Duch ze Scapa Flow.pdf

Duch ze Scapa Flow

Aktorzy:

Kpt Prien - Wojciech Malajkat

Kpt Tranow - Wiktor Zborowski

Dowódca pancernika - Jan Nowicki

Płk Braune - Jerzy Kamas

Marynarz - Adam Ferency

Przez wiele lat nikt nie potrafił wyjaśnić, w jaki sposób niemiecki okręt

podwodny przedostał się do bazy brytyjskiej marynarki wojennej w Scapa

Flow i zatopił stojący na kotwicy pancernik "Royal Oak". Wreszcie

znaleziono wytłumaczenie: U-boot prowadzony był przez szpiega, który

doskonale znał wszystkie cieśniny i morskie przejścia. Ten szpieg miał

nazywać się Alfred Wehring. Prasa ochrzciła go mianem "Ducha ze Scapa

Flow". Musiały minąć dziesiątki lat, abyśmy mogli poznać prawdę o

tragedii w brytyjskiej bazie.

Była ciemna bezksiężycowa noc 13 października 1939 roku. Niemiecki

okręt podwodny U-47 zbliżył się do wschodniego wejścia prowadzącego do

bazy brytyjskiej Floty Macierzystej w Scapa Flow na Orkanach. Kapitan

Günter Prien podszedł do peryskopu.

Prien: Trym plus trzy. Peryskopowa.

Marynarz: Jest trym plus trzy.

Syk sprężonego powietrza wypychającego wodę ze zbiorników

balastowych świadczył, że okręt zaczął iść do góry, ale pozostawał ukryty

pod powierzchnią wody.

Prien: Peryskop w górę!

Stalowa rura pośrodku kiosku okrętu zaczęła wysuwać się ze studzienki

peryskopowej, aż jej oko znalazło się kilkadziesiąt centymetrów nad wodą.

Kapitan Prien przywarł do okularu lustrując powierzchnię morza. Nie było

żadnych wrogich jednostek. Brytyjczycy, choć od ponad miesiąca

prowadzili wojnę z Niemcami, jeszcze nie nauczyli się dostatecznie chronić

baz i okrętów.

Prien: Peryskop w dół. Do wynurzenia!

Marynarze, którzy po wynurzeniu mieli podjąć służbę na pomoście,

ustawili się pod lukiem.

Prien: Wynurzenie na sterach!

Marynarz: Ster dziobowy plus dziesięć. Rufowy plus pięć.

Prien: Szasować balasty!

Po chwili mechanik zameldował:

Marynarz: Kiosk wychodzi. Okręt na powierzchni.

Prien: Oba pół naprzód.

Marynarz: A Jest oba pół naprzód.

U-47 wyszedł na powierzchnię. W istocie załoga niczym nie ryzykowała. W

czasie bezksiężycowej nocy dostrzeżenie sylwetki niewielkiego okrętu

podwodnego, którego tylko kiosk wystawał nad wodę, było praktycznie

niemożliwe. Kapitan Prien zanotował w dzienniku:

Prien: Piękny widok. Na lądzie wszystko ciemne. Wysoko na

niebie świeci zorza polarna. Zatoka otoczona przez wysokie

góry bezpośrednio oświetlone z góry. Dostrzegłem kadłuby

okrętów zatopionych w cieśninie.

Kapitan wiedział, że kadłuby okrętów, które miały blokować wejście do

cieśniny Kirk Sound, prowadzącej do Scapa Flow, leżą wystarczająco

daleko od siebie, aby jego okręt przeszedł między nimi. Brytyjczycy

również zdawali sobie z tego sprawę i dlatego przejście zamykała stalowa

sieć, która miała zatrzymać okręt podwodny. Jednakże była tak

przerdzewiała, że jej kółka nie wytrzymałaby uderzania kadłuba okrętu,

dlatego zdemontowano ją i już 14 października miała zostać zamontowana

nowa. Skąd kapitan Prien wiedział, że miedzy zatopionymi kadłubami jest

przejście? To pierwsza tajemnica wyprawy U-47. To, co stało się później,

jest jeszcze bardziej tajemnicze.

Na brzegu miały błysnąć światła samochodu. Umówiony znak, że oczekuje

tam przewodnik, który miał wprowadzić niemiecki okręt podwodny do

Scapa Flow. Kim był ten człowiek?

W 1942 roku ujawniono, że był to kapitan Alfred Wehring, były oficer

niemieckiej marynarki wojennej, wysłany przez wywiad w 1927 roku do

Scapa Flow. Zamieszkał w nabrzeżnej miejscowości Kirkwall pod

nazwiskiem Albert Oertel, Szwajcar. Oczywiście jak na Szwajcara

przystało, był zegarmistrzem, któremu pracowitość, skromność i

umiarkowane ceny usług zyskały sympatię miejscowej społeczności.

Nawet Królewska Marynarka Wojenna przysyłała po niego, gdy trzeba było

naprawić pokładowe chronometry. Dzięki temu Oertel miał okazję dobrze

poznać obyczaje załóg okrętów stacjonujących w Scapa Flow i drogi

prowadzące do kotwicowiska.

Przez 12 lat miał pozostawać w uśpieniu, jak nazywano brak jakiejkolwiek

aktywności agentów. Nikt się z nim nie kontaktował, nie nakazywano mu

wypełniania jakichkolwiek zadań, nie wysyłał żadnych raportów. Aż w

1939 roku, gdy wybuchła wojna, Oertel miał otrzymać polecenie ustalenia,

w jaki sposób okręt podwodny może przedrzeć się do miejsca, gdzie

kotwiczyły brytyjskie okręty.

Jak dotąd, wszystko brzmi bardzo prawdopodobnie.

Tamtej nocy z 13 na 14 października Oertel miał wyjechać na brzeg

samochodem i oczekiwać na wynurzenie okrętu podwodnego. Gdy

dostrzegł jego kiosk, nadał umówiony sygnał migając światłami swojego

samochodu. W odpowiedzi wysłano po niego ponton, na którym dotarł do

burty okrętu podwodnego i stanął na pomoście bojowym obok kapitana

Priena. On miał poprowadzić U-47 trudną i krętą drogą przez cieśninę Kirk

Sound.

Kapitan Günter Prien, korzystając z rad szpiega Alberta Oertele, bez

przeszkód przeprowadził swój okręt podwodny U-47 do Scapa Flow.

Południowa część kotwicowiska była pusta. Wszystkie okręty wyszły

stamtąd dużo wcześniej.

Dlaczego Oertel, który miał obserwować ruchy brytyjskiej floty, o tym nie

wiedział?

Dochodziła godzina 1.00 w nocy 14 października, gdy niemiecki okręt

zawrócił na północ i wkrótce z jego pomostu dostrzeżono sylwetki dwóch

dużych okrętów: pancernika "Royal Oak" i transportowca lotniczego

"Pegasus". Prien zaczął manewrować okrętem, aby ustawić go w pozycji

do strzału:

Prien: Lewy silnik stop. Prawy mała naprzód. Ster lewo na

burt.

W okularze peryskopu widać było wyniosłą sylwetkę brytyjskiego

pancernika.

Był to stary okręt, który rozpoczął służbę w Royal Navy w 1916 roku i w

okresie międzywojennym nie był modernizowany, ale zatopienie go byłoby

pięknym sukcesem Kriegsmarine i wielką kompromitacją dla brytyjskiej

marynarki.

Kapitan Prien wydał rozkaz:

Prien: Wyrzutnie dziobowe, otworzyć pokrywy wylotowe!

Marynarz: Pokrywy wylotowe od pierwszej do czwartej

otwarte.

U-47 był w odległości 4 tysięcy metrów od brytyjskiego pancernika.

Marynarz: Wyrzutnie jeden do czterech gotowe. Strzela

wyrzutnia jeden i trzy. Odległość 4 tysiące. Wyprzedzenie zero.

Położenie dziewięćdziesiąt.

Prien: Wyrzutnie jeden do czterech, ognia!

Sprężone powietrze wypchnęło trzy torpedy z wyrzutni dziobowych. Jedna

pozostała w rurze, co mogło być wynikiem zbyt małego ciśnienia. Dwie

torpedy przeszły pod kadłubem pancernika. Trzecia trafiła w łańcuch

kotwiczny lub dziobnicę pancernika. Jej ładunek bojowy musiał być

wadliwy, co zdarzało się dość często, gdyż wybuch był tak cichy, a wstrząs

tak niewielki, że marynarze na brytyjskim okręcie nawet nie zorientowali

się, że zostali zaatakowani torpedami. Kapitan Prien nakazał odwrócić

okręt rufą do celu. Z tyłu miał tylko jedną wyrzutnię. I ta torpeda chybiła

celu.

U-47 zaczął uchodzić z pola walki. Rozsądek nakazywał wycofać się po

nieudanych atakach, gdyż mogły wywołać alarm na pokładzie brytyjskiego

okrętu, a w zatoce niemiecki okręt podwodny nie miał żadnych szans

ucieczki przed bombami głębinowymi. Prien nie chciał jednak rezygnować

z łatwej zdobyczy, jaką był stojący na kotwicy pancernik. U-47 wycofał się

z pola walki, ale tylko po to, aby załadować torpedy do wyrzutni

dziobowych, co miało zająć kilkanaście minut.

W przedziale torpedowym wewnętrzne pokrywy wyrzutni zostały otwarte i

trzy wielometrowe stalowe cygara spoczywające już na szynach

ładowniczych zostały wsunięte na miejsca. Po piętnastu minutach U-47 był

ponownie gotowy do ataku. Tym razem nie zawiódł.

Torpedy trafiły w kadłub pancernika, a wybuch rozdarł blachy kadłuba i

tysiące ton wody zaczęły wlewać się do jego wnętrza. Wyrwa była tak

wielka, że okręt po trzynastu minutach przewrócił się do góry dnem i

osiadł pod wodą.

Zginęło 833 marynarzy.

Kapitan Prien nie miał czasu na fetowanie zwycięstwa. Wiedział, że lada

moment wszystkie brytyjskie okręty ruszą do wielkiego polowania na U-

47. U-boot wykonał zwrot i całą mocą elektrycznych silników uchodził z

zatoki. Szybko przebył Kirk Sound i o godzinie 2.15 znalazł się na

otwartym morzu. Na jego pokładzie miał wracać do Niemiec kapitan Alfred

Wehring, który miał tak wielki udział w sukcesie U-boota.

W październiku 1939 roku, gdy nazistowska prasa rozpisywała się o

wielkim sukcesie, nikt nie wiedział, że to skromny zegarmistrz od lat

pracujący w nadmorskiej mieścinie wprowadził niemiecki okręt do

brytyjskiej bazy. Dopiero na wiosnę 1942 roku dziennikarz Kurt Riess

ujawnił nazwisko szpiega ze Scapa Flow. Wszystko wydawało się jasne.

Ale wiele lat później prawda okazała się całkowicie inna.

Na wiosnę 1942 roku dziennikarz Kurt Riess ujawnił, że w bazie brytyjskiej

marynarki wojennej Scapa Flow działał niemiecki agent kapitan Alfred

Wehring, ukrywający się pod nazwiskiem Albert Oertel. On miał

poprowadzić okręt podwodny U-47, który zatopił brytyjski pancernik

"Royal Oak". Wyjaśniałoby to, w jaki sposób okrętowi udało się w

bezksiężycową noc przedostać przez cieśninę blokowaną przez kadłuby

zatopionych okrętów i odpalić śmiertelne torpedy.

Tyle że kapitan Alfred Wehring nigdy nie istniał.

W archiwum wywiadu niemieckiego Abwehry nie figurowało jego nazwisko.

Ale to jeszcze nie dowód. Ale w Kirkwall, gdzie miał mieszkać i pracować

jako zegarmistrz, też nikt go nie znał. W żadnym z dokumentów

brytyjskiej marynarki nie ma mowy o zegarmistrzu z Kirkwall, który miał

być wzywany do naprawy pokładowych chronometrów. Szpiega ze Scapa

Flow nie było!

Pozostają więc dwa pytania.

Pierwsze: w jaki sposób niemiecki okręt podwodny przedostał się do

brytyjskiej bazy, znajdując jedyne niestrzeżone wejście?

Pytanie drugie: czemu miała służyć historyjka o szpiegu, który przez

kilkanaście lat miał przygotowywać się do wykonania zadania?

Odpowiedź na pierwsze pytanie wydaje się dość prosta.

Niemcy przygotowywali się do ataku na okręty brytyjskie w Scapa Flow już

od pierwszych dni wojny. 6 września 1939 roku, a więc trzy dni po

wypowiedzeniu wojny przez Wielką Brytanię, admirał Karl Doenitz,

dowódca floty podwodnej zwrócił się do wywiadu dowództwa marynarki

wojennej o przedstawienie mu wszelkich informacji na temat brytyjskiej

bazy. Otrzymał je 9 września. Z raportu wynikało, że wszystkie przejścia

prowadzące do zatoki są szczelnie zamknięte i żadnemu podwodnemu

okrętowi nie uda się pokonać tych zapór. Admirał Doenitz nie rezygnował.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: