razem_czy_oddzielnie_zalaczniki.pdf
(
305 KB
)
Pobierz
razem_czy_oddzielnie_zalaczniki.doc
ZAŁĄCZNIK I - do realizowanej treści
Rozwój człowieka i świata w różnych płaszczyznach
w myśl postawionej tezy „ wszystko jest ruchem, wszystko jest zmianą, wszystko płynie”
ROZWÓJ BIOLOGICZNY CZŁOWIEKA
W rozwoju osobniczym człowieka obserwujemy pewną etapowość. Wynika ona stąd,
że rozwój poszczególnych struktur tkankowych, rozwój funkcji oraz stopień ich wzajemnych
powiązań nie jest taki sam, ani nie przebiega w podobnym tempie przez cały czas trwania
życia. Pewne struktury czy funkcje są inne w poszczególnych okresach rozwoju, niektóre z
nich nasilają się lub zmniejszają intensywność działania. Na zagadnienie to zwrócono zresztą
nie tak dawno uwagę. Jeszcze przed kilkuset lat dziecko traktowane było jak mały dorosły (a
więc w tym aspekcie podział na etapy rozwoju nie miały sensu biologicznego) , dopiero w
1908 roku Crampton zwrócił uwagę na istnienie „biologicznego zegara „ jakim jest rozwój
organizmu” . Wpływ wieku na rozwój dziecka stał się podstawą podziału całego okresu
rozwojowego na dwa zasadnicze etapy : okres życia płodowego, wewnątrzmacicznego tzw.
prenatalny oraz okres życia popłodowego poza organizmem matki.
W okresie życia popłodowego wyróżnia się:
- okres noworodkowy 1 – 28 dni
- okres niemowlęcy 1 –12 miesięcy
- okres poniemowlęcy, czyli małego dziecka 1 – 3 lata
- okres dzieciństwa 3 -11 - 12 lat (w nim podokresy : przedszkolny 3 – 7 lat i szkolny 8 -11 -
12 lat.)
- okres dojrzewania płciowego 11- 12- 17 lat
- okres młodzieńczy 17- 19 -21 lat.
Podział na okresy dyktowany jest zarówno przesłankami teoretycznymi (swoiste cechy
rozwoju), jak i względami praktycznymi (opieka nad dzieckiem w zbiorowych środowiskach
wychowania i nauczania tzn. żłobek- przedszkole- szkoła). Nie można go traktować w sposób
„sztywny” ponieważ rozwój jest procesem ciągłym.
II Etapy rozwoju
1. Okres prenatalny
Okres życia płodowego (okres ciąży) trwa 280 dni czyli 40 tygodni. Wyróżnia się w nim :
- fazę jaja płodowego (okres 15 dni od zapłodnienia)
- fazę zarodka (od 16 do 85 dnia ciąży) tj. od zakończenia organogenezy, czyli tworzenia się
narządów
- fazę płodu (od 86 dnia do chwili urodzenia się dziecka).
Początkiem rozwoju osobniczego nazywa się zwykle moment zapłodnienia, który następuje
wkrótce po zaplemnieniu (zazwyczaj nie później jak w ciągu 36 godzin, bowiem plemniki
tracą z czasem energię konieczną do wniknięcia do jaja), a polega na wniknięciu zazwyczaj
pojedynczego plemnika do jaja i utworzenia w wyniku tego zygoty. Zygota posiadając
normalną (diploidalną) liczbę chromosomów, wykazuje tendencje do kolejnych podziałów.
Podziały te mają miejsce wówczas, gdy zygota przesuwa się wzdłuż jajowodu ku macicy, a
także przez pewien czas po osiągnięciu macicy, towarzyszą im pewne procesy różnicowania
się komórek.
Okres od powstania zygoty do implantacji jej w ścianie macicy zwany jest fazą jaja
PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory
www.pdffactory.pl/
płodowego. W okresie tym zapłodnione, dzielące się jajo, nie jest przymocowane, nie ma
biologicznego kontaktu z tkankami matki, nie otrzymuje więc pożywienia z zewnątrz.
