Metoda terapeutyczna Dyna-Lingua
Autorami metody "Dyna-Lingua M.S." (dawna nazwa: psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju mowy oraz myślenia) są logopeda Małgorzata Młynarska i psycholog Tomasz Smereka.
Psychostymulacja to kompleksowe działania, których celem jest aktywizacja naturalnych tendencji rozwojowych człowieka oraz tych mechanizmów psychicznych, od których zależy rozwój funkcji psychicznych.
Metoda "Dyna-LinguaM.S." stosowana jest wobec dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju mowy i funkcji poznawczych oraz wobec dorosłych afatyków.
Głównym założeniem metody jest świadome i planowe wykorzystanie mechanizmów uczenia się, gdyż w przypadkach patologii rozwojowej nie można liczyć na naturalne dojrzewanie struktur poznawczych, spontaniczny rozwój funkcji językowych oraz intelektualnych.
Podstawę programu terapeutycznego stanowi diagnoza operacyjna, która jest sformułowana w dwudziestu dwóch punktach. Jedenaście dotyczy wątku logopedycznego i są one włączone do ogólnej kategorii "mowa". Pozostałe dotyczą wątku psychologicznego i należą do kategorii "myślenie".
Zagadnienia w kategorii "mowa":
stan oddechu i głosu;
etap rozwoju mowy;
sposób przyswajania języka;
poziom rozumienia języka;
stopień opanowania reguł gramatycznych;
zakres słownictwa opanowanego przez dziecko;
sprawność narządów artykulacyjnych;
prozodia mowy;
spontaniczna aktywność słowna;
sposób przekazu informacji;
poziom opisu słownego; opowiadanie o zdarzeniach.
Zagadnienia w kategorii "myślenie":
stan emocjonalny;
etap rozwoju myślenia;
relacje z przedmiotami i ludźmi, sprawność manualna;
poziom rozumienia zjawisk;
sposób planowania oraz zasady działania;
zakres pojęć opanowanych przez dziecko;
umiejętność rysowania i malowania;
ekspresja emocjonalna, poczucie rytmu i koordynacja ruchowa;
aktywność myślowa, podejście do problemów;
rozumienie relacji społecznych.
W zakres metody wchodzi szereg technik, procedur i zasad postępowania oraz określone strategie działania, które umożliwiają realizację poszczególnych zadań.
WĄTEK LOGOPEDYCZNY
W wątku logopedycznym metody "Dyna-Lingua M.S." podstawową rolę odgrywa spontaniczna aktywność słowna (SAS), która jest efektem motywacji do komunikowanie się z ludźmi, co jest istotne w pracy z dziećmi autystycznymi oraz z afatykami. Terapeuta zmierza do wzbudzenia SAS, a po uzyskaniu tego efektu stosuje odpowiednie procedury rozwijania mowy, przede wszystkim w jej aspekcie komunikacyjnym. Aspekt poznawczy mowy jest rozwijany głównie w wątku psychologicznym.
Według zasad metody "Dyna-lingua M.S." w pracy nad mową bierze się pod uwagę dwa jej aspekty, tzw. mowę impresyjną (rozumienie przekazu słownego) i mowę ekspresyjną (mówienie). W związku z tym u dzieci, które nie mówią, terapeuci rozwijają mowę impresyjną, czyli rozumienie przekazu słownego.
W metodzie stosuje się szereg technik (wyprowadzonych z praktyki) wspierających mówienie:
rytmogesty; są to płynne obszerne ruchy rąk, towarzyszące mówieniu i stanowią ruchowe wsparcie wypowiedzi wyrazowych;
kreacje ruchowe stanowiące wsparcie dla struktury dźwiękowej zdań;
ćwiczenia narządów mowy połączone z ruchami rąk;
system ćwiczeń oddechowo-głosowych opartych na bezpośrednim kontakcie z ciałem.
WĄTEK PSYCHOLOGICZNY
W metodzie "Dyna-Lingua M.S." myślenie traktowane jest jak umiejętność rozwiązywania problemów. Umiejętność ta ma dwa aspekty: specyficzny i uniwersalny.
Aspekt specyficzny wiąże się z konkretnymi umiejętnościami oraz wiedzą na temat tego obszaru rzeczywistości, którego dotyczy problem. Z kolei aspekt uniwersalny rozwiązywania problemów dotyczy wykorzystania zdobytych umiejętności myślowych w rozwiązywaniu nowych problemów.
Jak dowodzi praktyka terapeutyczna i dydaktyczna, w pierwszych kilku etapach rozwoju myślenia dominuje aspekt specyficzny, co jest konieczne dla stworzenia podstaw bardziej uniwersalnych programów myślenie.
Podstawą myślenia jest zdolność dostrzegania problemu a następnie analizowania go, czyli formułowania subiektywnej diagnozy sytuacji problemowej. Z kolei powinny pojawić się pomysły rozwiązania problemu, które muszą być zestawione i porównane, zanim jeden z nich zostanie uznany za odpowiedni. Pomysł ten staje się podstawą planu, który kieruje działaniem. Uzyskane efekty powinny prowadzić do podtrzymywania planu, bądź do jego modyfikacji. Każda z wymienionych faz myślenia (rozwiązywania problemu) jest efektem uczenia się. Ważną umiejętnością, wśród uniwersalnych aspektów myślenia jest powstrzymywanie się od działania do czasu sformułowania planu. Chodzi więc o rozwój refleksji, czyli umiejętności hamowania tendencji do impulsywnego działania.
W psychostymulacyjnej metodzie rozwijania wymienionych umiejętności (w obu aspektach) stosuje się technikę głośnego myślenia. W praktyce oznacza to planowe działanie, któremu towarzyszy głośny i zrozumiały dla odbiorcy komentarz. Terapeuta "głośno myśli", dzięki czemu modeluje analogiczną czynność u dziecka. Jest to istotny moment łączący w jedną całość pracę nad rozwojem mowy i myślenia.
Techniki stosowane w metodzie można zaliczyć do kategorii:
bodźce emocjonalne;
praca z ciałem;
techniki behawioralne;
aranżacja sytuacji terapeutycznych;
rodzaje sytuacji zadaniowych;
techniki komunikacyjne;
strategie edukacyjne.
Metoda "Dyna-Lingua M.S." realizowana jest w formie zajęć indywidualnych oraz grupowych (nie więcej jak dwadzieścia osób). W ćwiczeniach pomagają rodzice lub wolontariusze. Podstawową jednostką organizacyjną jest sesja terapeutyczna, która może trwać trzydzieści minut lub godzinę. Zajęcia grupowe obejmują: relaks psychostymulacyjny, ćwiczenia oddechowo-głosowe i energetyzujące, parateatralne i logorytmiczne.
Zajęcia prowadzone są we Wrocławskim Centrum Psychostymulacji i obejmują pracę indywidualną z każdym dzieckiem oraz wymienione formy pracy grupowej.
Bibliografia
Młynarska M., Smereka T., Psychostymulacyjna metoda kształtowania i rozwoju mowy oraz myślenia, Warszawa 2000
pedagogika.logopedia