Brajlowska notacja matematyczna fizyczna chemiczna wyd II.pdf

Łódź Bydgoszcz Dąbrowa Kraków Wrocław Laski Lublin Chorzów Owińska Warszawa

Górnicza

Brajlowska

notacja

matematyczna

fizyczna

chemiczna

wydanie II

Publikacja rekomendowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej

do stosowania przy przygotowaniu brajlowskich wersji podręczników,

arkuszy egzaminacyjnych i materiałów pomocniczych

Opracowanie dedykowane pamięci redaktora

poradnika Brajlowska notacja matematyczna,

fizyczna i chemiczna, Kraków 2002

Jana Świerczka

oraz pamięci prekursorów

brajlowskich zapisów matematycznych w kraju

Andrzeja Adamczyka

i Andrzeja Galbarskiego

Kraków, Laski, Łódź 2011

Wydanie I

opracowano na podstawie brajlowskiej publikacji:

H. Epheser Międzynarodowa Brajlowska Notacja Matematyczna

w tłumaczeniu z języka angielskiego i opracowaniu

przez M. i A. Adamczyków, wyd. ZG PZN 1967

Redakcja Jan Świerczek

Zapis matematyczny i fizyczny

Zapis chemiczny

Krystyna Bodys

Antoni Audycki

Ewa Fojucik

Krystyna Broniarz

Maria Gackowska

Anna Kołosowska

Bogumiła Golańska

Jolanta Kondyjowska-Ogórek

Wiesław Grabowiec

Lucyna Mełgieś

Tomasz Kępa

Jadwiga Namyślak

Anita Kluska

Ilona Piotrowska

Jan Krempa

Stanisława Tarnawska

Bogusław Kwiatek

Elżbieta Zakroczymska

Marian Magner

Dobromiła Ofiarska-Kwiatkowska

Małgorzata Placha

Zbigniew Rózga

Tadeusz Rynkowski

Elżbieta Szwedowska

Maryla Woźniak

Wydanie II (aktualizacja wydania I)

opracowano na podstawie:

Helmut Epheser Internationale Mathematikschrift für Blinde Marburg (Lahn)

1992 – wersja czarnodrukowa

Marek Kalbarczyk, dr Jan Omieciński I Ty możesz być matematykiem, Notacja

matematyczna

dla

niewidomych

PORADNIK

Fundacja

Unia

Pomocy

Niepełnosprawnym „Szansa”, Warszawa 2004

Das System der Chemischrift in der Deutschen Blindenschrift Deutsche

Blindenstudienanstalt e.V. Marburg (Lahn), 2005

Ustalenia zespołu notacji Warsztaty, 7 – 8 stycznia 2011, Łódź

Redakcja Krystyna Kauba

Zapis matematyczny i fizyczny

Zapis chemiczny

Tomasz Flaga – korekta

Jolanta Kondyjowska-Ogórek

Magdalena Ciesielska – korekta

i Leszek Ogórek – opracowanie zapisów

Marzena Sławińska – koordynator prac

Alicja Bagińska

Krystyna Broniarz

Katarzyna Budzanowska

Beata Cieślińska-Bodzioch

Iwona Chmielarska

Katarzyna Chorodeńska

Marianna Gajowiec

Ewa Dziewiątkowska

Anna Kołosowska

Dorota Jakubiuk

Elżbieta Zakroczymska

Krystyna Kauba

Anita Kluska

Jolanta Kozyra

Małgorzata Łydka

Iwona Pawłowska

Anna Ostrowska

Krystyna Waligóra

Maryla Woźniak

Małgorzata Zawadzka-Ostrowska

Polski Związek Niewidomych w Warszawie – konsultacje

Dziękujemy osobom pracującym przy wydaniu I

Dyrektorowi Ośrodka w Krakowie

Mieczysławowi Kozłowskiemu

za pełnienie roli koordynatora prowadzonych prac

w Ośrodkach dla Niewidomych

Kierownikowi Działu Rehabilitacji Polskiego Związku Niewidomych

ZG w Warszawie

Elżbiecie Oleksiak

za prowadzenie tematu Poradnika w centralnych władzach

Polskiego Związku Niewidomych

oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu

Dziękujemy osobom pracującym przy wydaniu II

Autorom Poradnika I Ty możesz być matematykiem, Notacja

matematyczna dla niewidomych Fundacja Unia Pomocy

Niepełnosprawnym „Szansa”

