CHINY MOCARSTWO XXI w..PDF

RAPORT

– supermocarstwo

Chiny

XXI wieku ?

Ireneusz Bil

Dominik Mierzejewski

Tomasz Otłowski

WARSZAWA, SIERPIEŃ 2008

W niniejszej pracy wykorzystano tezy i wnioski, które stanowią dorobek spotkania

dyskusyjnego na temat polityki i pozycji międzynarodowej Chin, zorganizowanego przez

Fundację Amicus Europae na zasadach Chatham House w dniu 21 maja 2008 roku

W dyskusji wzięli udział: Aleksander Kwaśniewski – Prezydent RP w latach 1995-2005;

prof. Adam Daniel Rotfeld – b. Minister Spraw Zagranicznych RP i b. Dyrektor Instytutu SIPRI w

Sztokholmie; Tadeusz Chomicki – Dyrektor Departamentu Azji i Pacyfiku Ministerstwa Spraw

Zagranicznych RP; prof. Edward Haliżak – Dyrektor Instytutu Stosunków Międzynarodowych

na WDiNP UW; prof. Krzysztof Gawlikowski – Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej (SWPS);

prof. Stanisław Pawlak – ISM UW; Ksawery Burski – b. ambasador w Chinach, wykładowca w

SWPS; dr Dominik Mierzejewski – Instytut Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu

Łódzkiego; Ryszard Malik – Departament Azji i Pacyfiku MSZ RP; Andrzej Majkowski – Prezes

Fundacji Amicus Europae; dr Ireneusz Bil – Dyrektor Fundacji Amicus Europae; Tomasz Otłowski

– ekspert w zakresie bezpieczeństwa międzynarodowego, współpracownik Fundacji Amicus

Europae.

Chiny – supermocarstwo XXI wieku ?

List Prezydenta

Szanowni Państwo,

Fundacja Amicus Europae w ramach swoich statutowych celów realizuje program

eksperckich dyskusji i wymiany poglądów na najważniejsze aktualne tematy międzynarodowe.

W tym celu organizuje konferencje i debaty, starając się pozyskać do dyskusji ekspertów o

uznanej renomie w kraju i za granicą. Rezultatem każdej z takich inicjatyw są raporty

pokonferencyjne, które publikujemy i udostępniamy wszystkim zainteresowanym.

W przeddzień Igrzysk Olimpijskich oddaję w Państwa ręce Raport, który powstał na

podstawie dyskusji w Fundacji Amicus Europae w dniu 21 maja 2008 roku, poświęconej

Chinom. Raport przedstawia najważniejsze procesy zachodzące w tym nowym, rozwijającym

się mocarstwie, a także stara się zarysować kierunki rozwoju tego państwa w najbliższej

przyszłości.

Mam nadzieję, że Raport pt. „Chiny – supermocarstwo XXI wieku?” posłuży Państwu

do dalszej dyskusji, a także okaże się pomocny w realizacji celów polskiej polityki zagranicznej.

Z wyrazami szacunku,

Aleksander Kwaśniewski

Chiny – supermocarstwo XXI wieku ?

Wstęp

Od ponad dekady świat ze zdumieniem, podziwem, ale też często niepokojem obserwuje zawrotne

tempo rozwoju potęgi ekonomicznej Chin. W ślad za szybko rosnącą gospodarką Państwa Środka

nieuchronnie idzie także wzrost jego znaczenia międzynarodowego – tak w wymiarze politycznym, jak i

militarnym. Chiny z roku na rok stają się – niejako wbrew swej wielowiekowej tradycji – coraz bardziej

aktywne i zauważalne na całym świecie.

Obecna pozycja międzynarodowa Chin i spodziewane kierunki jej ewolucji w najbliższej przyszłości

upoważniają do określania tego państwa mianem „wschodzącego mocarstwa”, z pewnością o co najmniej

regionalnym charakterze. W polityce Pekinu coraz częściej zauważalne są jednak aspiracje do odgrywania

roli w skali globalnej i otwartego konkurowania na wielu płaszczyznach z dotychczasowymi mocarstwami

światowymi, a także z jedynym supermocarstwem - Stanami Zjednoczonymi Ameryki. Jeśli obecne tempo

rozwoju chińskiej gospodarki oraz modernizacji struktur społecznych i państwowych utrzyma się – a

wszystko na to wskazuje – to według najnowszych szacunków Chiny już w 2035 roku mogą dogonić USA

pod względem wielkości gospodarki. 1 W 2050 roku chińska ekonomia ma natomiast wszelkie szanse, aby

stać się aż dwa razy większą od amerykańskiej. 2 Nie sposób dziś jednoznacznie przewidzieć, co scenariusz

taki mógłby oznaczać dla geopolitycznego układu sił na świecie.

