PODSTAWY BIL (1) – SUMIK I
1. Polskie encyklopedie z bibliotekoznawstwa, nauki o książce i informacji naukowej
Ad 1) ENCYKLOPEDIA WIEDZY O KSIĄŻCE (EWOK)
Wrocław 1971
1. Twórcy pierwszej encyklopedii z nauki o książce – prace rozpoczęły się w latach 50-tych XX wieku:
a) Jan Muszkowski (1882-1953), bibliotekarz i bibliograf, teoretyk nauki o książce, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Najbardziej znanym jego dziełem jest Życie książki, którego pierwsze wydanie ukazało się w 1936 roku. Praca ta przedstawia rozwój książki od rękopisu poprzez książkę drukowaną. Przedstawia też dzieje pisma, problemy powstawania książki, jej obiegu, propagandy i użytkowania. Muszkowski zmarł w 1953 roku;
b) redakcję objął w 1955 wybitny bibliotekarz i historyk książki – Aleksander Birkenmajer (1890-1967). Związany był z Biblioteką Jagiellońską, której był również w pewnym okresie dyrektorem. Po II wojnie organizował prace Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu jako jej dyrektor. Jego prace naukowe dotyczyły zabytkowych opraw, rękopisów, dziejów bibliotek. Birkenmajer zorganizował, który miał się zająć przygotowaniem encyklopedii. Prace rozdzielono między trzech redaktorów głównych, którzy odpowiadali za hasła dotyczące pewnej grypy zagadnień. Były nimi:
1) historia książki
2) bibliotekarstwo wraz z bibliografią i informacją
3) drukarstwo, księgarstwo, edytorstwo.
c) redaktorami głównymi EWOK-u byli: Alodia Kawecka-Gryczowa, odpowiadająca za dział historii książki , Helena Więckowska –redaktor działu drugiego i Stanisław Pazyra – działu trzeciego.
d) Od 1967 roku redakcję przejął Bronisław Kocowski i Jana Trzynadlowski.
19 redaktorów działowych i ośmioosobowy zespół redakcji bibliografii
Zespół autorski tworzyło 403 autorów.
e) zakres tematyczny: zagadnienia: bibliologia, bibliofilstwo, bibliotekarstwo,
bibliografia, czasopiśmiennictwo, dokumentacja, drukarstwo, iluminatorstwo, ilustratorstwo, introligatorstwo, kartografia, księgarstwo, papiernictwo, pismo, rękopisoznawstwo, zagadnienia wydawnicze;
f) rodzaje haseł: przeglądowe, definicyjne, geograficzne, osobowe (przyjęto zasadę, że uwzględnia się tylko życiorysy osób zmarłych). Pod większością haseł znajduje się bibliografia. Zastosowano tez odsyłacze.
g) aparat pomocniczy :
- Spis wydawnictw słownikowych i encyklopedycznych z zakresu wiedzy o książce (136 pozycji), zamieszczony na początku encyklopedii
- Indeks osobowy, zawierający nazwy osób nieposiadających odrębnych haseł w encyklopedii, występujących w treści innych haseł
- Indeks rzeczowy, ujmujący w podziale na 16 grup wszystkie hasła zamieszczone w encyklopedii.
Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego. Wrocław 1976
1. Redaktorami encyklopedii byli
- Karol Głombiowski – zagadnienia teoretyczne, struktura bibliotekarstwa, rodzaje bibliotek, grupy poszczególnych bibliotek, czytelnictwo,
- Helena Więckowska – budownictwo i pomieszczenia biblioteczne, rodzaje bibliotek, przechowywanie zbiorów, działalność naukowa , dydaktyczna i wystawiennicza bibliotek, zawód i kształcenie bibliotekarzy
- Bolesław Świderski – organizacja wewnętrzna bibliotek, zbiory biblioteczne, reprografia, informacja naukowa, gromadzenie, opracowanie i udostępnianie zbiorów
2. Hasła do encyklopedii napisało 102 autorów podpisane inicjałami autorów, które rozwiązane w wykazie autorów na początku encyklopedii.
3. Encyklopedia liczy 1200 haseł w układzie alfabetycznym.
W encyklopedii występują różnego rodzaju hasła:
- ogólne – przeglądowe, często w ujęciu historycznym podające rozwój jakiegoś zjawiska
- szczegółowe – informacyjne, podajace konkretną informację
- słownikowe – definicyjne, podające definicję jakiegoś pojęcia
- hasła geograficzne, ograniczone jednak do wybranych miast polskich. Nie ma natomiast w ogóle haseł biograficznych, ponieważ miał się ukazać „Słownik pracowników książki polskiej”. Zastosowano też odsyłacze. Pod większością haseł znajduje się bibliografia.
4. Struktura tematyczna zawarta w indeksie rzeczowym:
- Zagadnienia ogólne, teoria
- Ustrój i struktura bibliotekarstwa w Polsce. Polityka i prawo biblioteczne
- Organizacja wewnętrzna bibliotek
- Rodzaje bibliotek ( hasła dotyczące historii polskich bibliotek)
- Budownictwo i pomieszczenia biblioteczne
- Reprografia
- Gromadzenie zbiorów
- Opracowanie zbiorów. Języki informacyjne
- Przechowywanie zbiorów
- Udostępnianie zbiorów
- Informacja naukowa
- Czytelnictwo
- Poszczególne biblioteki
- Działalność naukowa i dydaktyczna bibliotek
- Działalność wydawnicza bibliotek
- Zawód bibliotekarza i pracownika informacji naukowej. Krajowe i międzynarodowe organizacje
- Kształcenie bibliotekarzy i dokumentalistów
Aparat pomocniczy (informacyjny):
- Indeks rzeczowy, który w podziale na 18 działów zbiera wszystkie hasła z encyklopedii.
- Indeks nazwisk, występujących w treści haseł
- Wykaz norm z zakresu bibliografii, informacji i dokumentacji oraz reprografii według stanu na marzec 1976 r
SŁOWNIK PRACOWNIKÓW KSIĄŻKI POLSKIEJ
Warszawa-Łódź 1972, red. Irena Treichel
1. Geneza: Adam Łysakowski był inicjatorem słownika biograficznego. Od 1946 roku kierował Państwowym Instytutem Książki w Łodzi. Po likwidacji Instytutu w 1949 roku prace nad słownikiem przejęła Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Później do tych prac włączyły się inne biblioteki uniwersyteckie. Na przełomie lat 50-tych i 60-tych prace skupiły się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Łodzi i tam też zostały ukończone. Tam znajduje się ponadto archiwum słownika i zbierane są materiały do kolejnych suplementów. Ukazanie się właściwego tomu słownika poprzedziły dwa wydawnictwa:
n Zeszyt próbny pod red. Ksawerego Świerkowskiego, wydany w 1958 roku.
2. Zakres tematyczny : biogramy osób zajmujących się produkcją i dystrybucją książki od początku dziejów polskiej książki do czasów współczesnych, z tym, że przyjęto zasadę zamieszczania tylko życiorysów osób zmarłych. Są to życiorysy Polaków działających w kraju i za granicą oraz cudzoziemców zasłużonych dla polskiej książki. Jeśli chodzi o Polskę są to osoby działające na terenie wszystkich ziem należących niegdyś do Polski. Zamieszczono zarówno życiorysy osób zawodowo związanych z książką (drukarze, księgarze, wydawcy), jak i takich, którzy zajmowali się sprawami książki epizodycznie, na marginesie swej podstawowej działalności (np. bibliofile, fundatorzy bibliotek).
3. Konstrukcja biogramów: każdy życiorys składa się z dwóch części: właściwego życiorysu i bibliografii.
Suplement
Warszawa 1986, red. Irena Treichel
Zamieszczono w nim ok. 550 nowych życiorysów Są to głównie życiorysy osób zmarłych w latach 70-tych.
Drugą część suplementu stanowi indeks. Jest to indeks krzyżowy, wspólny dla głównej części słownika i Suplementu. Uwzględniono tu bowiem w jednym alfabecie: nazwiska osób (pseudonimu, kryptonimy), nazwy instytucji związanych z książką, nazwiska autorów biogramów (wyróżnione kursywą), nazwy geograficzne. Instytucje związane z książką zgrupowane są pod kilkoma hasłami zbiorczymi: biblioteki, drukarnie, introligatornie, księgarnie, drzeworytnie, papiernie, skryptoria, i pracownie iluminatorskie. W obrębie tych haseł zastosowano układ według miejscowości, a następnie według nazw osób i instytucji. Inne hasła rzeczowe, takie jak: nazwy instytucji, związków, szkół bibliotekarskich i księgarskich, znajdują się w odpowiednim miejscu alfabetu. Przy nazwach instytucji podano w nawiasach inne używane ich nazwy. W zapisach firm przyjęto nazwisko właściciela. Od nazwy firmy stosuje się odsyłacze.
Suplement II
Warszawa 2000, red. Hanna Tadeusiewicz
Został przygotowany przez powołaną w 1992 roku przy Katedrze Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego Pracownię Słownika Pracowników Książki Polskiej, zlokalizowaną w Bibliotece Uniwersyteckiej w Łodzi.
Zawiera 392 biogramy, głównie osób zmarłych po 1980 roku. Zasady doboru osób i sposób opracowania biogramów jest taki sam jak w głównej części słownika i Suplemencie I. Suplement II zawiera również indeks opracowany podobnie jak w Suplemencie I, z tym, że jest to indeks tylko dla tego tomu.
Prace nad słownikiem nie zostały jeszcze zakończone. W dalszym ciągu zbiera się materiały do kolejnych suplementów, które obejmą w głównej mierze życiorysy osób zmarłych po ukazaniu się Suplementu II.
ENCYKLOPEDIA WIEDZY O PRASIE
Wrocław 1976; przewodn. kom. red.: Walery Pisarek
Opracowana została w Ośrodku Badań Prasoznawczych w Krakowie.
Encyklopedia nie wyczerpuje tematu wiedzy o prasie. Brak jest życiorysów dziennikarzy czy wydawców prasy. Ogółem encyklopedia obejmuje ok. 2000 haseł. Są to hasła:
n definicyjne
n problemowe
Przy każdym haśle podane są odpowiedniki tego hasła w języku: angielskim, niemieckim, rosyjskim i francuskim.
Przy hasłach problemowych podano tło historyczne oraz współczesny stan w Polsce i za granicą..
SŁOWNIK TERMINOLOGICZNY INFORMACJI NAUKOWEJ, Warszawa 1979, red. Maria Dembowska
1. Geneza: początek prac nad słownikiem wiązał się z udziałem polskich specjalistów w przygotowaniu „Słownika terminologicznego informacji naukowe”, wydanego w Moskwie w 1966 roku. W toku tych prac powstała w Centralnym Instytucie Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej (CIINTE) koncepcja przygotowania „Tezaurusa informacji naukowej”, który został opracowany przez Marię i Kazimierza Leskich i wydany w 1972 roku.
2. Budowa słownika: spis wykorzystanych publikacji zamieszczono na początku słownika. Obejmuje on 148 słowników i encyklopedii, 66 norm i zaleceń normalizacyjnych, 232 pozycje innych źródeł, w sumie 446 pozycji bibliograficznych. Na podstawie tych źródeł wybrano 4000 terminów. Definicje tych terminów opracował zespół liczący ok. 20 autorów. Ostatecznie słownik objął ok. 1660 terminów i ok. 540 odsyłaczy.
3. Zakres tematyczny :
- terminy z informacji naukowej i dziedzin pokrewnych (bibliografia, bibliotekoznawstwo, archiwistyka) – ogółem 750 haseł
- terminy powiązane z informacją naukową (cybernetyka, logika, językoznawstwo, teoria systemów, statystyka, informatyka) – ogółem ok. 900 haseł
Pod każdym hasłem znajdują się odpowiedniki w językach: angielskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim.
Hasła dotyczą następujących zagadnień:
1. Zagadnienia ogólne, organizacja działalności informacyjnej, kadry
2. Źródła informacji naukowej, Rodzaje, formy i elementy dokumentów, Zbiory dokumentów, Metodyka prac informacyjnych
3. Języki informacyjne, Systemy porządkowania dokumentów
4. Procesy i środki techniczne stosowane w działalności informacyjnej
5. Dziedziny i zagadnienia związane z informacją naukową
Słownik uzupełniają indeksy:
- alfabetyczny odpowiedników angielskich, francuskich, niemieckich i rosyjskich
- systematyczny wykaz wszystkich haseł w podziale na 5 grup
Słownik encyklopedyczny terminologii języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych, Warszawa 1993
Red.: Bożenna Bojar
Obejmuje ok. 1100 terminów. Zakres słownika obejmuje:
terminologię dotyczącą wiedzy na temat języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych oraz terminologię z zakresu nauk pomocniczych informacji naukowej, jak logika, informatyka, lingwistyka, cybernetyka
Słownik uzupełnia indeks rzeczowy.
SŁOWNIK ENCYKLOPEDYCZNY INFORMACJI, JĘZYKÓW I SYSTEMÓW INFORMACYJNO-WYSZUKIWAWCZYCH
Red. Bożenna Bojar. Warszawa 2002
Powstał na bazie „Słownika encyklopedycznego języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych” (Warszawa 1993). Jest jednak w stosunku do niego znacznie zmienionym i poszerzonym wydaniem na podstawie rozwoju informacji naukowej.
Słownik ma spełniać następujące funkcje:
1) podawać znaczenie terminów
2) wprowadzić ład terminologiczny w przypadku terminów używanych niekonsekwentnie
3) przedstawić relacje zachodzące między terminami
ZAKRES SŁOWNIKA:
Ustalając go starano się stworzyć w miarę pełne kompendium wiedzy o terminologii z zakresu informacji naukowej, języków i systemów informacyjno wyszukiwawczych.
a) terminy używane często przy omawianiu teoretycznych i praktycznych zagadnień informacji, języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych
b) nazwy własne, języków informacyjno-wyszukiwawczych
c) hasła typu encyklopedycznego, uwzględniające podstawowe informacje dotyczące ich struktury, przeznaczenia i zastosowania
BUDOWA HASŁA
1) termin hasłowy
2) synonimy
3) definicje
4) przykłady
5) odsyłacze
6) kody dotyczące działów i poddziałów podawane przy terminach w części głównej słownika.
INDEKS RZECZOWY. Ułożony jest według następujących działów:
A. Nauki pokrewne informacji naukowej
B. Język
C. Prezentacja języka
D. Procesy informacyjne
E. Wiedza
F. Modele
G. Języki informacyjno-wyszukiwawcze
H. System informacyjno-wyszukiwawczy
2. Encyklopedie zagraniczne
· Wybrane źródła elektroniczne zawierające encyklopedie z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej:
a) katalog BUBL Link ...
realmat5