Markowi Kalbarczykowi

Janowi Omiecińskiemu

za udostępnienie elektronicznej wersji swojej książki i konsultacje

Dyrektorowi Ośrodka w Łodzi

Annie Tomaszewskiej

za koordynowanie prac i organizację Ogólnopolskich Warsztatów

Nauczycieli Specjalnych Ośrodków Szkolno-Wychowawczych

dla Dzieci Niewidomych w sprawie notacji brajlowskiej,

Łódź, 7–8 stycznia 2011

Dyrektorowi Ośrodka w Laskach

Piotrowi Grocholskiemu

za organizację Ogólnopolskich Konferencji Nauczycieli Specjalnych

Ośrodków dla Niewidomych Brajlowska notacja matematyczna,

fizyczna, chemiczna , Laski 12–13 czerwca 2008 i 7–8 marca 2011

Autorzy

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1

dla Dzieci i Młodzieży Słabo Widzącej i Niewidomej

im. Louisa Braille’a

ul. Zygmunta Krasińskiego 10

85-008 Bydgoszcz

www.braille.bydgoszcz.pl

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

dla Młodzieży Niewidomej i Słabowidzącej

ul. Hajducka 22

41 - 500 Chorzów

www.sosw.slask.pl

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

dla Dzieci Słabo Widzących i Niewidomych

im. Zofii Książek-Bregułowej

ul. Wybickiego 1

41-303 Dąbrowa Górnicza

www.osw.dabrowa.pl

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących

im. Włodzimierza Dolańskiego

ul. Tyniecka 6

30-319 Kraków

www.blind.krakow.pl

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

dla Dzieci Niewidomych

im. Róży Czackiej w Laskach

ul. Brzozowa 75

05-080 Izabelin

www.laski.edu.pl

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

dla Dzieci i Młodzieży Słabo Widzącej

im. Prof. Zofii Sękowskiej

20-092 Lublin

ul. Hirszfelda 6

www.sosw.type.pl

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 6

dla Dzieci Słabo Widzących i Niewidomych

im. mjr. Hieronima Baranowskiego

ul. Dziewanny 24

91-866 Łódź

www.blind.edu.pl

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy

dla Dzieci Niewidomych

Pl. Przemysława 9

62-005 Owińska

www.niewidomi.edu.pl

Dolnośląski Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 13

dla Niewidomych i Słabowidzących

im. Marii Grzegorzewskiej

ul. Kamiennogórska 16

54-034 Wrocław

www.oswdn.pl

Trochę historii

Poszukiwania sposobu komunikacji między osobami niewidomymi a widzącymi mają bardzo długą,

sięgającą starożytności historię. Cycero w swoim zbiorze Disputationum Tuskulanarum podaje nazwiska

kilku światłych niewidomych – Demokryt, Appius Claudius, Aufidius, Diodot, którzy budzili ogólny podziw

oraz szacunek współczesnych. Przy przekazywaniu swej wiedzy korzystali oni z pewnością z pomocy

lektorów i skrybów. Możemy jedynie przypuszczać, że podejmowali próby uniezależnienia się od osób

trzecich poprzez poszukiwania środka komunikacji bez udziału wzroku.

Pierwsze udokumentowane próby opracowania pisma dostępnego dla niewidomych pochodzą

z XIV w. W tym czasie niewidomy profesor uniwersytetu w Iraku ZainDin Al Amidi opracował swoisty

rodzaj wypukłego pisma, którym oznaczał tomy swego bogatego księgozbioru oraz sporządzał krótkie

notatki.

Również na uniwersytetach europejskich pracują niewidomi uczeni, których działalność

z pewnością skłaniała do poszukiwań środka utrwalania i przekazywania informacji. Dodatkowym bodźcem

było wynalezienie druku pod koniec XV wieku, dzięki czemu książka stała się powszechnie dostępna dla

osób widzących.

Francesco Lucas z Saragossy (1517) podawał w różnych wariantach pomysł grawerowania liter

alfabetu na drewnianych tabliczkach. Kształtu liter, jego zdaniem, niewidomi mogliby się wyuczyć dotykiem

palca. Z odmienną koncepcją występuje Erazm z Rotterdamu (1528). Wprawdzie również proponuje

grawerować litery, ale na twardym materiale, np. na płytce z kości słoniowej lub metalu. Według niego

niewidomy powinien tak długo wodzić rylcem po konturze wklęsłej litery, aż przyswoi sobie w pamięci ruch

mięśniowy ręki. Gdy opanuje tę czynność, będzie mógł odręcznie pisać na papierze.

Należałoby tu zwrócić uwagę na charakterystyczną cechę każdego pełnowartościowego systemu

zapisu. Informacja powinna być również możliwa do odczytania przez osobę piszącą, czego wielu

pomysłom pisma dla niewidomych brakowało. Niebagatelną rolę odgrywa również technika wykonywania

zapisu. Grawerowanie kształtu liter, czy też ich wytłaczanie jest możliwe, ale dosyć trudne, wolne

i skomplikowane.

Z ciekawą inicjatywą wystąpił jezuita Lan Terzi, proponując w 1670 roku pismo będące kombinacją

przecinających się pod kątem prostym linii oraz punktów wykłuwanych na papierze rozmieszczonych na

poszczególnych polach. W tym systemie zapisu niewidomy może nie tylko pisać, ale też sam odczytywać

informację. Wprowadzenie przez Lana punktu i ramki do pisma odręcznego było rozwiązaniem

nowatorskim, które w późniejszym czasie odegrało poważną rolę.

System pisma Lana Terzi

Ociemniały w dzieciństwie Mikołaj Saunderson, matematyk i fizyk, profesor uniwersytetu

w Cambridge po zapoznaniu się z systemem Lana opracował tablice, na których przedstawiał informacje

przy pomocy główek szpilek. Jak podaje Diderot, Sounderson potrafił na swoich tablicach przeprowadzać

rozwiązania zawiłych problemów matematycznych, mógł siebie kontrolować, a zauważone pomyłki

usuwać.

Wielu niewidomych opanowało techniki umożliwiające utrwalanie informacji. Większość z nich

jednak posługiwała się znakami szyfrowymi. Jedynie nieliczni opanowali alfabet łaciński i posługiwali się

nim. Wszyscy należeli do klasy uprzywilejowanej. Nauczanie niewidomych nie było w żaden sposób

zorganizowane.

Istotne zmiany w tej dziedzinie nastąpiły w wieku XVIII. Powstające wówczas nowe prądy i teorie

dotyczące wychowania stały się przyczyną do poszukiwań metod edukacji niewidomych. Pionierem był

francuz Walentyn Haüy, człowiek o dużym społecznym nastawieniu. Po udanych próbach nauczania

żebraka Franciszka Leseur, zakłada w 1784 r. pierwszą w historii szkołę dla niewidomych. Eksperyment

Walentego Haüy znajduje licznych naśladowców. Powstają kolejne szkoły podejmujące kształcenie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: