C.W. Ceram Bogowie, Groby i Uczeni Tytu� orygina�u �G�TTER, GR�BER UND GELEHRTE� Wyb�r i opracowanie ilustracji ZSOLT KISS Projekt graficzny serii RYSZARD �WI�TOCHOWSKI Opracowanie ok�adki i stron tytu�owych TERESA KAWI�SKA Reprodukcje fotograficzne STANIS�AW TURSKI i MIECZYS�AW KOWALSKI Copyright by Rowohlt Verlag GmbH Reinbek bei Hamburg 1949 Copyright for the Polish edition by Pa�stwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 1958 PRINTED IN POLAND Pa�stwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996 r. Wydanie �sme Ark. wyd. 33,3. Ark. druk. 29,25 Papier offset, kl III 70 g, 70 x 100 cm Cieszy�ska Drukarnia Wydawnicza Nr zam. 565/K-96 ISBN 83-06-02398-6 SPIS TRE�CI I. KSI�GA POS�G�W 1. PROLOG NA ZIEMI KLASYCZNEJ Pierwszy szyb w przesz�o��. � Odkrycie Herkula-num. � Jak kwit�a i zgin�a Pompeja. � Trzy rodzaje �mierci. � Uczestnicy w�asnego pogrzebu. � �Du�o pi�kniejsze ni� dzie�a Rafaela.� � Lessing darowuje dziesi�� lat swego �ycia. 2. WINCKELMANN, CZYLI NARODZINY NOWEJ NAUKI Syn ubogiego szewca. � Konwertyta. � Przedmowa na 2677 stronach. � Zagadkowy ka�amarz. � Rozgo- ryczony padre. � Omy�ki Winckelmanna. � �wiat antyczny tak nie wygl�da�! � Zamordowanie Winckelmanna. 3. TROPICIELE HISTORII Sk�d te wiadomo�ci? � Martwy wojownik. � Mania kolekcjonerstwa. � Koloseum jako kamienio�omy. � Zagadkowy szkielet. � Skamienia�o�ci wytworzone �sposobem domowym�. � Brat Casanovy �nabiera� Winckelmanna. � Psyche z brod�. � M�dro�� Hery. � Jak umar� Fidiasz? 4. BAJKA O BIEDNYM CH�OPCU, KT�RY ZNALAZ� SKARB Zbrodzie� Hennig, zwany Bradenkierl. � Siedmioletni ch�opiec wyrywa si� do Troi. � Pijak deklamuje Homera. � Geniusz j�zykowy. � Handlarz z�ota. � Schliemann wierzy Homerowi. � Bunarbaszi czy Hissarlik? � Schliemann znajduje Troj�. � Dziewi�� warstw. � �Skarb Priama�. � Lord Elgin robi z�y interes. 5. MASKA AGAMEMNONA �Agamemnon�, odwieczny temat dramaturg�w, od Ajschylosa do Sartre�a. � Lwia Brama. � Piec pie- karniczy czy skarbiec? � Zofia Schliemann pomaga w pracach wykopaliskowych. � Martwe twarze. � Klejnoty i z�oto. � Maski. � Napiwek cesarza Brazylii. � Z�oto, z�oto i jeszcze raz z�oto. 6. SCHLIEMANN I NAUKA Winckelmann a Schliemann. � Nauka i reklama. � G�os ma Schopenhauer. � Wielcy dyletanci. � Omy�- ki Schliemanna. � Kto ostatecznie kupi jego zbiory? � Obywatele honorowi Berlina: Bismarck, Molt-ke i Schliemann. � Troj� odkopuj� w Niemczech! 7. MYKENY, TIRYNS I WYSPA ZAGADEK �Z�ote miasta�. � Miejsce urodzenia Herkulesa. � Mury Tirynsu. � Strusie jajo znalezione w Mykenach. � Dziwne wizerunki byk�w. � Posz�o o 1612 drzew oliwkowych. � �mier� Schliemanna. � Evans szuka starego pisma. 8. NIC ARIADNY Kreta, pa�stwo Minosa. � Evans znajduje Labirynt. � 75 000 litr�w oliwy. � Rozw�j kultury minojskiej. � Moda kobieca na Krecie. � Jeszcze raz obrazy byk�w. � Ofiary dla Minotaura. � Czarne �agle Tezeusza. � Po�eracze tysi�cleci. II. KSI�GA PIRAMID 9. O PEWNEJ KL�SCE, KT�RA STA�A SI� ZWYCI�STWEM Napoleon i jego �uczeni cywile�. � �Czterdzie�ci wiek�w spogl�da na was!� � Denon rysuje. � Odkrycie staro�ytnego Egiptu. � Nil. � Tajemnica hieroglif�w. 10. CHAMPOLLION I TR�JJ�ZYCZNY KAMIE� Z ROSETTY Znowu geniusz j�zykowy! � Cudowne narodziny Champolliona. � Siedemnastoletni cz�onek Akademii. � Nieznany �o�nierz znajduje kamie� z Rosetty. � Champollion w Pary�u. � Kapitan Scott na biegunie po�udniowym. � Czy�by hieroglify by�y ju� odcyfrowane? 11. ZDRAJCA STANU ODCYFROWUJE HIEROGLIFY Dwunastoletni ch�opiec wypowiada swe pogl�dy polityczne. � �Sto dni� Napoleona. � Champollion ska- zany na wygnanie. � Pr�by odcyfrowania. � Champollion contra Horapollon. � Imiona kr�lewskie. � Ptolemeusz i Kleopatra. � Istota hieroglif�w. � Champollion pod portykiem �wi�tyni w Denderze. 12. �CZTERDZIE�CI WIEK�W SPOGL�DA NA WAS�� Cztery wielkie nazwiska. � �W�oski olbrzym.� � Taranem na komory grobowe! � Lepsius porz�dkuje histori�. � Kronika Manetona. � Rozw�j historii egipskiej. � Mariette znajduje �wi�te byki. � Bogaty pan Ti. 13. PETRIE I GROB AMENEMHETA Petrie kopie przez ca�e �ycie. � Nagi cz�owiek w piramidzie. � �Horyzont Cheopsa�. � Grobowce bu- dowane w�r�d krwi i �ez. � Ka. � Silvio Gesell i arka przymierza. � Mistyka liczb. � Petrie kopie w wodzie. � Na tropie rabusi�w pl�druj�cych groby. 14. ZB�JCY W �DOLINIE KR�L�W�........ Amerykanin kupuje antyki. � Historia �Doliny Kr�l�w� to historia rabunk�w. � Nowoczesny proces sprzed 3000 lat. � Ramzes III trzykrotnie pochowany. � Masowe groby dla kr�l�w. 15. MUMIE Pococke i Bruce w �Dolinie�. � Elektrycznie o�wietlone grobowce. � �Czarny rynek� zabytk�w. � Abd- el-Rasul. � Dynastia rabusi�w. � Brugsch-bej znajduje 40 martwych kr�l�w. � Jak balsamowano zw�oki? � Fellachowie odprowadzaj� mumie swych w�adc�w. 16. HOWARD CARTER ODKRYWA GR�B TUTANCHAMONA. Kulminacyjny punkt odkry� archeologicznych. � Wypadek samochodowy Carnarvona. � Pierwszy stopie� kamiennych schod�w. � Zapiecz�towane drzwi. � Znowu na tropie rabusi�w. � W przedsionku grobowca. � �Cudowne rzeczy!� � Bezcenne skarby w bocznej komorze. 17. Z�OTY MUR Organizacja wykopalisk. � List Raisa Achmeta Gur-gara. � 700 przedmiot�w w przedsionku. � Z�ota skrzynia. � Jeszcze wi�ksze skarby. � Carter krytykuje niedbalstwo staro�ytnych Egipcjan. � Z�ota trumna Tutanchamona. � Kim by� ten kr�l? � Zdj�cie banda�y z mumii. � 12 300 turyst�w. � Bzdura o �przekle�stwie faraona� III. KSI�GA WIE� 18. PISMO �WI�TE POWIADA Kara boska. � Francuski zbieracz owad�w. � Redaktor i archeolog. � Nic poza kilkoma usypiskami. 19. BOTTA ZNAJDUJE NINIW� Mezopotamia � kraj i ludzie. � Cudowne dziecko. � Dyplomacja i nauka. � Wykopaliska pod Kujund�ykiem. � Pierwszy asyryjski pa�ac pod Chorsaba-dem. � Nieudany transport. � Ca�y �wiat zelektryzowany wykopaliskami Botty. 20. ODCYFROWANIE PISMA KLINOWEGO Nauczyciel idzie o zak�ad. � Podr�e Niebuhra. � Persepolis. � Jedna warstwa kulturowa na drugiej. � Georg Friedrich Grotefend. � Genialny pomys�. � �Wielki kr�l � kr�l kr�l�w...� � Dziadek, ojciec i syn. 21. POCZW�RNA PR�BA Siedemnastoletni redaktor. � Napis behistu�ski. � �Oto co wie�ci kr�l Darajawahusz...� � Praca kopisty na wysoko�ci pi��dziesi�ciu metr�w nad ziemi�. � Powt�rne odcyfrowanie pisma klinowego. � Niepowodzenia. � S�ownik na glinianych tabliczkach. � Czterech uczonych dochodzi do identycznego wyniku. 22. PA�ACE POD WZG�RZEM NIMRUD Henry Austen Layard. � Pierwsza podr�. � �Wielki �owca przed Panem�. � Layard rozpoczyna sw� przygod� z 60 funtami angielskimi w kieszeni. � Rewolucja! � Sztuczny cmentarz. � Nemrod powstaje i z ziemi. � Przera�enie na targu. � Przem�wienie szejka. � Uskrzydlone byki o ludzkich twarzach prze- wiezione do Londynu. � Layard opisuje wzg�rze Nimrud. 23. GEORGE SMITH SZUKA IG�Y W STOGU SIANA Ponowne wykopaliska pod Kujund�ykiem. � Pyszna Niniwa. � Wojny, mordy, grabie�e, ucisk. � Ogr�d na skale. � Sanheryb � asyryjski dyktator. � Babilon starty z oblicza ziemi. � Biblioteka z glinianych tabliczek. � Hormuzd Rassam znajduje epos Gilgamesza. � Smith odkrywa podanie o potopie. � Utnapisztim � babilo�ski Noe. 24. kule �wiszcz� wok� Koldeweya ��d� nosz�ca nazw� ��wie�y Ser�. � Profesor pisze wiersze. � �W kraju oper i tenor�w�. � Zb�jca z Wenecji. � Strzelaniny � �istna plaga w tej okolicy�. 25. ETEMENANKI, CZYLI WIE�A BABEL Babilon Nabuchodonozora. � Szeroki mur. � Wisz�ce ogrody Semiramidy. � Wie�a babilo�ska. � Zni- szczenia. � �wi�ta droga. � �Smok babilo�ski�. � Proroctwa Jeremiasza. 26. TYSI�CLETNI KR�LOWIE I POTOP Nasze zabobony pochodz� z Babilonu. � Jak �wyliczono�, �e pewien lud musia� kiedy� istnie�. � Naj- starsza kultura �wiata? � Rzut oka na histori� Mi�dzyrzecza. � Sargon by� postaci� historyczn�! � Woolley � parfait gentilhomme. � Sztandar mozaikowy z Ur. � Straszne odkrycie. � Potop. � �Listy kr�l�w�. � Mes-anni-padda. IV. KSI�GA SCHOD�W 27. SKARB MONTEZUMY II Cortez stoi pod Meksykiem. � Spotkanie z cesarzem Aztek�w. � Odkrycie �rodkowej Ameryki. � Cortez spada z balkonu. � �S�uszna sprawa� Hiszpan�w. � Znalezienie skarbu. � Uwi�zienie Montezu-my. � Cortez odnosi zwyci�stwo nad Narvaezem. 28. ZAMORDOWANA KULTURA Religia aztecka. � 20000 ofiar ludzkich w ci�gu jednego dnia. � Powstanie Aztek�w. � Ucieczka Corteza: Noche triste. � Bitwa w dolinie Otumba. � Bohaterski czyn Corteza. � Stracenie ostatniego cesarza Aztek�w. � Odkryta kultura zostaje zapomniana. 29. MR STEPHENS KUPUJE MIASTO Sk�pe wiadomo�ci o Jukatanie. � Stephens i Catherwood. � Wojna domowa w �rodkowej Ameryce. � �Pan w cylindrze�. � Ruiny Copanu. � �wiat obcych form. � Stephens kupuje miasto Copan. � Podr� Waldecka. � Sk�d przybyli Majowie? � William H. Prescott. 30. INTERMEZZO Stary r�kopis. � Proboszcz w�r�d Indian. � Diego de Landa. � Kultura bez zwierz�t domowych. � Dzisiejsi Majowie. � Zachowa�y si� tylko trzy dokumenty z dawnego pa�stwa Maj�w! 31. TAJEMNICA OPUSZCZONYCH MIAST Zbiory Maudslaya. � Kalendarz Maj�w najlepszym kalendarzem �wiata. � Trudno�ci synchronizacji. � �Ksi�gi Chilam Ba�am�. � �Nowe Pa�stwo�. � Tajemnicza emigracja. � Przegl�d dziej�w �Starego Pa�stwa�. � Ekspansja �do wewn�trz�. � Kultura bez p�uga. 32. DROGA DO STUDNI Thompson spogl�da na Chichen-Itza. � Schliemann Ameryki. � �wi�ta Studnia. � Thompson uczy si� nurkowa�. � Archeologia pod wod�. � Z�oto i szkielety. � Najnowsze wykopaliska w starym pa�stwie Maj�w. � Sztuka bez ro�linnego motywu zdobniczego. � Kolumny-w�e. � Zastyg�a astronomia. 33. SCHODY POD LASAMI I LAW� Ksi��e Ixtlilxochitl. � Kultura starsza od kultury Maj�w. � Tul�. � Piramidy doko�a Meksyku. � Skarb z Monte Alban. � Toltekowie, Olmekowie, Zapotekowie. � �wiat ko�czy si� co 52 lata. � Piramida pod law� sprzed 8000 lat. � Quetzalcouatl. V. KS...
atlantka1