Konspekt.doc

(140 KB) Pobierz

Ośrodkowy i obwodowy neuron ruchowy

 

Układy kontrolujące funkcje ruchowe:

-          układ piramidowy – drogi piramidowe

-          układ pozapiramidowy – głównie jądra podstawne

-          móżdżek

-          obwodowy neuron ruchowy – komórki ruchowe rogów przednich rdzenia kręgowego, neurony istoty szarej rdzenia kręgowego, jądra ruchowe nerwów czaszkowych

-           

Przykłady zaburzeń w układach kontrolujących funkcje ruchowe:

-          układ piramidowy – niedowłady, porażenia, spastyczność

-          układ pozapiramidowy – sztywność, bradykinezja, drżenie

-          móżdżek – niezborność ruchowa

-          obwodowy neuron ruchowy – niedowłady, porażenia, wiotkość

 

     Układ piramidowy:

-          Na poziomie drogi piramidowej zachodzi kontrola ruchów dowolnych – celowych, zamierzonych, przy udziale świadomości

-          Tworzą je włókna które biorą początek w korze mózgowej i biegną do rdzenia kręgowego przez piramidę rdzenia przedłużonego.

-          Nazwa bierze się od piramidy w rdzeniu przedłużonego.

-          Część włókien tej drogi tworzą wypustki osiowe dużych komórek piramidowych opisanych przez Betza w 1874 r.

-          Obejmuje dwie składowe: drogę korowo-rdzeniową i drogę korowo-jądrową

-          Składa się na nie neuron ośrodkowy (duża piramidowa komórka Betza położona w 4 i 6 polu ruchowym  kory mózgu)

-          Neuron obwodowy (położony w rogu przednim rdzenia kręgowego i jądrach ruchowych nerwów czaszkowych) jest końcowym elementem układu ruchowego

 

Droga korowo-rdzeniowa
(tractus corticospinalis) - przebieg

-          Rozpoczyna się w komórkach piramidowych (Betza), położonych w górnej części zakrętu przedśrodkowego (gyrus praecentralis) oraz przedniej (czołowej) części płacika okołośrodkowego (lobulus paracentralis) w płacie czołowym (pole 4 )

-          20 - 40 % komórek – zakręt środkowy przedni

-          20 % - zakręt środkowy tylny

-          40 % - kora czołowa przednia, ciemieniowa tylna, płat skroniowy i potyliczny

-           

- Doświadczalne drażnienie elektryczne różnych odcinków pola 4 wywołuje ruchy  różnych odcinków przeciwległej połowy ciała (homunukulus ruchowy).

 

Pierwotna kora mózgowa
(pierwszorzędowa reprezentacja ruchu)

-          Leży w tylnej części zakrętu przedśrodkowego

-          Składa się z ciał komórkowych neuronów piramidowych Betza

-          Jest początkiem układu piramidowego

-          Każda cześć ciała posiada swoją reprezentację – organizacja samatotopowa (topograficzna)

-          Najniższa część zakrętu środkowego przedniego – ruchy gardła i krtani

-          powyżej ruchy podniebienia miękkiego, języka i żuchwy

-          wyżej twarz i szyja

-          środkowa i górna część zakrętu środkowego przedniego to reprezentacja ruchowa kciuka, palców ręki, nadgarstka, wyżej bark, ramię, górna i dolna część tułowia, udo i podudzie

-          płacik okołośrodkowy na przyśrodkowej powierzchni mózgu to ruchy stopy i palców, opróżnianie pęcherza i odbytnicy

-          największe obszary zajmuje reprezentacja ręki i ruchów związanych z czynnością mowy

-          reprezentacja kciuka zajmuje 10-krotnie większą powierzchnie od reprezentacji uda

Przebieg drogi korowo rdzeniowej c.d.

-          Akson komórek Betza wychodząc z pola 4 lub 6 przechodzi przez istotę białą półkuli, i biegną w podkorowej istocie białej tworząc tzw. wieniec promienisty torebki wewnętrznej

-          Aksony przekazujące sygnał w kierunku mięśni zaopatrywanych przez nerwy szkieletowe, biegną przez odnogę tylną torebki (łac. crus posterior) układając się tak, że włókna związane z wyższymi partiami ciała są bardziej z przodu – jest to droga korowo-rdzeniowa

Przebieg drogi korowo rdzeniowej c.d.

-          Aksony przekazujące sygnał w kierunku mięśni unerwianych przez nerwy czaszkowe przechodzą przez kolano torebki wewnętrznej – jest to droga korowo-jądrowa

-          Włókna drogi piramidowej trafiają do śródmózgowia, gdzie włókna drogi kor.-jądr. układają się zewnętrznie w stosunku do włókien drogi kor.-rdz.

-          Na wysokości mostu włókna drogi korowo-jądrowej zaczynają się rozchodzić i kierują się do odpowiednich ruchowych jąder nerwów czaszkowych: III, IV, V, VI, VII, IX, X, XI i XII.

Przebieg drogi korowo rdzeniowej c.d.

-          W miejscu połączenia rdzenia przedłużonego i kręgowego droga korowo-rdzeniowa ulega podziałowi na dwie części:

  1. 70-85% włókien ulega skrzyżowaniu i biegnie w sznurach tylnych rdzenia kręgowego tworząc drogę piramidowa boczną
  2. Pozostała część włókien pozostaje po tej samej stronie  i przebiega w sznurach przednich rdzenia kręgowego tworząc drogę piramidowa przednią

 

 

Objawy uszkodzenia dróg korowo –rdzeniowych – uszkodzenie neuronu ośrodkowego:

 

-          niedowład lub porażenie (ograniczenie, zniesienie ruchów dowolnych)

-          wygórowanie odruchów ścięgnistych i okostnowych z wystepującymi klonusami mięśniowymi

-          wzmożenie napięcia mięśni o typie spastycznym

-          zniesienie, lub osłabienie odruchów skórnych (brzusznych, nosidłowych, podeszwowych)

-          pojawienie się objawów patologicznych (Babińskiego, Rossolimo)

-          wspóruchy (synkinezy)

 

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE:

-          porażenie (paralysis, plegia) czyli całkowity bezwład stwierdza się tylko w okresie zahamowania czynności (szoku) gdy uszkodzenie rozwija się ostro (np. udar mózgu), lub gdy uraz jest bardzo rozległy

-          uszkodzenie dróg korowo – rdzeniowych na ogół powoduje niedowład (paresis). Wynika to z tego, że czynność uszkodzonych szlaków korowo – rdzeniowych obejmują częściowo drogi pozapiramidowe i częściowo włókna piramidowe nieskrzyżowane (droga piramidowa przednia)

 

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE (c.d.):

Niedowład ośrodkowy jest z reguły globalny (rozlany) :

-          nie ogranicza się wyłącznie do 1 grupy mięśniowej

-          przyczyną jest to, że włókna korowo – rdzeniowe prawie we wszystkich odcinkach swego przebiegu (począwszy od capsula interna) są skupione

-          sprawa chorobowa zazwyczaj uszkadza większą liczbę włókien które biegną do danej kończyny:

monoparesis : niedowład całej kończyny

hemiparesis : niedowład połowiczy

triparesis : niedowład 3 kończyn

tetraparesis : niedowład 4 kończyn

 

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE (c.d.):

Niedowład  nie jest rozłożony równomiernie :

-          w kończynie górnej najsilniej wyrażony jest niedowład palców ręki (izolowane ruchy palców i precyzyjne ruchy ręki), mniejszy niedowład w prostownikach nadgarstkai palców, jeszcze mniejszy w zakresie prostowania łokcia i zaciskania palców w pięść, najsłabszy niedowład mięśni odwodzących i przywodzących staw barkowy

-          w kończynie dolnej najbardziej upośledzone są ruchy zginania grzbietowego palców i stopy, mniej zginania w stawach kolanowym i biodrowym, najmniej prostowania stawu kolanowego i biodrowego

 

WYGÓROWANIE ODRUCHÓW I KLONUSY :

-          wszystkie odruchy głębokie ulegają wygórowaniu

-          wygórowanie spowodowane jest zniesieniem hamowania przez ośrodki wyższe na odruchy własne rdzenia

-          amplituda i czas trwania odruchu są zwiększone

-          gdy odruchy są silnie wzmożone wygórowaniu ich towarzyszą klonusy (rzepko – i stopotrząs)

 

WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNI :

-          wzmożone napięcie mięśniowe ma charakter scyzorykowy

-          w kończynie górnej najsilniej wyrażone w zginaczach przedramienia, a w dolnej w prostownikach kolan i zginaczach podeszwowych stopy

-          szczególnie w początkowym okresie choroby napięcie mięśniowe może być obniżone

-           

WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNI (c.d.) :

-          wzmożone napięcie mięśniowe uwarunkowane jest zniesieniem działania hamującego na odruchy własne rdzenia (napięcie spowodowane jest odruchem na rozciąganie)

-          wzmożone napięcie o charakterze spastyczności pojawia się jeżeli w proces patologiczny włączone zostają zaburzenie sterowania z poziomiu tworu siatkowatego (droga siatkowato-rdzeniowa)

 

WSPÓŁRUCHY (SYNKINEZY) :

-          ruchy, które w sposób mimowolny dołączają się do ruchów dowolnych

-          powodem jest naruszenie mechanizmów korowych, które umożliwiają wykonywanie zróżnicowanych czynności

 

WSPÓŁRUCHY (SYNKINEZY) - PRZYKŁADY :

-          silne zaciśnięcie zdrowej ręki w pięść może wywołać zgięcie kończyny porażonej we wszystkich stawach.

-          zgięcie kończyny niedowładnej w stawie łokciowym powoduje uniesienie ramienia, odwiedzenie, pronacja przedramienia, zgięcie ręki w stawie nadgarstkowym, wyprost kończyn dolnych we wszystkich stawach

-          ziewanie, kaszel powoduje ruchy wyprostne porażonych kończyn (patologiczne odruchy postawne wyzwolone przez bodźce proprioceptywne powstające podczas  ruchów szyi)

 

OSŁABIENIE, LUB ZNIESIENIE ODRUCHÓW SKÓRNYCH :

-          zniesienie (osłabienie) odruchów po przeciwnej do uszkodzenia stronie wystepuje jeśli uszkodzenie jest powyżej skrzyżowania piramid

-          uszkodzenie dróg korowo-rdzeniowych poniżej miejsca skrzyżowania powoduje osłabienie odruchów  po tej samej stronie

 

OBJAWY  PATOLOGICZNE:

-          odruch Babińskiego - świadczy o uszkodzeniu dróg korowo – rdzeniowych nawet gdy nie stwierdza się

żadnych innych odruchów patologicznych. (u dzieci do 2 r.ż. fizjologiczny)

-          odruch Rossolimo

-          odruch Openhaima

 

Typy niedowładów w zależności do poziomu uszkodzenia drogi korowo – rdzeniowej:

-          Uszkodzenie na poziomie kory mózgowej

-          Uszkodzenie na poziomie torebki wewnętrznej

-          Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu

-          Uszkodzenie na poziomie rdzenia kregowego

 

Uszkodzenie na poziomie kory mózgowej:

-          monoplegie

-          niedowład często ogranicza się do ręki lub stopy po przeciwnej do uszkodzenia stronie

-          ogniskowe napady drgawkowe

-          przykład: niedowład kończyny dolnej w wyniku zespołu tętnicy mózgu przedniej

 

Uszkodzenie na poziomie torebki zewnętrznej:

-          niedowład, lub porażenie połowicze (hemiparesis, hemiplegia) po przeciwnej stronie ciała

