2006_06___30_rocznica_czerwca_1976.pdf

Monety emisji 2006

Narodowy Bank Polski

Monety

Ð 30. rocznica Czerwca 1976 r. Ð

nomina¸

10 z¸

nomina¸

2 z¸

metal

Ag 925/1000

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

lustrzany

stempel

zwyk¸y

ærednica

32,00 mm

ærednica

27,00 mm

masa

14,14 g

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

56.000 szt.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

1.000.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej. U gry p¸kolem napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA.

Z lewej strony or¸a napis: 10, z prawej strony napis: Zü.

Poniýej or¸a stylizowany wizerunek przerwanych torw

kolejowych. U do¸u p¸kolem oznaczenie roku emisji: 2006.

Pod lew ¸ap or¸a znak mennicy: .

Ð w

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-06, pod

or¸em napis: Zü 2 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poprzedzony oraz zakoÄczony szeæcioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Rewers: W centralnej cz«æci napis:1976, poniýej napisu na tle

stylizowanych sylwetek dwch m«ýczyzn z uniesionymi w gr«

r«koma, z prawej strony stylizowany wizerunek d¸oni. Z lewej

strony i u gry p¸kolem napis: 30. ROCZNICA CZERWCA.

Rewers: Na tle stylizowanego wizerunku kordonu milicjantw

w kaskach i z tarczami, stylizowany wizerunek kobiety i ch¸opca.

U gry p¸kolem napis: 30. ROCZNICA, u do¸u p¸kolem napis:

CZERWCA 1976.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monety: Ewa Olszewska-Borys

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Ewa Olszewska-Borys

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA

w Warszawie.

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety emisji 2006

W dniu 21 czerwca 2006 r. Narodowy Bank Polski wprowadza

do obiegu monety, upami«tniajce 30. rocznic« Czerwca 1976 r.,

o nomina¸ach:

W Radomiu demonstracja uda¸a si« pod budynek Komitetu

Wojewdzkiego partii i zaýda¸a rozmw w sprawie projektu

podwyýek. Kiedy w¸adze partyjne odmwi¸y, t¸um wtargn¸

do budynku. Znalaz¸ tam w bufecie m.in. artyku¸y uwaýane wwczas

za deficytowe czy luksusowe, co spot«gowa¸o gniew. Komitet

podpalono. W Ursusie demonstrowali g¸wnie robotnicy fabryki

traktorw. Zatrzymali oni przebiegajcy opodal zak¸adw ruch

kolejowy na jednej z centralnych, mi«dzynarodowych tras.

wrzeæniu powsta¸ Komitet Obrony Robotnikw. Wærd jego cz¸onkw

byli przedstawiciele ærodowisk katolickich, m.in. ksidz Jan Zieja,

kombatanci Armii Krajowej, intelektualiæci i niezaleýni politycy

pokolenia przedwojennego i wojennego oraz m¸odsi dzia¸acze,

zaangaýowani w studencki ruch protestu w 1968 r. W nast«pnych

latach pojawi¸y si« inne organizacje: Ruch Obrony Praw Cz¸owieka

i Obywatela, Konfederacja Polski Niepodleg¸ej i Ruch M¸odej Polski.

¥ 10 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w srebrze;

¥ 2 z¸ Ð wykonan stemplem zwyk¸ym w stopie Nordic Gold.

Pierwsza po¸owa lat siedemdziesitych przynios¸a Polsce wzrost

poziomu ýycia. Opiera¸ si« on jednak na nietrwa¸ych podstawach,

wzrastajcym zad¸uýeniu zagranicznym oraz braku reform

usprawniajcych ýycie gospodarcze. Aby otrzymywa kredyty,

rzdzca ekipa Edwarda Gierka znacznie wzmocni¸a kontakty

z paÄstwami zachodnimi, ale jednoczeænie nie szcz«dzi¸a

wiernopoddaÄczych gestw pod adresem Moskwy. Dýenia

do zmiany konstytucji, wprowadzenia do niej formu¸y o przodujcej

roli partii oraz trwa¸oæci sojuszu ze Zwizkiem Radzieckim wywo¸a¸y

w 1975 r. poruszenie, szczeglnie w ærodowiskach intelektualistw

i studentw.

Przeciw demonstracjom skierowano wyspecjalizowane w ich

rozbijaniu formacje Zmechanizowanych Odwodw Milicji

Obywatelskiej, ZOMO. Dzia¸a¸y one z wielk brutalnoæci, dwie osoby

zgin«¸y. W przeciwieÄstwie do sytuacji w 1956 r. i 1970 r. nie uýyto

jednak broni palnej... Zawaýy¸y na tym nie tylko skrupu¸y rzdzcych,

ale i wczeæniejsze doæwiadczenia. Ci, ktrzy kazali strzela, tracili

w rezultacie w¸adz«.

Po raz kolejny robotnicy przekonali si«, ýe ich protest nie mija bez

echa, ale Ð z drugiej strony Ð zap¸acili za to cierpieniem i represjami.

Tak jak poprzednio, protest nie zdo¸a¸ doprowadzi do zmian

w instytucjach, ktre gwarantowa¸yby w przysz¸oæci kontrol«

poczynaÄ w¸adz. Dlatego teý dojrzewa¸a myæl, ýe w¸aænie takie

zmiany s niezb«dne. Z doæwiadczeÄ Czerwca 1976 r. zrodzi¸o si«

pragnienie utworzenia Wolnych Zwizkw Zawodowych. Mimo

rýnych represji powsta¸y one w trzech oærodkach, a najwaýniejszym

z nich by¸o Wybrzeýe GdaÄskie. Potrzeb« lepszego organizowania

robotniczych protestw najkrcej uj¸ Jacek KuroÄ: ãTrzeba zak¸ada

komitety, a nie pali jeÓ.

Podczas zajæ i bezpoærednio po ich st¸umieniu zaaresztowano kilka

tysi«cy, czasami przypadkowych osb. Bito ich i p«dzono przez tzw.

æcieýki zdrowia (szeregi milicjantw pa¸kami ok¸ada¸o biegncych).

Masowo zwalniano z pracy uczestnikw strajkw, zw¸aszcza

w Radomiu. Kilkuset osobom wytoczono sprawy przed kolegiami

orzekajcymi lub sdami.

Kiedy dosz¸o do pierwszych terminw sp¸aty poýyczek, trudnoæci

gospodarcze nasili¸y si«. Znw pogorszy¸o si« zaopatrzenie ludnoæci

w artyku¸y spoýywcze i przemys¸owe. Kierownictwo PRL zdecydowa¸o

ustabilizowa rynek przez wprowadzenie podwyýek cen. Wbrew

zobowizaniom, podj«tym przez w¸adze po wydarzeniach z lat 1970-

1971 mwice o tym, ýe waýne dla ludnoæci decyzje nie b«d

podejmowane bez szerokich konsultacji spo¸ecznych, zacz«to dzia¸a

przez zaskoczenie. Propozycje zmian cen og¸oszono 24 czerwca 1976 r.,

a na konsultacje pozostawiono jeden dzieÄ. Mia¸y si« one ograniczy

do sterowanych przez organizacje partyjne maswek w wielkich

zak¸adach pracy.

Czerwiec 1976 r. sta¸ si« zacztkiem ruchw opozycyjnych, ktre

mia¸y doprowadzi po czterech latach do powstania ãSolidarnoæciÓ.

Protesty czerwcowe spowodowa¸y, ýe wieczorem 26 czerwca w¸adze

wycofa¸y si« z planu podwyýek cen, uzasadniajc to zastrzeýeniami

wniesionymi podczas konsultacji. Poniewaý zdawano sobie spraw« ze

swej kompromitacji, usi¸owano umocni pozycj« przez organizowanie

wiecw pot«piajcych uczestnikw wydarzeÄ w Radomiu i Ursusie.

Prof. Jerzy Holzer

Instytut Studiw Politycznych PAN

I sam projekt, i fikcyjnoæ obiecywanych przed jego wdroýeniem

konsultacji, wywo¸a¸y oburzenie. 25 czerwca w ca¸ym kraju

rozpocz«¸y si« strajki. Obj«¸y one 97 zak¸adw, przewaýnie wi«kszych,

w wielu innych zagroýono strajkiem, jeýeli zostan wprowadzone

podwyýki cen. W Radomiu, warszawskiej dzielnicy Ursus oraz,

na mniejsz skal«, w P¸ocku, strajki przekszta¸ci¸y si« w uliczne

manifestacje. Wydarzenia 1976 r. swym charakterem nie rýni¸y si«

w zasadzie od protestw w 1956 r. i 1970 r. Skupia¸y przede

wszystkim robotnikw, by¸y niezorganizowane i nie mia¸y ustalonych

przywdcw, a swe ýdania ogranicza¸y do cofni«cia niekorzystnych

decyzji, ktre przynieæ mia¸y obniýenie poziomu ýycia.

Znaczenie Czerwca 1976 r. by¸o wielorakie. Do æwiadomoæci

ærodowisk intelektualnych dosz¸o, ýe niezb«dna jest ich wsp¸praca

z szerszymi grupami spo¸ecznymi, a zw¸aszcza robotnikami,

do æwiadomoæci robotnikw Ð ýe potrzebuj w swych protestach

pomocy i rady intelektualistw. Zacz¸ si« teý kszta¸towa nowy

program dzia¸aÄ. Zrozumiano, ýe odgrna przemiana systemu

komunistycznego nie jest moýliwa, a ýywio¸owe protesty maj,

z powodu okreælonej sytuacji politycznej, ograniczon skutecznoæ.

Pocztkowo solidarnoæ z represjonowanymi robotnikami mia¸a

charakter spontaniczny. Intelektualiæci, studenci i harcerze

protestowali, zbierali ærodki na pomoc i jedzili na procesy. We

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym ærodkiem

p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: