zalecenia_do_pracy_slabowidzacych.doc

Rodzaj wady wzroku a zalecenia do pracy z uczniem słabowidzącym.

Często, gdy myślimy o dziecku słabowidzącym i o tym jak ułatwić mu pracę w szkole czy też w domu, pojawia się nam plan dobrego naświetlenia miejsca nauki, usadzenia ucznia w pierwszej ławce i właściwie najczęściej na tym kończą się nasze pomysły. Tymczasem okazuje się, że w przypadku poszczególnych wad wzroku wskazania do pracy są bardzo różne i  odbiegające do naszych pierwotnych i zdroworozsądkowych założeń.

              Formy pomocy  dziecku z wadą wzroku  powinny być  planowane w oparciu o diagnozę lekarza okulisty i zalecenia z opinii lub orzeczenia poradni psychologiczno- pedagogicznej. a u początku tej pracy należy dokonać dokładnej diagnozy odnośnie pola widzenia.

Dokładna informacja na temat pola widzenia pozwoli nauczycielowi  ustalić miejsce i rozmiary ubytku, a co za tym idzie, tak organizować pracę terapeutyczną ze słabo widzącym dzieckiem, aby poprzez odpowiednie ustawienie głowy i oka, dziecko słabo widzące było w stanie jak najwięcej zobaczyć.

NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA TO:

•         pod jakim kątem ustawienia  głowy i oczu dziecko patrzy najchętniej

•         jakie jest jego pole fiksacji (czyli obszar obejmowany jednym rzutem oka)

Po zebraniu niezbędnych informacji odnośnie wady wzroku naszego podopiecznego możemy przystąpić do opracowania zaleceń do pracy z uczniem.

W przygotowanym opracowaniu starałam się dokonać podziału poszczególnych wad wzroku, ich krótkiej charakterystyki oraz wskazania ogólnych zaleceń do pracy z dzieckiem .I  tak :

BARDZO ZAWĘŻONE POLE WIDZENIA

•         Występuje zawężenie pola fiksacji oraz mogą występować kłopoty z orientacją w tekście (gubienie linijek)

ZALECENIE:

•         Zadbać o udział w zajęciach orientacji i w treningach poruszania się w przestrzeni.

CENTRALNIE USZKODZONE POLE WIDZENIA

•         występuje mroczek centralny (znikanie części obrazu)

•         dziecko swobodnie porusza się w przestrzeni, ale ma ogromne trudności z czytaniem – widzi litery, ale trudno złożyć je w słowa. Stąd trudności w płynnym czytaniu, omyłki w rozróżnianiu cyfr, błędy ortograficzne.

ZALECENIE:

•         ćwiczenie patrzenia pozaplamkowego

OCZOPLĄS

•         drobne niekontrolowane ruchy gałek ocznych, najczęściej towarzyszy innym schorzeniom okulistycznym

•         trudność z fiksacją oczu na poszczególnych wyrazach, zamazywanie się lub drganie tekstu

•         podczas czytania bardzo szybko się męczy

•         im większe zmęczenie czytaniem tym ruchy drgające oka nasilają się,  a tym samym spada efektywność czytania

ZALECENIE

•         Szukanie tzw. „Strefy ciszy”, czyli takiego położenia gałek ocznych, w którym oczopląs zanika

ZABURZENIA AKOMODACJI OKA

•         Zab. przystosowywania się do patrzenia na przedmioty znajdujące się w różnych odległościach

•         dziecko musi posługiwać się dwoma parami szkieł (do dali, do bliży)

ZALECENIE

•         Zapewnić dobre, niezbyt intensywne oświetlenie

•         Oprócz lampy oświetlającej całe pomieszczenie warto dodatkowo zainstalować oświetlenie punktowe – lampę skierowaną na miejsce pracy

ZABURZENIA ADAPTACJI

•         Zab. zdolność przystosowywania widzenia do zmiennego oświetlenia.

•         Przejawem może być „kurza ślepota”

ZALECENIE

•         Dobrze oświetlone pomieszczenia

•         Innym przejawem jest światłowstręt

ZALECENIE

•         Zapewnić miejsce w klasie z dala od okien i źródeł światła

•         Przyciemnione okulary

•         Wyeliminowanie powierzchni błyszczących z otoczenia dziecka

ZABURZENIA WIDZENIA OBUOCZNEGO (ZEZ)

•         Zaburzenie przestrzennego trójwymiarowego postrzegania otaczającego świata

              Dziecko z zaburzonym widzeniem obuocznym powinno znaleźć się pod opieką lekarza, który zdecyduje jaki rodzaj pomocy i ćwiczeń zastosować.

ZAĆMA DZIECIĘCA

•         Gdy w soczewce oka pojawia się zmętnienie oznacza to początek zaćmy.

•         Może być obuoczna lub jednostronna

•         Na skutek zmętnienia soczewka nie przepuszcza promieni świetlnych lub poważnie ogranicza dopływ  światła do siatkówki , co powoduje poważne ubytki w widzeniu, aż do całkowitego zaniewidzenia.

•         Zaćmę leczy się operacyjnie usuwając zmętniałą soczewkę.

•         Widzenie – „jakby za grubą warstwą mgły”

•         Nie można tego widzenia skorygować poprzez okulary

ZALECENIA:

•         Oświetlenie – takie, które pada na oglądane materiały spoza ich pleców (nigdy przed nimi!!!!), z góry, lekko ukośnie – aby na napisany tekst padał cień głowy.

•         Żółty filtr z włókna octanowego (kładziony na tekst)

JASKRA

•         Polega na nieprawidłowym krążeniu płynów, co powoduje gromadzenie się płynu wewnątrzgałkowego między soczewką a rogówką.

ZALECENIA

•         Sprawne funkcjonowanie uwarunkowane jest dobrym oświetleniem i minimum odblasku

WYSOKA KRÓTKOWZROCZNOŚĆ

•         Powyżej 8 dioptrii

•         W oku krótkowzrocznym obraz ostry powstaje tylko dla przedmiotów oglądanych z bliska. Do dali występuje obniżona ostrość widzenia.

ZALECENIA

•         Ze względu na niebezpieczeństwo odwarstwienia siatkówki należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza dotyczących wysiłku fizycznego.

•         Często występuje konieczność czytania z odległości bliższej niż 30 cm

•         Uzasadnione wolniejsze tempo czytania

RETINOPATIA WCZEŚNIACZA

•         Tradycyjnie mówiono, że związana jest z zaburzeniami w dystrybucji tlenu podawanego wcześniakom w inkubatorze – powoduje utratę wzroku lub słabo wzroczność

•         WAŻNE! Można zapobiec ślepocie dzięki wczesnym badaniom okulistycznym (w ciągu 1. miesiąca życia)

ZALECENIA

•         Pomocne są lupy z rączką – najlepiej podświetlane

•         Monookulary – przy patrzeniu z daleka

•         Pomocne silne oświetlenie

•         Duże powiększenie tekstu

OGÓLNE ZALECENIA DO PRACY

•         Nauczyciel winien kierować procesem integracji w sposób umiejętny i przemyślany, aby osoba z dysfunkcją wzroku nie została odrzucona przez uczniów pełnosprawnych.

•         W szkołach ogólnodostępnych nauczyciel powinien mobilizować dziecko słabo widzące do udziału we wszystkich zajęciach dostosowując równocześnie wymagania do jego niepełnosprawności.

•         Znaczną grupę stanowią uczniowie słabo widzący z innymi niepełnosprawnościami. Należy zatem odróżniać problemy wynikające z zaburzeń widzenia od pozostałych trudności w procesie nauczania.

•         Wspieranie sfery emocjonalno – motywacyjnej dziecka oraz wsparcie i pedagogizacja rodziców ucznia.

Opracowanie powstało na podstawie „Poradnik dla nauczycieli i rodziców dzieci z dysfunkcją wzroku” pod red. Emilia Grzyb, Ewa Łośko, Małgorzata Połomska, Halina Urbańska; DRUKPRESS, Kraków 1998

Opracowała: mgr Katarzyna Dera – psycholog, tyflopedagog

1