W opinii większości ekspertów, w tym również części uczestników debaty w Fundacji Amicus Europae ,

w chwili obecnej Chiny nie przejawiają aspiracji do odgrywania roli światowego supermocarstwa, ani też

militarnego hegemona, dominującego w stosunkach międzynarodowych na wzór USA. Dziś chińskie plany

dominacji strategicznej nie wykraczają w zasadzie poza region Wschodniej i Centralnej Azji oraz

zachodniego Pacyfiku. Czy jednak będzie tak również w przyszłości? Czy w perspektywie 10 – 20 lat nie

zajdą w Chinach procesy polityczne, które odmienią dotychczasowy sposób postrzegania przez Chińczyków

rzeczywistości międzynarodowej i wpłyną na zwiększenie agresywności działań Pekinu?

Choć obecnie Chiny można uznać za mocarstwo typu „ status quo ”, nie dążące radykalnymi środkami

do zmiany aktualnego ładu międzynarodowego, to nie sposób przewidzieć, w jaki sposób długotrwały i

szybki wzrost gospodarczy wpłynie na przyszłe ambicje i aspiracje Pekinu. Tym bardziej, że zawrotna

szybkość, z jaką zachodzą chińskie procesy gospodarcze i modernizacyjne, a także ich olbrzymia skala, już

dziś w niezwykle wyraźny sposób wywołują niespotykane dotychczas w Chinach przemiany społeczne i

świadomościowe. Chiński „cud ekonomiczny” ma przeogromny wpływ na zmiany postaw społecznych,

obyczajowych i światopoglądowych, na funkcjonowanie modelu rodziny i stosunek do świata

zewnętrznego. Generacja Chińczyków, urodzonych i wychowanych w dobie boomu gospodarczego i

szerokiego otwarcia na świat, z pewnością prezentować będzie diametralnie inne postawy niż ich rodzice i

dziadkowie. Zapewne będzie mieć to wpływ na przyszłą strategię działania Pekinu, zwłaszcza jeśli

koniunktura ekonomiczna utrzyma się dłużej, a Chiny zyskają odpowiednie polityczno-militarne środki

1 Albert Keidel „ China’s Economic Rise – Fact and Fiction ” w : “ Policy Brief 61 ”, Carnegie Endowment for International Peace, lipiec

2008.

2 Z drugiej strony, trudno oczekiwać utrzymania się dotychczasowej stopy wzrostu gospodarczego w Chinach w długim okresie.

Rozwój już dzisiaj napotyka na wiele barier o charakterze ekonomicznym, ale także społecznym, środowiskowym, surowcowym

czy infrastrukturalnym.

Chiny – supermocarstwo XXI wieku ?

Chiński “cud gospodarczy”

oddziaływania w środowisku międzynarodowym. Powstaje między innymi pytanie, czy modernizacja i

awans cywilizacyjny przyczynią się do pokojowego rozwoju Chin, czy też wkroczą one na ścieżkę ekspansji

silnie zakorzenionego i umacnianego przez władze chińskiego nacjonalizmu.

I. Chiński „cud gospodarczy”

Podstawowe parametry gospodarki chińskiej w 2007 roku:

roczny napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich: 75 mld USD;

wzrost produkcji przemysłowej: 12,9 %;

realny wzrost PKB (rok do roku): 11,4 %;

PKB per capita : 5,300 USD;

inflacja: 4,7 %;

bezrobocie (w regionach zurbanizowanych i uprzemysłowionych): 4%;

rezerwy walutowe: 1,493 tryliona USD.

Since initiating the reforms and open policy, China has achieved tremendous success. Growth of about 9.7 percent per annum since the

late 1970s has helped to lift several hundred million people out of absolute poverty, with the result that China alone accounted for over 75 percent

oP poverty reduction in the developing world over the last 20 years.

Between 1990 and 2004 the number of people living on a dollar per day fell by 246 million, while total population rose by over 156 million.

The estimated number of people living on a dollar per day fell to 101.2 million in 2006, according to the latest East Asia & Pacific Update - Will

Resilience Overcome Risk? Besides raising incomes, China 's market-oriented reforms over the last two decades also dramatically improved the

dynamism of both the rural and urban economies and resulted in substantial improvements in human development indicators. Official estimates

of the adult illiteracy rate fell by more than half, from 37 percent in 1978 to less than 10 percent in 2005, and, indicative of health indices, the infant

mortality rate fell from 41 per 1,000 live births in 1978 to 23 in 2005.

Nevertheless, substantial challenges remain. More than 128 million Chinese, many in remote and resource-poor areas in the western and

interior regions, still have consumption levels below a dollar per day, often without access to clean water, arable land, or adequate health and

education services./1

The rate of poverty reduction has fallen since the mid-1990s, as the country tackles remaining, and often more intractable, sources of

poverty, including poverty concentrated in geographically disadvantaged regions and the emergence of increasing urban poverty. China also faces

ongoing and emerging challenges related to its continued rapid growth – growing income inequality, economically lagging western and northeast

regions, unsustainable resource exploitation, and issues related to growing regional and global economic integration.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: