A. E. VAN VOGT KONIEC NIE- A (Przek�ad Aleksandra Jagie�owicz) Wst�p Co dzieje si� z pami�ci� czytelnika po dziesi�ciu, dwudziestu, trzydziestu lub czterdziestu latach, gdy wspomina ksi��k� czytan� tak dawno? M�j a pierwsza powie�� o semantyce og�lnej, �wiat nie-A zosta�a opublikowana w Astounding Stories (obecnie Analog) w roku tysi�c dziewi��set czterdziestym pi�tym jako trzycz�ciowy serial. W tamtych czasach wydawcy magazyn�w publikuj�cych powie�ci w odcinkach mieli kiepsk�, ale raczej w�a�ciw� opini� o zdolno�ci czytelnika do przypomnienia sobie, co dzia�o siew poprzednich epizodach. Dlatego musia�em przedstawi� streszczenie cz�ci pierwszej jako wst�p do cz�ci drugiej, a nast�pnie streszczenia cz�ci pierwszej i drugiej jako wst�p do cz�ci trzeciej, drukowanej miesi�c p�niej. Poni�ej pozbiera�em najlepsze fragmenty tych magazynowych streszcze� pierwszych dw�ch odcink�w i doda�em je do cz�ci III. W roku dwa tysi�ce pi��set sze��dziesi�tym filozofia semantyczna nie-A zdominowa�a ludzk� egzystencj�. Corocznie m�odzie� masowo uczestniczy�a w igrzyskach Maszyny przez ca�y, pozbawiony nadzoru policji, miesi�c, rywalizuj�c ze sob� o to, by sta� si� �godnym Wenus". Zdobywcy dalszych miejsc otrzymywali dobre zatrudnienie na Ziemi, za� prawdziwi zwyci�zcy wysy�ani byli na rajsk� planet� Wenus, by sta� si� obywatelami cywilizacji nie-A. Gilbert Gosseyn dozna� pierwszego szoku ju� w przeddzie� rozpocz�cia Igrzysk. Zosta� wykluczony z grupy samoobrony w hotelu, w kt�rym mieszka�, gdy� wykrywacz k�amstw stwierdzi�, �e nie jest Gilbertem Gosseynem. S�u�ba bezpiecze�stwa natychmiast usun�a go z hotelu. W nocy Gosseyn ratuje �ycie m�odej kobiecie, w��cz�cej si� wraz z innymi po ulicach nie patrolowanych przez policj�. Szybko nabiera przekonania, �e nie jest ona, jak twierdzi, ubog�, ci�ko pracuj�c� dziewczyn�, poniewa� ma przy sobie wysadzan� klejnotami papiero�nic� o warto�ci dwudziestu pi�ciu tysi�cy dolar�w. Zaczyna zdawa� sobie spraw� z tego, �e zosta� wpl�tany w jak�� niesamowit� intryg�, gdy odkrywa nagle, �e dziewczyna jest Patrici� Hardie, c�rk� prezydenta Ziemi. W pierwszym dniu Igrzysk Maszyna r�wnie� twierdzi, �e nasz bohater nie jest Gilbertem Gosseynem. Informuje go jednak, �e b�dzie mu wolno bra� udzia� w Igrzyskach pod tym nazwiskiem przez pi�tna�cie dni, a przez ten czas musi si� dowiedzie�, kim jest naprawd�. W nocy Gosseyn zostaje porwany do pa�acu prezydenta Hardiego. Przes�uchuje go sam prezydent, kaleka o silnej osobowo�ci, kt�rego nazywaj� �Iksem", oraz gigant nazwiskiem Thorson, odznaczaj�cy si� sardonicznym usposobieniem. Dowiaduje si�, �e prezydent Ziemi uwik�any jest w spisek maj�cy na celu zniszczenie nie-A i przej�cie kontroli nad Uk�adem S�onecznym. Trzech spiskowc�w ogarnia ogromne podniecenie, gdy zapoznaj� si� ze zdj�ciami m�zgu Gosseyna. A kiedy, na p� oszala�y pod wp�ywem tortur w celi o stalowych �cianach, pr�buje ucieka�, �cigaj� go kule karabin�w maszynowych i miotaczy ognia. Tak umiera Gilbert Gosseyn Pierwszy. Gosseyn odzyskuje przytomno�� w g�rskim szpitalu na Wenus. Doskonale pami�ta, �e zosta� zabity i zdaje sobie spraw�, �e w jaki� spos�b jego osobowo�� zosta�a przeniesiona w inne cia�o, wygl�daj�ce dok�adnie tak samo, jak pierwsze. Szybko odkrywa, �e na Wenus znajduje si� nielegalnie, a zatem automatycznie skazany jest na �mier�. Udaje mu si� wzi�� do niewoli Johna i Ameli� Prescott�w, lekarzy zajmuj�cych si� szpitalem, po�owicznie udaje mu si� te� przekona� ich o istnieniu spisku przeciwko nie-A. Gosseyn ucieka przed detektywami, kt�rzy zostali wcze�niej wezwani, by go aresztowa�. Wenus okazuje si� fantastyczn� krain� drzew wysokich na kilometr z pniami o �rednicy kilkudziesi�ciu metr�w, rodz�c� nieprzebrane bogactwo owoc�w i warzyw, z klimatem niezmiennie i cudownie przyjaznym dla ludzi. To �wiat ze sn�w, rajski ogr�d Uk�adu S�onecznego. Szesnastego dnia agent-roboplan Maszyny Igrzysk ratuje Gosseyna. Informuje go jednocze�nie, �e nie uda mu si� uciec, i radzi, by podda� si� �cigaj�cym go detektywom, sprzedaj�c im starannie przygotowan� opowie��. Gosseyn dowiaduje si�, �e po�owa detektyw�w na Wenus jest agentami gangu, a roboplan zabiera go do jednego z nielicznych pozosta�ych detektyw�w, kt�rym mo�na ufa�. W ostatniej minucie, gdy Gosseyn ma ju� opu�ci� roboplan, ten wyznaje mu, �e w ca�ej historii jest jeden, ca�kowicie mu nieznany, obcy czynnik. Je�li w og�le mo�na odnale�� jakiekolwiek dowody, Gosseyn znajdzie je w�a�nie tu. Gosseyn stwierdza, �e drzewny dom jest zamieszkany, ale w tej chwili pusty. Na ty�ach apartamentu natrafia na tajemniczy tunel, kt�ry prowadzi w g��b drzewa. Gosseyn, po dziwnym �nie o istotach z innych planet i statkach, kt�re przybywaj� z przestrzeni mi�dzygwiezdnej, postanawia zbada� tunel. Okazuje si� on jednak bardzo d�ugi, kr�ty i wpleciony w korzenie olbrzymich drzew. Gosseyn wraca do domu po zapasy na d�u�sz� wypraw�, zostaje schwytany i zabrany z powrotem na Ziemi�. Tam natyka si� na cia�o Gosseyna Pierwszego i wtedy dociera do niego, �e znajduje si� w drugiej kopii cia�a. Otrzymuje propozycj� przy��czenia si� do gangu, ale odmawia. W chwil� p�niej John Prescott, Wenusjanin, zabija prezydenta Hardiego i Iksa, a pozosta�ych ludzi, znajduj�cych si� w pomieszczeniu, oszo�amia narkotykiem. Gosseyn i Prescott uciekaj�. Gosseyn szuka psychologa, kt�ry wyja�ni�by mu, co dzieje si� w jego m�zgu, i co sprawi�o, �e sta� si� nagle o�rodkiem intrygi, kt�ra zniweczy�a plany gangu zmierzaj�ce do zaatakowania Wenus. Psycholog, doktor Kair, bada jego drugi m�zg i Gosseyn po raz pierwszy dowiaduje si� o wielu trudno�ciach, jakie musi pokona�, by wyszkoli� t� cz�� umys�u. W trakcie badania odkrywaj�, �e Prescott jest w istocie agentem wewn�trznej grupy gangu, a prezydenta Hardiego i Iksa zabi� z dw�ch powod�w: po pierwsze, by przekona� Gosseyna o swojej bona fides, po drugie, aby po�cig za mordercami skierowa� przeciwko Maszynie Igrzysk i Wenus. Kair i Gosseyn uciekaj� samolotem, dowiaduj�c si� uprzednio o deformatorze w �cianie sypialni Patricii Hardie. Kair zamierza umie�ci� Gosseyna w swojej chatce na brzegu jeziora, ale p�niej, gdy psycholog zasypia, Gosseyn dochodzi do wniosku, �e nie ma czasu do stracenia. Ostro�nie zawraca samolot i wyskakuje ze spadochronem antygrawitacyjnym na balkon pa�acu, w kt�rym mieszka Patricia Hardie. Zostaje schwytany przez Eldreda Cranga, detektywa z Wenus - i wypuszczony na wolno��. Teraz, gdy Prescott dowiedzia� si� wszystkiego