br. Tomasz Pilch
1. Temat lekcji: Modlitwa psalmami.
2. Cel dydaktyczny: Ukazać Księgę Psalmów jako księgę modlitwy
3. Cel wychowawczy: Zachęcić do modlitwy psalmami
4. Metody nauczania: wykład, pogadanka, pokaz
5. Środki dydaktyczne: Biblia, odtwarzacz AUDIO/CD/Mp3, epidiaskop, korporał, świeca
6. Tok lekcji: mieszany
7. Notatka:
Słowo "psalm" pochodzi od greckiego słowa "psalmos", co oznaczało pierwotnie pieśń wykonywaną przy akompaniamencie pewnego instrumentu. Księga ta jest zbiorem 150 wybranych utworów. Księga Psalmów w obecnej postaci powstawała z wcześniejszych zbiorów na przestrzeni bardzo długiego czasu - począwszy od czasów króla Dawida (ok. 1000 lat przed Chr.) do około roku 300. Ostateczny redaktor Księgi zawarł je w jednym zbiorze dla celów liturgicznych. Wśród 150 poematów 73 przypisywane są Dawidowi, wśród autorów znaleźć można między innymi Mojżesza i króla Salomona. Informacje o charakterze psalmu i sposobie jego wykonywania, jak również o czasie i okolicznościach powstania i autorze danego utworu są późniejszym dodatkiem żydowskich komentatorów, nie jest to tekst natchniony.
Tą wielką grupę pieśni Psałterza tworzą poematy skierowane niemal wyłącznie ku Bogu; wielbią Jego majestat, chwałę i dobroć. Psalmy dzielą się na: błagalne, dziękczynne, królewskie, historyczne i mądrościowe.
8. Zadanie domowe: Pomodlić się jednym wybranym Psalmem, i zapisać w zeszycie jeden wybrany werset, który najbardziej do mnie przemawia.
9. Uwagi:
1. Modlitwa: W podanych przez uczniów intencjach [kartkówka, choroba bliskiej osoby, imieniny lub urodziny ucznia/uczennicy] modlitwa: „Ojcze nasz”
2. Odtworzenie Psalmu 47 „Wykrzykujcie Bogu” [załącznik nr 3]
3. Prezentacja na rzutniku foliowym tekstu hebrajskiego Psalmu 33 [załącznik nr 1]
4. Ciąg dalszy prezentacji i krótka pogadanka na temat Księgi Psalmów z wykorzystaniem punktów 1-3 skryptu
5. Rozłożenie korporału, zapalenie świecy. Uczniowie odczytują Ps 33 wyświetlony na epidiaskopie [załącznik nr 2] lub kserowany. Można czytać kilkakrotnie, każdy po jednym wersecie, można wracać do tych wersetów lub słów, które szczególnie zapadają w pamięć
6. Pogadanka i wykład na temat: Jak modlić się psalmami? [punkt 4 skryptu] Szczególną uwagę należy zwrócić na to, że w modlitwie psalmami mogę utożsamiać moje życie z tymi Słowami
7. Podyktowanie notatki [punkt A. 7]
8. Odtworzenie Psalmu 149 „Chwalcie Pana narody” [załącznik nr 4]
9. Zadanie domowe [punkt A. 8]
10. Modlitwa: Psalm 117 odczytany wspólnie
10. Modlitwa: Psalm 117 czytany przez jednego z uczniów
SKRYPT
1. Psalmy
Dla wielu ulubiona Księga Starego Testamentu, dla niektórych zaś jedynie pełne niedoskonałości odzwierciedlenie życia i mentalności tamtej epoki. A przecież słowami tej Księgi, zarówno w języku hebrajskim, jak i korzystając z wielu tłumaczeń, modlą się ludzie różnych narodów od prawie trzech tysięcy lat.
W języku polskim korzystamy z różnych przekładów Psałterza może nie zawsze zdając sobie sprawę, że tłumaczenie poezji i modlitwy jednocześnie jest sprawą niezwykle trudną. Chyba najlepiej poradził sobie z tym problemem Jan Kochanowski, który potrafił wyrazić poezję za pomocą poezji. I choć nie jest to "tłumaczenie naukowe" lecz parafraza i nie z oryginału hebrajskiego lecz z łaciny, to któż nie zna na przykład Psalmu 91 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego, zaczynającego się od słów "Kto się w opiekę odda Panu swemu ..."?