-          niedowłady torebkowe cechuje zgięciowe ułożenie kończyny górnej i wyprostne kończyny dolnej

-          niedowład jest bardziej nasilony w kończynie górnej niż w dolnej

-          obustronne uszkodzenie włókien korowo – jądrowych biegnących w torebce wewnętrznej wywołuje zespół rzekomoopuszkowe

-          uszkodzenie niedowład dolnej części twarzy i połowy języka

-          przykład: zespół tętnicy mózgu środkowej

 

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu:

-          w uszkodzeniach pniowych pojawiają się najczęściej niedowłady, lub porażenie 3, lub 4 kończyn

-          na podstawie lokalizacji jąder ruchowych nn. czaszkowych wnioskuje się o poziomie lokalizacji uszkodzenia pnia mózgu (śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony)

-          porażenia naprzemienne (hemiplegia alterna) ognisko chorobowe uszkadza drogi korowo – rdzeniowe, co daje porażenie po stronie przeciwległej do ogniska i uszkodzenie jądra (włókna) kilku nerwów czaszkowych co daje objawy po stronie ogniska

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu (c.d.):

- zespół boczny opuszki :

po stronie ogniska : porażenie n.IX i X, niedoczulica twarzy (uszkodzenie jądra zstępującego i korzonka zstępującego n.V) zespół Hornera (uszkodzenie zstępujących włókien sympatycznych w opuszce), ataksja móżdżkowa (uszkodzenie dróg domózdżkowych i ciała powrózkowatego)

po stronie przeciwległej do ogniska : upośledzenie czucia bólu i temperatury na kończynach i tułowiu (uszkodzenie drogi rdzeniowo – wzgórzowej), porażenie połowicze (uszkodzenie dróg korowo – rdzeniowych)

Uszkodzenie na poziomie pnia mózgu (c.d.):

-          zespół Webera : po stronie ogniska porażenie n.III ,po stronie przeciwległej porażenie kończyn

-          zespół Foville’a : po stronie ogniska uszkodzenie n. VI i VII, po stronie przeciwnej porażenie kończyn

-          zespół Jacksona : po stronie uszkodzenia porażenie nerwu XII, po stronie przeciwnej porażenie kończyn

 

Uszkodzenie na poziomie rdzenia kręgowego:

-          miejsce uszkodzenia neuronu ruchowego ośrodkowego na poziomie rdzenia kręgowego wyznaczają współistniejące często zaburzenia czucia powierzchownego sznurowego

-          uszkodzenia na wysokości rdzenia kręgowego szyjnego : niedowład, lub porażenie 4 kończyn, bez niedowładu dolnej gałązki n. twarzowego

Uszkodzenie na poziomie rdzenia kręgowego (c.d.):

-          uszkodzenie na wysokości rdzenia kręgowego piersiowego : niedowład, lub porażenie dotyczą tylko kończyn dolnych i występuje przy tym osłabienie, lub brak odruchów brzusznych i nosidłowych

-          uszkodzenie na wysokości rdzenia kręgowgo lędźwiowego: niedowład, lub porażenie kończyn dolnych. Obecność odruchów brzusznych

 

Objawy uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego:

 

-          niedowład lub porażenie ograniczone

-          obniżenie napięcia mięśni (wiotkość)

-          osłabienie (zniesienie) odruchów ścięgnistych

-          zaniki mięśni

-          elektryczny odczyn zwyrodnienia

-          brak odruchów patologicznych

 

NIEDOWŁAD LUB PORAŻENIE OGRANICZONE:

 

-          mięsień zostaje porażony gdy wszystkie kk. ruchowe rogów przednich, które go zaopatrują ulegną zniszczeniu

-          gdy tylko część komórek zaopatrujących mięsień ulegnie uszkodzeniu powstaje niedowład o stopniu proporcjonalnym do liczby uszkodzonych komórek

-          rzadko zdarzają się tak rozległe uszkodzenia, aby porażenie obejmowało całą kończynę

...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin