Transfuzjologia W  10.12.2005   

Odczyny poprzetoczeniowe

Odczyny wczesne:

·         występują już w czasie przetaczania

·         najcięższe odczyny zwykle rozwijają się najgwałtowniej

·         dlatego w ciągu pierwszych 5 minut przetaczania obowiązuje ścisły nadzór (próba biologiczna)

Odczyny późne:

·         rozwijają się po zakończeniu przetaczania, nawet po kilkunastu dniach

·         bardzo rzadko nawet tak późny odczyn może stanowić zagrożenie dla życia pacjenta

Ostre odczyny poprzetoczeniowe:

·         Ostre odczyny hemolityczne

·         Odczyny gorączkowe

·         Odczyny alergiczne

·         Przeciążenie krążenia

·         Pozasercowy obrzęk płuc

·         Hemoliza nieimmunologiczna

·         Posocznica bakteryjna

Ostry odczyn hemolityczny:

·         Ostra hemoliza wewnątrznaczyniowa – niezgodność w zakresie grup głównych

·         Ostra hemoliza pozanaczyniowa – niezgodność w zakresie grup dalszych (układy Kidd JK, Duffy Fy, Kell K)

Patofizjologia:

·         utworzenie kompleksów antygen – przeciwciało na powierzchni erytrocytów

·         aktywacja dopełniacza

·         hemoliza wewnątrznaczyniowa

·         hemoglobinemia i hemoglobinuria

·         aktywacja układu krzepnięcia – wykrzepianie wewnątrznaczyniowe

·         uwalnianie mediatorów reakcji zapalnej i katecholamin

Objawy kliniczne:

·         gorączka i dreszcze

·         niepokój

·         duszność

·         bóle w piersiach i lędźwiach

·         DIC

·         wstrząs

·         ostra niewydolność nerek

Postępowanie:

·         przerwać transfuzję

·         leczyć niewydolność krążenia

-          infuzje

-          katecholaminy

·                                 leczyć niewydolność oddechową

-                                  tlenoterapia

-                                  wspomaganie wentylacji

·         Zapobiegać rozwojowi DIC (heparyna) i leczyć go (antytrombina III, substytucja cz. krzepnięcia)

·                                                          Zapobiegać ONN (Mannitol, furosemid, diureza 2ml/kg/godz.)

Zapobieganie:

·         unikać błędów w dokumentacji

·         prawidłowa identyfikacja próbek krwi

·         identyfikacja biorcy (przetoczyć temu, czyją próbkę krwi krzyżowano)

Ostra hemoliza pozanaczyniowa:

·         gorączka

·         niedokrwistość

·         hiperbilirubinemia

·         ciężkie objawy - rzadko

Odczyny gorączkowe:

·         gorączka jako jeden z objawów odczynów hemolitycznych

·         izolowany odczyn gorączkowy – spowodowany przez przeciwciała przeciwko leukocytom i ewentualnie płytkom biorcy

·         podawać leki przeciwgorączkowe

·         stosować masę ubogoleukocytarną lub filtry leukocytarne do przetaczania

Odczyny alergiczne:

·         spowodowane przez przeciwciała przeciwko białkom osocza dawcy

·         zwykle tylko pokrzywka (świąd, rumień i bąble) u 1 – 2 % biorców

·         rzadko ciężka ogólnoustrojowa reakcja alergiczna – wstrząs anafilaktyczny

Postępowanie:

·         w pokrzywce – środki przeciwhistaminowe (jeżeli objawy ustąpią – można kontynuować przetaczanie).

·         gdy objawy ze strony układu oddechowego (obrzęk krtani, skurcz oskrzeli) lub krążenia – zatrzymać transfuzję, sterydy, adrenalina, ew. roztwory koloidowe

Zapobieganie:

·         pacjentowi z ciężkim odczynem alergicznym w wywiadzie przetaczamy tzw. krwinki płukane

Przeciążenie krążenia:

·         przetoczenie zbyt dużej objętości krwi

·         lub zbyt szybkie

·         zwykle przy wyrównywaniu przewlekłej anemii (pacjent z prawidłową objętością krwi i niedoborem hemoglobiny)

·         łatwiej u pacjentów z miokardiopatią

Objawy:

·         nadciśnienie tętnicze

·         zaburzenia rytmu serca (ekstrasystolia komorowa)

·         duszność (obrzęk płuc)

Postępowanie:

·         przewlekłą anemię wyrównywać powoli (1j ME / 4-6 godz.), nawet przez kilka dni

·         w razie ciężkiej duszności - krwioupust

Pozasercowy obrzęk płuc:

·         nie związany z przeciążeniem krążenia

·         spowodowany przez przeciwciała anty-HLA (leukoaglutyniny) biorcy przeciw leukocytom dawcy lub odwrotnie

·         może się zdarzyć po przetoczeniu ME lub FFP

Hemoliza nieimmunologiczna:

·         roztwór hipotoniczny (Glukoza5%, aqua pro iniectione) lub

·         roztwór hipertoniczny (Glukoza 40%, żywienie pozajelitowe) przetaczane jednocześnie przez jeden cewnik naczyniowy)

·         mechaniczne uszkodzenie krwinek (krążenie pozaustrojowe, rzadziej dializa pozaustrojowa)

·         nieprawidłowe przechowywanie (zamrożenie lub przegrzanie)

·         zakażenie bakteryjne

Postępowanie:

·         rozpoznanie przyczyny

·         leczenie objawowe jak w hemolizie immunologicznej

Posocznica bakteryjna:

·         bakterie namnażają się we krwi przechowywanej w zbyt wysokiej temperaturze

·         krew ogrzana do temperatury pokojowej kolonizuje się bardzo szybko

Postępowanie:

·         przestrzegać zasad przechowywania

·         przestrzegać terminów przydatności preparatów

·         nie ogrzewać krwi przed przetoczeniem

·         w transfuzjach masywnych czy u pacjentów wychłodzonych stosować „Hot-line”

·         w razie objawów bakteriemii – posiew krwi, antybiotykoterapia

Odczyny późne:

·         opóźniony odczyn hemolityczny

·         choroby zakaźne

·         trudności w kolejnym dobraniu krwi

·         choroba przeszczep przeciw gospodarzowi

Opóźnione odczyny hemolityczne:

·         w przypadku immunizacji w przeszłości (zwykle poza układem ABO), gdy poziom przeciwciał obniży się poniżej progowego, próba krzyżowa będzie ujemna

·         ponowne przetoczenie wywoła odpowiedź amnestyczną po 3 – 10 dniach

·         przetoczone krwinki ulegają hemolizie pozanaczyniowej w śledzionie

Choroby zakaźne:

·         HCV (90%)

·         HBV

·         HIV

·         CMV

·         EBV

·         Toksoplazmoza

·         Malaria

·         Kiła

·         Bruceloza

·         Gruźlica

Zapobieganie:

·         eliminacja dawców z grup ryzyka (narkomani, homoseksualiści)

·         rutynowe badania dawców:

-          fizykalne (objawy infekcji)

-          laboratoryjne (cechy zapalenia wątroby)

-          serologiczne

Dlaczego to się zdarza?

·         okno serologiczne okres pomiędzy zakażeniem dawcy a pojawieniem się przeciwciał w jego krwi (w przypadku zapalenia wątroby typu C nawet kilka miesięcy)

·         powikłania poprzetoczeniowe potencjalnie śmiertelne

Powikłania poprzetoczeniowe:

·         Zwykle bezobjawowa niedokrwistość nie wymaga przetoczenia !

·         Wielu przetoczeń dokonuje się zwyczajowo np. gdy poziom HGB musi być większy niż 10 g/dl, nie decyduje o tym stan chorego. Okazuje się, że większość chorych dobrze toleruje 7-8 g/l.

Powikłania poprzetoczeniowe