Materiał i energię do podziałów czerpie z niewielkich ilości substancji o wysokich
wartościach odżywczych zawartych w jaju. Wraz z implantacją zapłodnionego jaja w
odpowiednio do tego przygotowanej ściance macicy rozpoczyna się właściwa faza rozwoju
śródmacicznego. Dzieli się ona na fazę zarodkową i płodową. Po przymocowaniu jaja do
ściany macicy z czasem formuje się owodnia, która zabezpiecza zarodek przed
mechanicznymi uszkodzeniami , do owodni usuwane są przez zarodek wydaliny narządów
moczowych. Poprzez owodnię prowadzi pępowina, która łączy zarodek z zewnętrzną błoną
płodową, czyli kosmówką. Kosmówka dzięki licznym kosmkom zrasta się analogicznie z
kosmkami błony śluzowej macicy. W ten sposób zostaje uformowane łożysko. Poprzez
łożysko substancje odżywcze przenikają z krwi matki do krwioobiegu płodu.
Zarodek charakteryzuje się dużą wrażliwością na wpływ czynników zewnętrznych, wtedy
następuje formowanie się większości wad rozwojowych. W fazie zarodkowej ma miejsce
niezmiernie szybki rozwój, już nigdy potem niewystęujący. Przy końcu tej fazy zarodek
przybiera postać właściwą jedynie dla człowieka. W fazie zarodka ma miejsce tworzenie się
układów i narządów w dalszym rozwoju następują jedynie zmiany wielkości, a nie
powstawanie nowych właściwości. Jako pierwsze tworzą się warstwy zarodkowe, które są
materiałem, z którego formują się wszystkie narządy i tkanki. Warstwy te to: ektoderma,
mezoderma i endoderma. Z pierwszej z nich powstają: naskórek, włosy, paznokcie, tkanka
nerwowa itp. Z warstwy środkowej mezodermy, powstaje skóra, mięśnie, narządy krążenia
i wydalania. Natomiast z endodermy, powstaje tchawica, grasica, trąbka Eustachiusza. W tej
fazie rozwijają się również oczy, uszy, usta (z małą żuchwą), nos (zaopatrzony jest w
pojedynczy przewód), głowa (bardzo duża i silnie wychylona do przodu). Kończyny są
stosunkowo bardzo małe i cienkie, górne i dolne początkowo bardzo podobne do siebie.
Tułów jest wydłużony i zaokrąglony, zaopatrzony w dość długi ogon (który ulega potem
redukcji). Budowa serca jest już wyraźna, w końcu trzeciego tygodnia przejawiają się już
skurcze mięśni. Znaczne rozmiary przybiera wątroba, która zaczyna wydzielanie żółci.
Stopień zróżnicowania narządów płciowych pozwala na rozróżnienie płci.
Po zakończeniu fazy płodowej, u noworodka ciało składa się z około 200 milionów komórek,
o różnorodnej budowie i funkcji, osiąga średnio 50 – 51 cm. długości i 3,5 kg ciężaru. W
trzecim miesiącu rozwoju śród macicznego wielkość głowy stanowi około trzecią część
długości ciała, jednak już tylko czwarta część w szóstym miesiącu, a w chwili narodzin nawet
nieco mniej niż jedną czwartą. Rozwijają się narządy wewnętrzne do postaci umożliwiającej
życie poza organizmem matki. W trzecim miesiącu wyraźna jest już praca nerek, pracuje
także serce płodu. Praca serca wyczuwalna jest nawet poprzez ciało matki, rytm jest około
dwukrotnie szybszy aniżeli matki. System nerwowy, zapewniający tworzenie się odruchów
istnieje już w końcu trzeciego miesiąca, także obserwuje się już pewne ruchy płodu, możliwe
dzięki rozwojowi mięśni. W okresie płodowym formuje się już czucie skórne, odczuwanie
bodźców termicznych, smaku, węchu, słuchu, ukształtowany zostaje narząd równowagi.
Okres płodowy jest najbardziej dynamicznym etapem rozwojowym w życiu dziecka. Jest to
okres bardzo ważny dla prawidłowego rozwoju i zdrowia dziecka po urodzeniu, a nawet dla
jego życia. Różne czynniki (fizyczne, chemiczne, zakaźne, wrodzone itp.) działające na płód
w łonie matki, mogą doprowadzić do poronienia, porodu przedwczesnego, urodzenie dziecka
z wadami rozwojowymi lub innymi odchyleniami od stanu prawidłowego.
PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory
www.pdffactory.pl/
2. Okres noworodkowy
Narodziny dziecka są prawdopodobnie najwspanialszym wydarzeniem w życiu każdej
rodziny, ale jest to jedno z największych wyzwań dla rodziców. Po urodzeniu i w dalszym
rozwoju dziecko ustala na ogół dość harmonijnie swój stosunek do otaczającego je świata.
Okresowo zdobywa nowe cechy i czynności, burząc poprzednią równowagę, aby uzyskać
nową. Ten okres utraconej równowagi nazywany jest okresem przełomu. Okresami przełomu
są: noworodkowy, poniemowlęcy i dojrzewania płciowego. Okresami równowagi są:
niemowlęcy, dziecięcy, młodzieńczy.
Dziecko po urodzeniu przechodzi swój pierwszy i najcięższy kryzys życia. Przejście od życia
płodowego, w którym wszystkie jego potrzeby były zaspakajane przez organizm matki, do
życia poza jej organizmem połączone jest z przekształceniem w okresie noworodkowym
wielu czynności życiowych. Są to: uruchomienie samodzielnych mechanizmów oddychania,
krążenia, wydalania, trawienia, regulacji temperatury itp. Te czynności przystosowawcze
określa się mianem adaptacji noworodka.
Dziecko rodzi się z krzykiem, po którym powietrze po raz pierwszy wchodzi do płuc i
wypełnia sklejone pęcherzyki płucne. Płuca rozprężają się, w naczyniach płucnych zaczyna
krążyć krew. Od tego momentu zapotrzebowanie organizmu w tlen odbywa się poprzez drogi
oddechowe, około 75% noworodków zaczyna oddychać w pierwszej minucie życia. Okres
noworodkowy charakteryzuje pewien zastój rozwoju przy jednoczesnym intensywnym
przystosowaniu się wielu funkcji organizmu do czynników otaczającego środowiska
zewnętrznego. Noworodek przejawia ogólną aktywność ruchową. Ruchy są chaotyczne
nieskoordynowane i występują spontanicznie na bodźce zewnętrzne. Ze względu na ogromne
przemiany, jakie zachodzą w organizmie dziecka, okres noworodkowy zaliczany jest do
okresów przełomu.
3. Okres niemowlęcy
Pierwszy rok życia jest okresem zdumiewającego wzrostu i rozwoju. Niemowlę ma
charakterystyczny wygląd. Posiada ono stosunkowo dużą głowę, krótką szyję, duży tułów.
Dziecko w tym okresie ma obfitą tkankę tłuszczową, która nadaje mu okrągłe zarysy.
Niemowlę jest bardzo wrażliwe na wpływy zewnętrzne. Dla prawidłowego rozwoju musi być
prawidłowo żywione. Pierwszy okres życia jest okresem, w którym szczególne często
zagrażają dziecku choroby wynikające z niedoboru, na przykład krzywica (z niedoboru
witaminy D), oraz niedokrwistość (brak żelaza). Dlatego prawidłowe żywienie jest bardzo
ważne.
Najwłaściwszym pokarmem dla niemowlęcia jest pokarm matki. Najbardziej lapidarnie
motywował to kiedyś prof. Wł. Szenajch. Mawiał on: „mleko krowie jest w sam raz dobre dla
cielaka, a dziecku potrzebne jest mleko kobiety.” Pokarm matki jest sterylny, bezpośrednio
z miejsca produkcji przekazywany do spożycia. Zawiera on składniki, które odgrywają istotną
rolę w procesach odporności przeciw zakaźnej. Karmienie piersią stwarza także okazję do
bezpośredniego, intymnego kontaktu dziecka z matką.
Rozwój w okresie niemowlęcym jest szczególnie intensywny. Mówimy o rozwoju
psychoruchowym, ponieważ w tym okresie nie można odróżnić tych dwóch komponentów
rozwoju. Noworodek to człowiek kompletnie zależny od otoczenia - bezradny, mało
ruchliwy, niezdolny do samodzielnego poruszania. Nie nawiązuje kontaktu z otoczeniem.
PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory
www.pdffactory.pl/
Nie rozumie ludzkiej mowy i nie mówi. W pierwszym roku życia dziecko przede wszystkim
osiąga spionizowaną postawę ciała. Niemowlę osiągając pionizację uczy się manipulować
ręką. Nie jest to wcale takie proste. Dłoń ludzka skoordynowana ze wzrokiem stanowi
niedoścignionej doskonałości narzędzie pracy. Pionizacja ciała pozwala na opanowanie
lokomocji. Co prawda w pierwszym okresie niemowlęta poruszają się „na czworakach”,
raczkując, ale jest to przejściowa faza rozwoju. Pod koniec roku zazwyczaj dziecko już staje
i chodzi. Nie jest to jeszcze chód zbyt pewny, ale pierwszy krok na drodze rozwoju
motorycznego w tym zakresie.
Dziecko uczy się poznawać otoczenie – wykształca w sobie zdolność emocjonalnego
reagowania na osoby bliskie, przede wszystkim na matkę. Zdolność poznawania i co istotne,
zdolność przywiązywania się do matki jest bardzo ważną cechą. W tym właśnie okresie
kształtują się zasadnicze elementy rozwoju uczuciowego.
W ciągu pierwszego roku życia dziecko opanowuje mowę. Rozumie, co do niego się mówi
po intonacji głosu, po wyrazie twarzy rozmówcy, uczy się poznawać zabarwienie uczuciowe
ludzkiej mowy. Pod koniec roku zazwyczaj samo mówi i choć rozwój mowy trwać będzie
jeszcze długo, to jest to istotny postęp. Równie ważną cechą okresu niemowlęcego jest
umiejętność opanowania zwieraczy – dziecko uczy się sygnalizować potrzeby fizjologiczne.
Rozwój niemowlęcia odbywa się dzięki właściwym warunkom higieniczno – zdrowotnym,
ale także dzięki wpływom środowiska. Trzeba pamiętać, że bodźcem do rozwoju dziecka,
do pokonywania wielkich i różnorodnych trudności jest przykład człowieka dorosłego.
Dziecko wychowywane bez dorosłych nie nauczy się chodzić, mówić ani rozumieć ludzkiej
mowy. Dlatego ten okres jest bardzo ważny i wymaga wiele troski i starań ze strony
rodziców.
4. Okres poniemowlęcy
Wiek poniemowlęcy to drugi i trzeci rok życia. Tempo rozwoju somatycznego jest teraz
znacznie wolniejsze, mniejsze jest zapotrzebowanie na pokarmy, znika podskórna tkanka
tłuszczowa, dziecko staje się znacznie szczuplejsze, ale za to sprawniejsze. Dziecko doskonali
swoją motorykę i mowę, przez co staje się bardziej niezależne, samodzielne, poznaje
otoczenie.
Charakterystyczną cechą dziecka w tym okresie jest ogromne zapotrzebowanie na ruch.
Nazywamy to „głodem ruchu i wrażeń”. Dzieci źle znoszą monotonne zajęcia – z trudem
skupiają się nad jedną czynnością na dłużej. Wielka ruchliwość prowadzi do zmęczenia,
trzeba więc dbać, by dziecko dużo spało.
W okresie poniemowlęcym dzieci chorują zazwyczaj na choroby zakaźne. Obecnie
szczepienia wyeliminowały większość tych chorób. Zwiększają się także ilości urazów.
Dziecko ruchliwe pozbawione doświadczenia wykazuje brak rozwagi i na przykład dotyka
płomienia świecy, czy skacze ze znacznej wysokości, ponieważ nie umie jej ocenić.
W trzecim roku życia dziecko zaczyna stawiać pytania: „ co to jest?”
W tym okresie dziecko powinno już opanować świadome oddawanie moczu i kału. Uzębienie
mleczne ustala się w pełnym zakresie (20 zębów). W związku z tym zmienia się sposób
żywienia dziecka, które coraz bardziej przechodzi z pokarmów papkowatych i półstałych na
stałe.
PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory
www.pdffactory.pl/
5. Okres dzieciństwa
Okres dzieciństwa (3 – 11 – 12 lat) trudno jest zamknąć w sztywnych granicach wieku.
Początek ustala się z chwilą, gdy dziecko na tyle wydoroślało, że porusza się swobodnie
(chodzi, biega), dość łatwo porozumiewa się z otoczeniem za pomocą mowy, świadomie
oddaje mocz i stolec oraz ma wszystkie zęby mleczne. Ze względów praktycznych wyróżnia
się w nim podokresy przedszkolny i szkolny.
a) przedszkolny
Wiek przedszkolny, trwający od trzeciego do siódmego roku życia, cechuje dalsza stopniowa
zmiana sylwetki dziecka. Głowa powiększa się nieznacznie, wzrasta natomiast tułów i
kończyny, które wydłużają się wyraźnie. Pod koniec szóstego roku życia sylwetka dziecka
nabiera pewnych cech typowych dla danej płci: u chłopców ulega rozrostowi pas barkowy,
u dziewcząt pas biodrowy. Kości i mięśnie rosną szybko, wzrasta także siła mięśniowa i
sprawność motoryczna. W dalszym ciągu jednak słabsze są więzadła, co bywa przyczyną
występowania urazów i wad postawy, zwłaszcza skrzywień kręgosłupa. Rozwojowi
i usprawnieniu ulegają narządy wewnętrzne: serce, płuca, układ pokarmowy, których
czynności bardziej zbliżają się do funkcji organizmu dojrzałego. Normalizuje się tętno i
ciśnienie krwi, zmienia się liczba oddechów. Układ limfatyczny w wieku 3 – 7 lat ulega
znacznemu przerostowi, co można tłumaczyć samoobrona organizmu przed częstymi w tym
wieku zakażeniami. Wzmożona praca układu limfatycznego objawia się powiększeniem
migdałków, węzłów chłonnych. W następnym okresie rozwojowy układ limfatyczny ulega
regresji. Pod koniec wieku przedszkolnego rozpoczyna się zmiana uzębienia mlecznego na
stałe.
Prawidłowo rozwijające się dziecko we wczesnym wieku przedszkolnym powinno posiadać
zdolność koordynacji ruchów. Dotyczy to zarówno koordynacji ruchów głowy, tułowia i
kończyn. W miarę dorastania dziecko stopniowo udoskonala i usprawnia się ruchowo.
W okresie przedszkolnym ustala się prawo – lub lewostronna lateralizacja, to znaczy
przewaga lewej lub prawej ręki, nogi i oka. Do tego wieku małe dziecko jest zazwyczaj
oburęczne, choć już wykształca zwykle większą sprawność ręki prawej, predysponowanej
u przeważającej większości osobników do wykonywania codziennych czynności. Ręka lewa
spełnia na ogół funkcje pomocnicze. Większość istniejących urządzeń do zabawy, sportów,
gier, pracy zawodowej i domowej, przystosowana jest dla ludzi praworęcznych. Dlatego też
praworęczność, jeżeli jest ona dominująca, powinna być realizowana jak najwcześniej,
najlepiej właśnie w wieku przedszkolnym. Jeżeli jednak leworęczność już się utrwaliła, nie
należy dążyć do zmiany, gdyż u dziecka leworęcznego przestawionego na rękę prawą mogą
powstać reakcje nerwowe.
Dynamikę rozwoju psychicznego dzieci w wieku przedszkolnym charakteryzują przede
wszystkim przemiany w sferze społecznej, emocjonalnej i dynamice procesów poznawczych.
W połowie wieku przedszkolnego zwiększa się aktywność intelektualna, dociekliwość,
następuje rozkwit wyobraźni i zdolności fantazjowania. Wydłuża się możliwość skupiania
uwagi w czasie zajęć dydaktyczno – rozwojowych w przedszkolu. Pojawia się twórczość
plastyczna, która jest źródłem wrażeń i przeżyć estetycznych. Życie emocjonalne
charakteryzuje się żywą dynamiką, impulsywnością i chwiejnością równowagi. W ostatniej
fazie okresu przedszkolnego zwiększają się przejawy woli i możliwości opanowania reakcji
impulsywnych, umiejętności współdziałania w zabawie z rówieśnikami, przestrzeganie norm
PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory
www.pdffactory.pl/
Plik z chomika:
nebelwerfer
Inne pliki z tego folderu:
13 gier, których.pps
(125 KB)
1304200718.ppt
(792 KB)
241_prezentacja NETOHOLIZM.ppt
(8042 KB)
Andrzej Jakubik.docx
(27 KB)
Cyberprzestrzeń, czyli jak zabezpieczyć komputer.pps
(5027 KB)
Inne foldery tego chomika:
Pliki dostępne do 21.01.2024
Pliki dostępne do 27.02.2021
2S1 ''GOŹDZIK''
Accordions Library
AGA - BAND
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin