73. Wzorce literackie bajki oświeceniowej:
BAJKA jest jednym z najstarszych gatunków literatury dydaktycznej bardzo popularnym w Oświeceniu. To pisana wierszem lub prozą krótka powiastka, której bohaterami bywają zwierzęta, przedmioty, rośliny, czasem także ludzie. Wszystkie te postaci, jak wydarzenia, w których uczestniczą, są alegorią, a więc poza sensem dosłownym posiadają znaczenie przenośne – szersze, bardziej uniwersalne, wyrażające pewne typowe zachowania i problemy. Te alegoryczne sensy utrwaliły się w tradycji gatunku (zwłaszcza w bajce zwierzęcej) i tak np. lis oznaczał przebiegłość, owca – głupotę, naiwność, mrówka i wół – pracowitość itd. Zadanie bajki polega na pokazywaniu prawdy odnoszącej się do stosunków międzyludzkich. Owa prawda powinna posiadać wartości ogólne, niebanalne, niepospolite.
Jak twierdził sam Krasicki, musiała być krótka (by nie nużyć czytelnika), jasna i mieć prostą narrację. Zresztą podstawową formą podawczą jest tu relacja trzecioosobowa z zachowaniem obiektywnego dystansu do świata przedstawionego.
Natomiast częstym zabiegiem jest sięganie do komizmu sytuacyjnego. Dzieje się tak wtedy, gdy bohater bajki odchodzi od ogólnie przyjętej normy, np. jest naiwny, infantylny.
Wyróżniamy dwa typy bajek:
· epigramatyczną (typu ezopowego) – krótka, zwarta, zwięzła, pozbawiona elementów epickich. Przybiera ton dysputy, polemiki, operuje paralelizmem i kontrastem;
· narracyjną (z Jeana de la Fontaine'a) – przypomina wierszowaną nowelę, jest bardziej rozbudowana, posiada nieskomplikowaną fabułę, wydłużoną akcję, chętnie posługuje się obrazem...
chocolate-brown