Ze współczesnych polskich tłumaczy Księgi Psalmów wspomnijmy może w tym miejscu Czesława Miłosza, bowiem fragment Psalmu 29, stanowiący motto katechezy znaleźć można w Gdańsku na pomniku stoczniowców poległych podczas wypadków grudniowych w 1970 roku.
2. Jak powstawała Księga Psalmów
Słowo "psalm" pochodzi od greckiego słowa "psalmos", co oznaczało pierwotnie pieśń wykonywaną przy akompaniamencie pewnego instrumentu. Paradoksalnie możemy jednak powiedzieć, że Księga Psalmów zawiera nie tylko same psalmy czyli pieśni wykonywane w pewien, określony sposób, lecz również hymny, kantyki, lamentacje i wiele innych form śpiewu i modlitwy. Księga ta jest sztucznym zbiorem 150 wybranych utworów gdyż tego typu modlitwy możemy znaleźć również w innych księgach Starego Testamentu, a także poza Biblią. W latach 1947-56 odkryto bowiem w Qumran - na brzegiem Morza Martwego pisma datujące się na lata 100-60 przed Chr., wśród nich wiele hymnów i psalmów, których nie ma w Księdze Psalmów.
Księga Psalmów w obecnej postaci powstawała z różnych, wcześniejszych zbiorów na przestrzeni bardzo długiego czasu - począwszy od czasów króla Dawida (ok. 1000 lat przed Chr.) do około roku 300. Ostateczny redaktor Księgi zawarł je w jednej książeczce dla celów liturgicznych. Autor końcowej redakcji podzielił psalmy na 5 zbiorów - może przez analogię do Pięcioksięgu Mojżeszowego - każda z tych 5 części (psalmy 1-41, 42-72, 73-89, 90-106, 107-150) kończy się hymnem pochwalnym ku czci Boga-Jahwe.
3. Kto jest autorem Psalmów?
W tym zbiorze 150 poematów 73 przypisywane są Dawidowi lecz wśród autorów znaleźć możemy między innymi Mojżesza i króla Salomona. Trudno jest niejednokrotnie ustalić datę powstania poszczególnych psalmów. Może się wydawać to dziwnym gdyż nad wieloma utworami znajdują się nie tylko dokładne informacje o charakterze psalmu i sposobie jego wykonywania lecz również o czasie i okolicznościach powstania i autorze danego utworu. Uwagi te są jednak późniejszym dodatkiem żydowskich komentatorów, nie jest to tekst natchniony lecz może być jedynie traktowany tak jak przypisy pochodzące od współczesnych nam tłumaczy.
4. W jaki sposób dzisiaj mogą Psalmy być moją modlitwą?
Tekstami Psalmów modlił się Chrystus, autorzy Nowego Testamentu często do Psalmów nawiązują, wielokrotnie je cytują, nie ma co się zresztą dziwić - stanowiły one również i ich modlitwę.
Obecnie osoby duchowne "z obowiązku" a wielu również świeckich spontanicznie 5 razy w ciągu dnia modli się Modlitwą Godzin zwaną inaczej brewiarzem. Każda z tych modlitw zawiera m.in. 1-3 Psalmów, a ułożone są one w ten sposób, że w ciągu 4 tygodni każdy psalm odmawiany jest co najmniej raz.
Psalmy mogą stanowić też formę mojej modlitwy gdy uświadomię sobie, że powstawały one w sytuacjach życiowych, które i dziś również są naszymi: rozpacz, smutek, radość, wdzięczność, pokój, wojna, zwycięstwo, klęska, przyjaźń, zdrada, choroba, starość, doświadczenie absurdu życia. Kto nie przeżył wcześniej takich sytuacji, rzeczywiście nie będzie mógł zrozumieć Psalmów i będzie mu bardzo trudno uczynić z nich swoją modlitwę. Psalmy mogą stać się naszą żywą, autentyczną modlitwą dlatego właśnie, że - choć nie zawsze jesteśmy chorzy czy niesłusznie osądzeni, i choć może nigdy nie zagrozi nam trąd czy wojna - to odnajdujemy w nich radości i troski konkretnych, autentycznych ludzi - nie są one tworem powstałym za biurkiem lecz są owocem prawdziwych doświadczeń ludzkich. By mogły psalmy stać się autentycznie moją modlitwą, muszę moje życie przy pomocy tych tekstów przed Bogiem dopuścić do głosu. Te wspaniałe teksty sprzed wieków mogę ponadto traktować jak moje własne i z tego powodu, że tu również spotykamy się z zadziwiającym zjawiskiem, że niejednokrotnie autor z innej epoki czy innego kręgu kulturowego jest nam bliższy niż niejeden piszący płytko - nam współczesny.
Psalmy posiadają dwa wymiary. Jeden to sytuacja konkretna, drugi to znaczenie głębsze - ponadczasowe. Kiedy odmawiamy psalm - rzadko znajdujemy się w danej konkretnej sytuacji (choroba, wojna) lecz często wyczuwamy, że naszą jest owa ponadhistoryczna sytuacja, której psalm daje wyraz. W tej modlitwie jest odczuwalna ponadto jakaś przedziwna bezpośredniość w rozmowie z Bogiem, jest mocne związanie całej rzeczywistości z Tym, który jest Bogiem nas wszystkich.Dochodzi do tego jeszcze jeden wymiar - pomiędzy psalmistą a mną pojawił się Chrystus, który sprawia, że na moje życie mogę już teraz patrzeć poprzez Jego życie i zmartwychwstanie.
Psalmy to stawianie Bogu trudnych pytań, Psalmy to również nauka wychwalania Boga Wreszcie Psalmy to prośby - gdyż Boga o nic nie prosić oznacza Boga w niczym i do niczego nie potrzebować. Zresztą prosząc ja też wychwalam Pana bo okazuję co myślę o Nim i jak małe mam o sobie mniemanie.
Załącznik 1
Załącznik nr 2
Psalm 33, 1-22
1. Sprawiedliwi, wołajcie radośnie na cześć Pana,
prawym przystoi pieśń chwały.
2. Sławcie Pana na cytrze,
śpiewajcie Mu przy harfie o dziesięciu strunach.
3. Śpiewajcie Jemu pieśń nową,
pełnym głosem pięknie Mu śpiewajcie!
4. Bo słowo Pana jest prawe,
a każde Jego dzieło niezawodne.
5. On miłuje prawo i sprawiedliwość:
ziemia jest pełna łaskawości Pańskiej.
6. Przez słowo Pana powstały niebiosa
i wszystkie ich zastępy przez tchnienie ust Jego.
7. On gromadzi wody morskie jak w worze:
oceany umieszcza w zbiornikach.
8. Niech cała ziemia boi się Pana
i niech się Go lękają wszyscy mieszkańcy świata!
9. Bo On przemówił, a wszystko powstało;
On rozkazał, a zaczęło istnieć.
10. Pan udaremnia zamiary narodów;
wniwecz obraca zamysły ludów.
11. Zamiar Pana trwa na wieki;
zamysły Jego serca - poprzez pokolenia.
12. Szczęśliwy lud, którego Bogiem jest Pan –
naród, który On wybrał na dziedzictwo dla siebie.
13. Pan patrzy z nieba, widzi wszystkich synów ludzkich.
14. Spogląda z miejsca, gdzie przebywa,
na wszystkich mieszkańców ziemi:
15. On, który ukształtował każdemu z nich serce,
On, który zważa na wszystkie ich czyny.
16. Nie uratuje króla liczne wojsko
ani wojownika nie ocali wielka siła.
17. W koniu zwodniczy ratunek
i mimo wielkiej swej siły nie umknie.
18. Oto oczy Pana nad tymi, którzy się Go boją,
nad tymi, co ufają Jego łasce,
19. aby ocalił ich życie od śmierci
i żywił ich w czasie głodu.
20. Dusza nasza wyczekuje Pana,
On jest naszą pomocą i tarczą.
21. W Nim przeto raduje się nasze serce,
ufamy Jego świętemu imieniu.
22. Niech nas ogarnie łaska Twoja Panie,
według ufności pokładanej w Tobie!
1
swistak3a