11
Rozdział 1 - Czym jest Prawo Karne?
§ 1. Prawo karne
§ 2. Miejsce prawa karnego w systemie prawa
§ 3. Podstawowe pojęcia
§ 4. Funkcje prawa karnego
§ 5. Historia prawa karnego
§ 6. Źródła prawa karnego
Rozdział 2 – Nauka o przestępstwie
§ 1. Struktura przestępstwa
§ 2. Znamiona czynu zabronionego
§ 3. Przyczyna i skutek
§ 4. Gwarant
§ 5. Strona podmiotowa czynu zabronionego
§ 6. Nieumyślność
§ 7. Karygodność czynu zabronionego
§ 8. Wina
§ 9. Kontratyp
§ 10. Błąd co do znamion typu czynu zabronionego.
§ 11. Zdolność do bycia winnym
§ 12. Błąd co do bezprawności czynu
§ 13. Kombinacje typów czynów zabronionych
§ 14. Formy popełnienia przestępstwa
§ 15. Odpowiedzialność zbiorowa
§ 16. Sprawstwo kierownicze
§ 17. Sprawstwo polecające
§ 18. Podżeganie
§ 19. Pomocnictwo
§ 20. Zbieg przepisów
§ 21. Wymiar kary łącznej i wyroku łącznego
Legenda:
$M_N&………………..…….……….spór w doktrynie
$………………………………………………poglądy prof. Zolla
&…………………………………………………poglądy doktryny
G……………………………….….poglądy Sądu Najwyższego
Rozdział 1. 9/10/06
Czym jest prawo karne?
№ 1
§1 PRAWO KARNE
Prawo karne to dziedzina prawa stanowionego przez powołaną do tego władzę. Określa ono, które czyny są karalne i na jakich zasadach pociąga się sprawców tych czynów do odpowiedzialności oraz jakie kary stosuje się za dokonanie tych czynów.
Prawo karne reaguje, ingerując w podstawowe prawa i wolności człowieka, mając wszakże na celu ich ochronę.
№ 2
Legitymizacja dla wprowadzenia prawa karnego znajduje się w Konstytucji.
Dlatego prawem karnym nie będzie statut organizacji (np. kodeks etyczny lekarzy), chociaż za złamanie jego norm przewidziane są określone sankcje (np. wydalenie z organizacji). Normy te nie są bowiem ustanowione przez władze państwowe.
№ 3
Art. 10. § 1. KK – odpowiedzialności karnej podlegają osoby, które ukończyły 17 lat,.
Art. 10. § 1.
Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.
Art. 31. KK – wyłączenie odpowiedzialności karnej.
Art. 31. § 1.
Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
Art. 31. § 2.
Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
Art. 31. § 3.
Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.
№ 4
§ 2 MIEJSCE PRAWA KARNEGO W SYSTEMIE PRAWA
Prawo karne zabezpiecza zorganizowane w innych dziedzinach prawa stosunki społeczne. Ma charakter subsydiarny, co oznacza, że wkracza dopiero wtedy, gdy inna dyscyplina nie daje sobie rady.
§ 3 PODSTAWOWE POJĘCIA
№ 5
Czyn zabroniony – zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
Art. 115. § 1.
Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
№ 6
Czyny zabronione:
a) zbrodnie (powyżej 3 lat pozbawienia wolności) i występki (grzywna powyżej 30 stawek dziennych, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności powyżej miesiąca).
b) wykroczenia (do 30 stawek dziennych).
№ 7
Przestępstwo – to czyn zabroniony (występek lub zbrodnia), gdzie możemy postawić zarzut, że popełniający ten czyn mógł się zastosować do zakazu lub nakazu postępowania (wina w czynie zabronionym).
Ograniczniki:
a) zasada oportunizmu - niecelowe postępowanie zostaje umorzone
b) znikomy stopień społecznej szkodliwości
№ 8
Kara może być konsekwencją tylko przestępstwa. (Nulla poena sine culpa/crimen.) Środek zapobiegawczy celowo zabezpieczający społeczeństwo przed zachowaniami niebezpiecznymi.
Takich kar, póki co, nie stosuje się w Polsce.
Celowo zadana dolegliwość kary jest cechą odróżniająca ją od środków zabezpie-czających, które to stanowią zabezpieczenie społeczeństwa przed niebezpiecznym człowiekiem, ale dolegliwość nie jest ich celem.
№ 9
Kary:
* Grzywna – kara orzekana w systemie stawek dziennych (ich liczba i wysokość jest określana przez sąd). Sąd może orzec do 360 stawek dziennych; wysokość jednej stawki może wynosić od 10 do 2000 zł. W ustawach innych niż Kodeks karny grzywna jest określana kwotowo (np. Kodeks karny skarbowy).
* Kara ograniczenia wolności od 1 miesiąca do 1 roku.
* Kara pozbawienia wolności od 1 roku do lat 15.
* Kara 25 lat pozbawienia wolności.
* Kara dożywotniego pozbawienia wolności.
