytucje te funkcjonują.
7. Rola nadzoru bankowego w systemie bankowym.
Największą uwagę nadzór bankowy przywiązuje do bezpieczeństwa całego systemu bankowego, a w szczególności bezpieczeństwa zgromadzonych w bankach środków deponentów (normy ostrożnościowe dot. gł. kredytów, depozytów i operacji walutowych odnoszą się, np. do maksymalnej wielkości kredytów udzielanych przez bank – część tych norm zapisana jest w prawie bankowym, a część ustanawiana przez nadzór bankowy). Od 1 stycznia 2008 r. w Polsce działa zintegrowany nadzór nad rynkiem finansowym sprawowany przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).
Podstawowe zadania nadzoru bankowego: 1) stałe nadzorowanie bieżącej sytuacji banków, 2) wydawanie odpowiednich przepisów, w szczególności odnoszących się do bezpieczeństwa systemu bankowego oraz 3) nakładanie sankcji na banki nie przestrzegające obowiązujących ich przepisów. KNF udziela także licencji bankom na ich działalność.
8. Podstawowe funkcje banku centralnego w gospodarce rynkowej.
Banku emisyjnego, tzn. emituje banknoty, monety oraz centralny pieniądz rezerwowy. Dzięki temu bank centralny jest zawsze wypłacalny, a złożone w nim wkłady są całkowicie bezpieczne.
Banku banków, tzn. jest bankiem dla banków komercyjnych. Może udzielać kredytów sektorowi bankowemu oraz stwarzać możliwości deponowania nadwyżek finansowych banków komercyjnych. NBP jest „bankiem rezerwowym” dla banków komercyjnych, gdyż ich działalność jest zdeterminowana podażą pieniądza NBP. Bank centralny oddziałuje na system bankowy przez instrumenty polityki pieniężno-kredytowej, kształtując stopy % i rezerwy obowiązkowe b.k. Prowadzi dla nich rachunki bankowe i organizuje system informacyjny dla całego sektora bankowego.
Banku państwa, tzn. wykonuje istotne usługi bankowe na rzecz rządu, np. prowadzi rachunki jednostek budżetowych i bieżącą obsługę budżetu państwa. Jako bank państwa NBP prowadzi działalność dewizową, realizuje politykę państwa w stosunku do kursu walutowego i rezerw międzynarodowych środków pieniężnych. Bank centralny powinien tak oddziaływać na gosp. nar., aby następował jej rozwój.
9. Definicja depozytu bankowego i jego ogólna istota.
Depozyt bankowy (lokata) to określony wkład pieniężny wniesiony do banku przez osobę fizyczną lub prawną w celu otrzymania go w określonym terminie przyszłym wraz z odpowiednim oprocentowaniem. Dla banku jest to kapitał obcy (pasywo). Banki gromadzą powierzone im środki, aby lokować je w udzielanych kredytach (aby zarobić na oprocentowanie depozytów). Zdecydowana większość depozytów to oszczędności lokowane przez osoby fizyczne. Aby złożyć depozyt w banku należy otworzyć w nim odpowiedni rachunek bankowy. Występują głównie depozyty o stałej i zmiennej stopie oprocentowania.
10. Omów rodzaje rachunków bankowych.
Prawo bankowe w Polsce pozwala na tworzenie 3 rodzajów rachunków bankowych (pomijając rachunki pomocnicze), którymi są:
· Rachunek bieżący (rachunek a vista) - służy do przeprowadzania rozliczeń, tj. otrzymywania bieżących należności i regulowania bieżących zobowiązań. Składane na nich lokaty nie mają określonego terminu trwania, co oznacza, że mogą być w każdej chwili wypłacone przez klienta. Podmioty gospodarcze mają obowiązek posiadania takiego rachunku. Dla osób fizycznych prowadzone są rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe (oprócz op. zw. z dział. gosp.). Cechą charakterystyczną tych rachunków jest bardzo niskie oprocentowanie (nawet czasami zerowe). Dla banku środki tu gromadzone są najważniejszym źródłem tzw. taniego pieniądza („lokata bieżąca”).
· Rachunek lokat terminowych - służy do przechowywania nadwyżek finansowych przez okres wynikający z umowy z bankiem, zachęca do tego wyższe oprocentowanie w stosunku do rachunków bieżących. W wypadku złamania terminu lokaty terminowej przez deponenta, traci on część lub całość odsetek (z wyjątkiem lokaty dynamicznej). Długość okresu trwania depozytu terminowego, oraz wysokość oprocentowania określa bank i stanowią one element jego oferty. Oprocentowanie lokat terminowych zależy od długości trwania depozytu oraz wysokości jego kwoty.
· Rachunek oszczędnościowy - prowadzony zazwyczaj na rzecz osób fizycznych, dowodem zawarcia umowy takiego rachunku jest książeczka oszczędnościowa lub inny dokument imienny, nie wolno używać go do realizowania rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą. Podobnie jak na rachunku lokat terminowych, gromadzone są na nim depozyty (lokaty) terminowe.
11. Przedstaw ogólną charakterystykę instrumentów kredytowych banku.
W Polsce działalność kredytową mogą prowadzić wyłącznie banki (inne podmioty mogą udzielać ewentualnie pożyczek). Instrumenty kredytowe, są to instrumenty sprzedawane przez banki, a uzyskiwane z tego tytułu prowizje i odsetki, stanowią istotną część przychodów banku. Kredyty dla banku to jego aktywa i najważniejsze źródła zysku.
1. Rodzaj waluty:
· kredyty złotowe,
· kredyty walutowe (dewizowe),
2. Okres kredytowania:
· kredyty krótkoterminowe (do 1 roku),
· kredyty długoterminowe (powyżej 1 roku),
Ø kredyty średnioterminowe – od 1 do 3 lub 5 lat,
3. Sposób wypłaty kredytu:
· kredyt gotówkowy,
· kredyt bezgotówkowy (przeważa przy kredytowaniu podmiotów gospodarczych),
4. Całkowity koszt kredytu z punktu widzenia kredytobiorcy:
· kredyty komercyjne(marża, oprocentowanie ustalone zgodnie z warunkami rynku),
· kredyty preferencyjne (warunki korzystniejsze od wynikających z rachunku ekonomicznego, bank otrzymuje dopłatę do takich kredytów, najczęściej bezpośrednio przez państwo lub określony fundusz celowy, np. na rozwój obszarów wiejskich.).
12. Rodzaje kredytów wyróżnione ze względu na rodzaj kredytobiorcy.
I. Kredyty dla podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw). [najważniejsze dla banku komercyjnego].
· kredyty w rachunku bieżącym (otwartym).
Cechą charakterystyczną tego kredytu jest określony limit kwotowy i czasowy. Bank wyznacza maksymalną kwotę udzielanego kredytu (zwaną kwotą maksymalnego zadłużenia) oraz czas trwania kredytu (najczęściej jest to okres roku). Jest przyznawany przedsiębiorstwom, których rachunek w danym banku jest systematycznie zasilany wpływami ze sprzedaży. Wpływy te to spłata kredytu w danym dniu. Na drugi dzień jest on automatycznie odnawiany i przedsiębiorstwo może ponownie zadłużać się do określonego limitu. Odsetki są naliczane od kwoty rzeczywiście wykorzystanego w danym dniu kredytu. Kredyty w rachunku bieżącym są kredytami krótkoterminowymi.
· kredyty inwestycyjne.
Są udzielane na zakup środka trwałego lub realizację określonego projektu inwestycyjnego lub przedsięwzięcia modernizacyjnego. Ich przyznanie wymaga wdrożenia przez bank określonej procedury sprawdzającej, a ze strony przedsiębiorstwa określonej dokumentacji (biznes planu, oceny finansowej opłacalności realizowanej inwestycji). Są to kredyty długoterminowe, a banki mają z nich odsetki na kilka lat. Jednak ryzyko banku, głównie z tytułu niemożności spłaty zaciągniętego kredytu, jest znacznie wyższe niż przy kredytach w rachunku bieżącym.
· kredyt wekslowy (dyskontowy).
Przedsiębiorstwo przekazuje (do dyskonta) bankowi weksle własne (wystawione przez jego bezpośrednich dłużników) lub na nie indosowanych. Weksle te mają określone terminy wykupu (np. 3 miesiące od daty ich wystawienia) i są one dla przedsiębiorstwa zabezpieczeniem uregulowania jego należności, na ogół z tytułu prowadzonej przez nie sprzedaży kredytowej. Bank przyjmując weksle do dyskonta przed terminem ich wykupu, przekazuje przedsiębiorstwu na rachunek bieżący gotówkę w wysokości sumy przyjętych weksli pomniejszoną o pobrane z góry odsetki (opłatę dyskontową). Przedsiębiorstwo ma więc możliwość wcześniejszego uzyskania gotówki, którą może wykorzystać dla własnych celów a weksle stanowią dla banku rodzaj zabezpieczenia spłaty udzielonego kredytu.
II. Kredyty dla osób indywidualnych (ludności, gospodarstw domowych).
· kredyty krótkoterminowe (konsumpcyjne),
· kredyty długoterminowe (inwestycyjne), np. na zakup mieszkania, budowę domu, kredyty ratalne.
13. Indeksy lokat międzybankowych w Polsce.
1. WIBOR (Warsaw InterBank Offered Rate) – roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innym bankom.
2. WIBID ( Warsaw InterBank Bid Rate) – roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyt od innych banków.
Pierwsza z nich oznacza cenę sprzedaży (offer), a druga cenę kupna (bid). Podawanie tych cen do publicznej wiadomości to kwotowanie, są to ceny banku kwotującego.
Kurs kupna < Kurs sprzedaży, aby operacja przyjmowania i przekazywania środków w depozyt była opłacalna dla danego b. kom. Różnica pomiędzy offer a bid to marża albo spread. Jest to dochód banku uczestniczącego w transakcjach rynku lokat międzybankowych.
14. Rodzaje depozytów międzybankowych.
Depozyty międzybankowe z punktu widzenia długości okresu, na jaki zostały zawarte dzielą się na krótko- i długoterminowe (1W, 2W, 1M, 3M, 6M, 1Y). Do pierwszej grupy zalicza się depozyty trwające od jednego dnia do jednego miesiąca. Jednak wśród depozytów jednodniowych można jeszcze wyróżnić:
· "overnight" (O/N) rozpoczynający się w dniu zawarcia transakcji i zapadający w następnym dniu roboczym,
· "tomnext" (T/N – tomorrow next) rozpoczynający się w pierwszym dniu roboczym po zawarciu transakcji i zapadający w dniu następnym,
· "spot next" (S/N) rozpoczynający się w drugi dzień roboczy po dniu zawarcia transakcji i zapadający w następnym dniu roboczym.
Do grupy depozytów długoterminowych zalicza się te, które trwają powyżej jednego miesiąca do jednego roku. Zaczynają się one zwyczajowo tak, jak depozyt spot next. Są jednak pewne wyjątki od tej reguły, kiedy dochodzi do zawarcia tzw. depozytu łamanego (na inny niż podany wyżej termin). Możliwe jest także rozpoczęcie depozytu od następnego dnia...
viziowy