o drugim m�zgu, gang nie boi si� ju� Gosseyna. Domy�laj� si�, �e maj� zabi� Gosseyna, ale odmawiaj� wykonania tego rozkazu. Uwolniony Gosseyn nie wie, co ma ze sob� zrobi�. Wybiera si� zatem do Maszyny Igrzysk i dowiaduje si�, �e istotnie spe�ni� ju� swoje zadanie. Zosta� wykorzystany najpierw do tego, by przestraszy� przyw�dc�w gangu, a nast�pnie, by im pokaza�, �e tajna kryj�wka na Wenus zosta�a odkryta. Wszystko to okazuje si� skomplikowanym manewrem politycznym, a teraz on sam musi ust�pi� miejsca Gosseynowi Trzeciemu, kt�rego drugi m�zg jest ju� wyszkolony. Maszyna wyja�nia mu r�wnie�, �e Wenus zosta�a zaatakowana i wszystkie miasta znajduj� si� pod okupacj�, dlatego te� nie mo�e traci� czasu i musi si� zabi�. Gosseyn pocz�tkowo odmawia, ale p�niej, kiedy ju� �mia�o zaatakowa� pa�ac i przes�a� deformator do Maszyny Igrzysk, stwierdza, �e nie ma innego wyj�cia. Wynajmuje pok�j w hotelu, ustawia fonograf na nie ko�cz�ce si�, hipotetyczne powtarzanie, �e musi pope�ni� samob�jstwo, a sam, p�przytomny, stwierdza nagle, �e s�yszy strza�y. Udaje mu si� zwlec z ��ka i w��czy� radio. Maszyna tym razem zabrania mu zabi� si�, poniewa� cia�o Gosseyna Trzeciego zosta�o przypadkiem zniszczone, a zatem musi uciec i samodzielnie wyszkoli� sw�j dodatkowy m�zg. Gosseyn jak przez mg�� s�yszy jeszcze, �e Maszyna Igrzysk zosta�a zniszczona. Wraca do ��ka i powoli zapomina o tym, co mu powiedzia�a. S�yszy tylko zawodzenie: �Zabij si�, zabij si�!". Tym razem �ycie ratuje mu Dan Lyttle, recepcjonista. W trzecim odcinku �wiata �drugi" m�zg Gosseyna zostaje wyszkolony, ale on sam odkrywa, �e kontroluje przep�yw energii do dwudziestego miejsca po przecinku, pokonuj�c tym samym zjawisko czasoprzestrzeni. Konspiratorzy zostaj� zaatakowani w Instytucie Semantyki na Ziemi i ponosz� zas�u�on� kar�. W ostatnim rozdziale Gosseyn, wci�� poszukuj�c swojej to�samo�ci, zn�w znajduje cia�o - kopi� w�asnego. Sonduj�c umys�em kilka jeszcze �ywych kom�rek m�zgu tamtego, uzyskuje pewne niejasne informacje, ale wie ju�, �e przyby� za p�no. Wygra� bitw�, lecz nadal nie wie, kim jest... Lata czterdzieste by�y najbardziej pracowitym okresem w mojej karierze pisarza. Kiedy zatem okaza�o si�, �e �wiat sta� si� wielkim hitem dla ca�ej rzeszy czytelnik�w Astounding Stories (w�wczas nazywanych Astounding Science Fiction) napisa�em jeszcze d�u�szy dalszy ci�g, pod tytu�em Gracze nie-A. Graczy zamieszczono w pa�dziernikowym, listopadowym i grudniowym numerze Astounding z roku tysi�c dziewi��set czterdziestego �smego oraz w styczniowym z roku tysi�c dziewi��set czterdziestego dziewi�tego. Od numeru listopadowego powie�� ta zawiera�a r�wnie� streszczenia poprzednich odcink�w. Gracze nie-A rozpoczynaj� si� wprowadzeniem nowej, z�owieszczej postaci, mrocznej, podobnej do cienia istoty, zwanej Wyznawc�. Poznajemy r�wnie� now�, przedziwn� histori� istot ludzkich w galaktyce Mlecznej Drogi, opowiadaj�c�, jak si� tu dostali�my. Dwa miliony lat temu, w innej, bardzo odleg�ej galaktyce, rasa ludzka odkry�a, �e wszystkie zamieszkane przez ni� planety obejmuje pot�na, �mierciono�na chmura gazu. Nie ka�dy m�g� uciec, ale w przestrze� wys�ano dziesi�tki tysi�cy ma�ych stateczk�w z uchod�cami pogr��on...
ZuzkaPOGRZEBACZ