№ 10
Protokół 6. Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – zakaz kary śmierci.
Artykuł 1
Znosi się karę śmierci. Nikt nie może być skazany na taka karę ani nie może nastąpić jej wykonanie.
Artykuł 2
Państwo może przewidzieć w swoich ustawach karę śmierci za czyny popełnione podczas wojny lub w okresie bezpośredniego zagrożenia wojną; kara ta będzie stosowana jedynie w przypadkach przewidzianych przez te ustawy i zgodnie z ich postanowieniami. Państwo zawiadomi Sekretarza Generalnego Rady Europy o odpowiednich postanowieniach tych ustaw.
Artykuł 3
Żadne z postanowień niniejszego Protokołu nie może być uchylone na podstawie artykułu 15 Konwencji.
Artykuł 4
Niedopuszczalne są jakiekolwiek zastrzeżenia wobec postanowień niniejszego Protokołu, składane na podstawie artykułu 64 Konwencji.
(…)
№ 10b
Obok kary mogą być orzekane środki karne - ich celem jest zwiększenie dolegliwości, ale mogą mieć też charakter rekompensacyjny (celem jest wyrównanie szkody), a także charakter zabezpieczający.
Przykłady środków karnych:
- pozbawienie praw publicznych
- zakaz zajmowania określonego stanowisk
- obowiązek unikania przebywania w określonych miejscach
- zakaz prowadzenia pojazdów
- przepadek owoców przestępstwa, narzędzia przestępstwa
- obowiązek naprawienia szkody (od spełnienie tego obowiązku zależeć będzie fakt wykonania kary)
- nawiązka
- świadczenie pieniężne
- podanie wyroku do wiadomości publicznej
№ 11
Czasem mogą być orzeczone same tylko środki karne:
Art. 57. § 1.
Jeżeli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary, sąd może tylko jeden raz karę nadzwyczajnie złagodzić albo obostrzyć, biorąc pod uwagę łącznie zbiegające się podstawy łagodzenia albo obostrzenia.
Art. 57. § 2.
Jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie albo obostrzenie kary.
№ 12
art. 60. § 7. – nadzwyczajne złagodzenie kary, środki poddania sprawcy próbie – warunkowe umorzenie postępowania (tylko w sytuacji lekkiego przestępstwa [maksymalna kara – do 3 lat], gdy sprawca nie był uprzednio karany, niska szkodliwość społeczna, istnieje prawdopodobieństwo poprawy). – stosowane do 2 lat.
- warunkowe zawieszenie wykonania kary – sprawca skazany na maksymalnie 2 lata. Okres próby do 5 lat. Jeśli przez ten okres sprawca zachowuje się przyzwoicie, to skasowanie kary – przestępstwo uznaje się za niebyłe.
- przedterminowe zwolnienie.
Art. 60. § 7.
Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-8; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się.
Art. 32.
Karami są:
1) grzywna,
2) ograniczenie wolności,
3) pozbawienie wolności,
4) 25 lat pozbawienia wolności,
5) dożywotnie pozbawienie wolności.
Art. 39.
Środkami karnymi są:
1) pozbawienie praw publicznych,
2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
2a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją
małoletnich lub z opieką nad nimi,
2b) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
3) zakaz prowadzenia pojazdów,
4) przepadek,
5) obowiązek naprawienia szkody,
6) nawiązka,
7) świadczenie pieniężne,
8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.
Art. 61. § 1.
Sąd może odstąpić od wymierzenia kary w wypadkach przewidzianych w ustawie oraz w wypadku określonym w art. 60 § 3, zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa.
Art. 61. § 2.
Odstępując od wymierzenia kary, sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe.
№ 13
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie (środki probacyjne):
- art. 66 – warunkowe umorzenie postępowania
- warunkowe zawieszenie
- przedterminowe zwolnienie
№ 14
§ 4 FUNKCJE PRAWA KARNEGO 16/10/06
Funkcje prawa karnego różnią się pomiędzy poszczególnymi systemami – inne są one w totalitaryzmie, a inne w demokracji. W systemie totalitarnym za istotę przestępstwa uważa się niedanie posłuchu normom prawnym (w III Rzeszy - naruszenie obowiązku), natomiast w systemach demokratycznych uznaje się, że przestępstwo to naruszenie wartości, chroni się zatem dobro prawne, a nie autorytet władzy. Norma prawna z jednej strony wskazuje, jakie wartości są dla ustawodawcy ważne, a z drugiej jest nakazem zachowania skierowanym do adresata normy. Przestępstwo jest brakiem posłuchu ustawodawcy, to nieposłuszeństwo wobec władzy. Prawo karne ma służyć ochronie dobra prawnego (określonej wartości). Obecnie nie patrzy się na przestępstwo jako na nieposłuszeństwo władzy, ale właśnie jako na złamanie zasady, nieprzestrzeganie danej wartości.
Kara to ograniczenie wolności, ma zatem zastosowanie art. 31. 3. Konstytucji RP:
Art. 31. 3.
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i...
kitekk9