28.10.2006
LOGIKA I OGÓLNA METODOLOGIA NAUK
Egzamin – wszystkie zagadnienia z wykładu. Warunkiem podejścia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.
Zagadnienia:
I. LOGIKA:
1. Wprowadzenie w logikę
2. Co to są nazwy?
3. Zdania w sensie logicznym, funktory
4. Wnioskowanie
5. Klasyczny rachunek zdań
6. Zbiory (działania, itp.)
7. Relacje
8. Podział i klasyfikacja
9. Implikatura konwersacyjna
10. Definicja
11. Pytania
12. Błędy logiczne
13. Wnioskowania (antynomie)
II. METODOLOGIA NAUK:
1. Czym się zajmuje?
2. Rodzaje rozumowania
3. Klasyfikacja nauk
4. Argument
5. Erystyka (prowadzenie sporów)
I.1.:Wprowadzenie w logikę:
LOGIKA I JEJ DZIAŁY
Logika – termin pochodzenia greckiego (gr. logos – język, słowo, rozum). Przymiotnik logikos – zawiązany z rozumem, z myślą. Dosłownie oznacza ogół zagadnień, rzeczy związanych z rozumem. Zajmuje się poszukiwaniem, badaniem poprawności rozumowań. Zapewnia to aby z prawdziwych przesłanek dojść do logiki zdania. Czynności poznawcze:
- wnioskowanie
- analizowanie
Zajmuje się językiem zdania.
Dostarcza narzędzi poprawnego rozumowania.
LOGIKA to nauka formalna (matematyka).
Nauki:
a)ogólne (uniwersalne): np. filozofia, teologia
b) szczegółowe:
-formalne (struktura zależności)
-realne (zajmują się bezpośrednio obiektami w rzeczywistości):
- przyrodnicze (fizyka, chemia)
- humanistyczne (psychologia, socjologia)
LOGIKA – wstęp do uprawiania nauki
Działy logiki:
I.Logika formalna- poprawność wnioskowań
II.Logika teoria języka (semiotyka):
1.Syntaktyka – składnia, badanie zależności między znakami, gramatyka
2.Semantyka – bada znaczenie danego znaku
3.Pragmatyka (użytkownik)
III. Ogólna metodologia nauk:
Metoda (gr. mieta- wzdłuż, odos - podczas)
Metodologia – nauka o czynnościach badawczych, systemach, teoriach naukowych. Zajmuje się podstawowymi badawczymi we wszystkich rodzajach nauk.
I.2. Nazwa:
Przez nazwę rozumiemy każdy wyraz lub wyrażenie, które może być podmiotem lub orzecznikiem w zdaniu typu S jest P.
Przedmiot określany przez nazwę to desygnat nazwy oznaczany przez tą nazwę:
-nazwa ogólna- posiada wiele desygnatów (np. stół, student)
-nazwa jednostkowa- posiada jeden desygnat (obecny prezydent RP)
-nazwa pusta- nie posiada ani jednego desygnatu (żonaty kawaler)
Zakres nazwy:
Denotacja- czyli zbiór desygnat nazwy:
-zbiór jednoelementowy- jednostkowe
-zbiór wieloelementowy- ogólne
-zbiór pusty- ani jednego desygnatu, puste
Treść nazwy:
Konotacja nazwy (treść nazwy)- zespół cech o których przeciętny użytkownik języka wie, że charakteryzują zakres tej nazwy.
Nazwy:
a)proste (np. student, łódź) i b)złożone (np. student WSB, łódź drewniana)
c)indywidualne (stosowane arbitralnie na określenie ściśle wyznaczonego obiektu) i d)generalne (stosowane jako orzecznik zdania S jest P)
e)konkretne (namacalny konkretny obiekt) i f)abstrakcyjne (stany, procesy, np. miłość, radość)
g)jednoznaczne (takie, których treść znamy bez względu na okoliczność) i h)wieloznaczne
i)ostre (jednoznacznie określone nazwy, np. student, człowiek) i j) nieostre (niejednoznacznie określone nazwy, np. łysy, mróz, tłum)
Nazwy są używane w nazwach w ściśle określonym zdaniu – supozycja:
a)s. prosta- nazwa stosowana na określenie konkretnego przedmiotu
b)s. formalna – nazwa rodzajowa, zbiór
c)s. materialna- nazwa oznacza samą siebie (np. dom ma 3 litery)
Stosunki zakresowe między nazwami(pod każdym stosunkiem jest rysunek!!!)
1)s. równoważności – nazwy równoważne zakresowo (nazwa S jest P ó każdy desygnat nazwy S jest desygnatem nazwy P i na odwrót, np. człowiek i pies)
2)s. nadrzędności – nazwa S jest nadrzędna zakresowo wobec nazwy P ó kiedy każdy zakres desygnatu nazwy P jest jednocześnie desygnatem nazwy S ale nie na odwrót (np. każdy desygnat nazwy pies jest desygnatem nazwy ssak ale nie na odwrót)
3)s. podrzędności- nazwa S jest podrzędna zakresowo do nazwy P ó każdy desygnat nazwy S jest desygnatem nazwy P ale nie na odwrót (np. nazwa pies jest podrzędna wobec nazwy ssakiem, ale nie każdy ssak jest psem)
4)s. rozłączności, wykluczania- nazwa S i nazwa P są nazwami zakresowo rozłącznymi ó nie ma ani jednego obiektu, który byłby desygnatem obu tych nazw jednocześnie (np. kot i pies)
5)s. krzyżowania się- nazwy S i P krzyżują się zakresowo ó :
-istnieją takie desygnaty nazwy S, które nie są desygnatami nazwy P
-istnieją takie desygnaty nazwy S, które są desygnatami nazwy P
-istnieją takie desygnaty nazwy P, które nie są desygnatami nazwy S
(np. nazwa ssak i nazwa zwierzę wodne)
II. ZDANIE
Zdanie- w sensie logicznym to wyłącznie zdanie oznajmujące (można mu przypisać wartość logiczną prawdy lub fałszu) Np. Jan jedzie do Krakowa – zdanie ma wartość logiczna, a zdanie Może Jan pojedzie do Krakowa- nie ma wartości logicznej.
Klasyczne zdania kategoryczne:
1)zdanie typu każde S jest P - zdanie ogólno-twierdzące (S- podmiot, P- orzecznik) SaP !!
2)Zdanie typu żadne S nie jest P- zdanie ogólno-przeczące SeP !!
3)Zdanie typu niektóre S jest P – zdanie szczegółowo-twierdzące SiP !!
4)Zdanie typu niektóre S nie jest P – zdanie szczegółowo-przeczące SoP !!
a f i r m o – twierdzę
n e g o – przeczę
Związki między zdaniami kategorycznymi: (można przedstawić na podstawie kwadratu logicznego- rysunek!)
Dwa zdania ogólne – przeciwieństwo
Dwa zdania szczególne- podprzeciwieństwo
Na skos - sprzeczność
Na kantach- wynikanie (podporządkowanie)
Zdania wykluczające się!!
Dwa zdania są przeciwne wtedy, gdy nie mogą być jednocześnie prawdziwe, ale mogą być jednocześnie fałszywe
Zdania dopełniające się!!
Dwa zdania są podprzeciwne wtedy, gdy mogą być jednocześnie P, ale nie mogą być F
Zdania
Dwa zdania są sprzeczne wtedy, gdy nie mogą być jednocześnie P ani F
Dwa zdania są wynikające wtedy, gdy zdanie ogólne jest P, a szczegółowe F
FUNKTORY- wyrażenie, które nie jest samodzielne ani nazwą ani zdarzeniem.
Rodzaje funktorów:
-ile funktor ma argumentów?
-czy są to argumenty zdaniowe czy nazwowe? (jaki to argument?)
-co nam powstaje z tego funktora?
n/n – f. nazwotwórczy o 1 argumencie nazwowym (np. n/n to ma być w ułamkach)
z/z,z – f. zdaniotwórczy o 2 argumentach zdaniowych
z/z – f. nazwotwórczy o 1 argumencie zdaniowym
z/n – f. zdaniotwórczy o 1 argumencie nazwowym
z/n,n – f. zdaniotwórczy o 2 argumentach nazwowych
z/n,n,n – f. zdaniotwórczy o 3 argumentach nazwowych
n/n – f. nazwotwórczy o 1 argumencie nazwowym
n/n,n – f. nazwotwórczy o 2 argumentach nazwowych
Funktory funktorów:
Funktory funktorotwórcze o argumentach funktorowych
Madalena16