Anna Łada-Grodzicka
Rozkład materiału
trzylatka
Okładka
Krzysztof Demianiuk/WSiP SA
Redaktor inicjujący Danuta Piotrowska
Redaktor merytoryczny Anna Wiśniewska
Redaktor techniczny Teresa Nowak
ISBN 978-83-02-09342-5
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna Warszawa 2005
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna
02-305 Warszawa, AL Jerozolimskie 136 Adres do korespondencji: 00-965 Warszawa, p. poczt. nr 9
www.wsip.com.pl
Wydanie drugie (2007)
Skład i łamanie: WSiP SA
Druk i oprawa: Drukarnia ABEDIK S.A., Poznań
Nauka rozpoczynać się musi od zmysłowych spostrzeżeń, a nie od opisów rzeczy słowami.
Jan Amos Komeński
WSTĘP
W poznawaniu otaczającego świata największą rolę odgrywają zmysły. Im dziecko młodsze, tym rola zmysłów jest ważniejsza. Zdobywanie doświadczeń łączy się z poznawaniem bezpośrednim. Oznacza to, że patrzenie, słuchanie, dotykanie, smakowanie, wąchanie jest dla dziecka szczególnie istotne. Poznanie wielozmysłowe powinno dominować w zabawach małych dzieci. Nie do przecenienia są własne działania, polegające na doświadczaniu, poszukiwaniu i eksperymentowaniu. A wrodzony zmysł naśladowczy powoduje, że przykład dorosłych jest ważniejszy niż setki słów kierowanych do dziecka.
Trzylatek jest jeszcze mało sprawny ruchowo. Ma słabą koordynację ruchową i słabo wykształcone mięśnie palców i dłoni. Ujmuje przedmioty całościowo, nie wyróżniając w nich cech istotnych i szczegółów. Zwraca uwagę na silne cechy przedmiotów, jak wyraźne barwy czy duża wielkość Zarówno sprawność manualna, jak i rysunkowa znajdują się dopiero w fazie rozwoju. Dziecko uczy się trzymania pędzla, kredki oraz wykonywania nimi różnorodnych ruchów.
Trzy zintegrowane książki dla trzylatka są bardzo proste w swej konstrukcji. Zachęcają do rysowania nieskomplikowanych linii, zapełniania powierzchni barwą i plątaniną kresek, uczą przewracania stron w książce. Wdrażają do ćwiczeń spostrzegawczości wzrokowej, różnicowania kształtów, nazywania i rozróżniania kolorów, nazywania prostych pojęci rzeczy, porównywania cech wielkościowych, rozumienia prostych pojęć związanych z orientacją przestrzenną... Zachęcają także do wypowiedzi i budowania zrozumiałych zdań, a także rozumienia prostych poleceń. Duża liczba nalepek pozwala doskonalić sprawność manualną, a szerokie, barwne ramki ograniczają nadmierne wychodzenie poza kontury rysunków.
Na początku pobytu w przedszkolu trzylatek czuje się nieco zagubiony. Rozłąkę z rodzicami może złagodzić przyniesienie z domu przytulania lub nawiązanie bliskości z inną zabawką, należącą wyłącznie do dziecka. Tę funkcję może spełnić także kartonowe zwierzątko pojawiające się w każdej z trzech książeczek. Polecenia znajdujące się na stronach można podawać etapami, zwłaszcza w początkowym okresie pracy z książeczką. I tak na przykład w cz. 1. na s. 2. mówimy: Nalep małego Michała; potem: Nalep każdemu Michałowi czapkę; na końcu: Narysuj podłogę pod nogami tańczących Michałów.
Dobór właściwej, czyli zrozumiałej dla trzylatka literatury dziecięcej nie jest zadaniem łatwym. Utwory powinny mieć prostą budowę, odwoływać się do jasnych, bliskich treści i pojęć, zawierać rytm i rym oraz tekst możliwy do opanowania przez osłuchanie.
Na końcu książki zamieszczono wiersze, które nauczyciel może wykorzystywać w sposób dowolny, przeznaczając je do słuchania lub do nauki. Może wykorzystać cały wiersz lub tylko jego fragment, zależy to od poziomu grupy, z którą pracuje, jak również od zadań, jakie stawia sobie w konkretnym zajęciu. Niektóre wiersze umieszczono w rozkładzie materiału. Pozostałe, nie uwzględnione w rozkładzie, nauczyciel wykorzystuje w dowolnych, zaplanowanych samodzielnie momentach, kierując się własnymi potrzebami i nakreślonym przez siebie planem zajęć Okazjonalne uczenie się wierszy, poprzez ich wielokrotne powtarzanie przez nauczycielkę w różnych momentach dnia, doskonali pamięć malucha i nie jest dla trzylatka trudne. Uczenie się przez osłuchanie, połączone dodatkowo z ruchami rąk, dłoni czy palców jest dla dziecka świetną zabawą, sprawia mu wiele radości i usprawnia dodatkowo małą motorykę. Niektóre z tych zabaw znamy pod nazwą „zabaw paluszkowych", połączone są one zazwyczaj z tekstem i oprócz doskonalenia koordynacji ruchowej i rozwijania pamięci, stanowią ćwiczenie skupiające uwagę i wyciszające grupę dziecięcą.
Pomiędzy książkami dla dzieci trzyletnich, czteroletnich i pięcioletnich z serii ABC, można zaobserwować pewne analogie dotyczące tematów i treści niektórych stron. Uczyniono tak celowo, aby ułatwić nauczycielom pracę z dziećmi w grupach mieszanych wiekowo. Treści stron bywają podobne, ale stopień trudności i rodzaj działalności dziecka inny. Posłużmy się przykładem. W książce dla trzylatka w cz. 1. na s. 8. dziecko tylko nalepia na piłce kolorowe kółka, a w książce dla czterolatka koloruje piłkę, nalepia kwiatki i kółka oraz rysuje linie pokazujące, jak skacze piłka.
W rozkładzie materiału zaproponowano 19 tematów, które nauczyciel może dowolnie modyfikować, dostosowując do warunków, w których pracuje i do poziomu grupy, z którą ma do czynienia. Może tematy wydłużać lub skracać przeplatać je własnymi tematami czy zmie-niaćich kolejność
Warto pamiętać że każda umiejętności wprawa powstaje w trakcie działania. A zachętą do pracy i przezwyciężania trudności jest pochwała i akceptacja ze strony dorosłego. Trzylatek potrzebuje dużo ciepła, uznania i wyrozumiałości.
Temat i nr stron
Działania edukacyjne
Środki dydaktyczne
1. 1. Chodzę do przedszkola, bo jestem duży
(s. 1-2)
Książka, cz. 1.
1. Zabawa dydaktyczna - „Małe i duże dziecko".
- Obejrzenie dwóch lalek - wskazanie, która jest małym dzieckiem, a która dużym dzieckiem.
- Przyporządkowanie niemowlakowi tego, co jest potrzebne małemu dziecku.
- Słuchanie kołysanki śpiewanej przez nauczycielkę małemu dziecku „Aaa kotki dwa" - nauczycielka śpiewa piosenkę, kołysząc lalkę niemowlę. Dzieci układają ręce w łódkę i naśladują ruchy N., poruszając nimi na boki (dla dzieci ćwiczenie głosowe - pomagają N., śpiewając melodię na aaa...).
- Przyporządkowanie dużej lalce tego, co jest potrzebne dużemu dziecku.
- Słuchanie kołysanki dla dużych dzieci śpiewanej przez N., np. „Idzie niebo ciemną nocą" (dzieci kładą się na dywanie na plecach ze skrzyżowanymi na piersiach rękami i słuchając, kołyszą lekko ciałem na boki lub układają się w swobodnej, dowolnej pozycji i zamykają oczy).
- Podkreślenie różnic pomiędzy małym dzieckiem i dużym, zwrócenie uwagi na umiejętności dużego dziecka i pochwalenie go za różne osiągnięcia.
2. Zabawa orientacyjno-porządkowa -„Małe i duże dzieci". - Dzieci poruszają się swobodnie po sali. Na zapowiedź: „Małe dzieci" - chodzą w przysiadzie. Na zapowiedź: „Duże dzieci" - chodzą wyprostowane, unosząc wysoko ręce do góry.
3. Zabawa z wykorzystaniem obrazków -„Jestem duży" i słuchanie wiersza Doroty Gellner pt. „Jestem duży".
- Pokazanie zdjęć dzieci małych i dużych, rozpoznanie na nich kolegów i koleżanek z grupy.
- Podzielenie zdjęć na dwie grupy, dzieci małych i dużych.
• Lalka niemowlę ze smoczkiem i lalka duża, normalnie ubrana.
• Smoczek, butelka z mlekiem, grzechotka, pielucha... • Talerzyk, kubek, łyżka i łyżeczka.
• Kilka zdjęć dzieci z grupy w wieku niemowlęcym i obecnym (trzech lat) -przyniesionych do przedszkola w porozumieniu z rodzicami. Jeżeli jest to niemożliwe, to 2-3 obrazki przedstawiające nie-
aneczkadaw