Tunezja (Tūnis, Tūnus, Republika Tunezyjska), państwo w Afryce Pn., nad M. Śródziemnym; 163,6 tys. km2; 9,9 mln mieszk. (2003), Arabowie (ponad 98% ludności), Berberowie; religia państw. islam; stol. Tunis, inne m.: Kairuan, Bizerta, Safakis, Susa; j.u. arab., w użyciu ang.; republika. Na pn. pasma Atlasu Tellskiego i Saharyjskiego (wys. do 1544 m, Dżabal asz-Szanabi) rozdzielone doliną rz. Wadi Madżarda; w części środk. — obniżenie z Wielkim Szottem (do 23 m p.p.m.); na pd., w obrębie Sahary, Wielki Erg Wsch. i wyż. Az-Zahr; klimat podzwrotnikowy typu śródziemnomor., na pd. — zwrotnikowy suchy; na nizinach makia i roślinność śródziemnomor. i półpustynna. Podstawą gospodarki jest górnictwo i rolnictwo; wydobycie ropy naft., gazu ziemnego, fosforytów; uprawa zbóż, oliwek, drzew cytrusowych, palmy daktylowej, warzyw; hodowla owiec, kóz, bydła; rybołóstwo; przemysł odzież., chem., olejarski, elektromaszyn.; rzemiosło (tkactwo); turystyka; gł. zespół portowy Tunis–Halk al-Wadi. — Zasiedlona przez plemiona berberskie; od XII w. p.n.e. kolonie fenickie, następnie państwo kartagińskie, 146 p.n.e. zniszczone przez Rzym; od VII w. podbita przez Arabów, w XVI w. opanowana przez Turcję osmańską; od 1881 protektorat fr.; od końca XIX w. burż. nar. ruch niepodległościowy (od 1920 działalność partii Dustur, od 1934 liberalnej Neo-Dustur); w czasie II wojny świat. teren walk, okupacja wł.-niem.; od 1946 nasilenie walki o niepodległość, którą uzyskała 1956; od 1957 republika, nieprzerwane rządy Neo-Dustur (od 1988 p.n. Zgromadzenie Demokr.-Konst.), pod przywództwem H. Burgiby (1987 odsuniętego od władzy); wprowadzenie odmiany socjalizmu arab;.od lat 80. stopniowa demokratyzacja życia polit.; od 1989 czł. Unii Arab. Maghrebu.
Maciejka2761