PEDAGOGIKA PRACY.doc

Pedagogika pracy

Pedagogika pracy jako dyscyplina pedagogiczna

·         Wykrystalizowała się w latach siedemdziesiątych XX wieku

·         Związana z ruchami społecznymi, szczególnie z zagadnieniem stosunku człowieka do pracy

Pedagogika pracy

Etapy drogi prowadzącej do oficjalnego uznania pedagogiki pracy:

1) refleksji nad rolą pracy w życiu człowieka

2) rozwiązań instytucjonalnych i tworzenia teoretycznych podstaw kształcenia zawodowego

3) formalnego i instytucjonalnego tworzenia dyscypliny pedagogicznej pod nazwą pedagogika pracy

Etap refleksji nad rolą pracy w życiu człowieka

·         Obejmuje najodleglejsze wieki po wiek XIX

·         Człowiek zawsze myślał o tym, jak żyć i co czynić, aby zagwarantować sobie i najbliższym ludzkie warunki bycia i egzystencji

Thomas More (Morus) – twórca idei wychowania przez pracę

·         Opisał w Utopii (1516 r.) życie na wyspie, gdzie panuje szczęście

·         Sformułował postulat, aby cała młodzież obojga płci pracowała w rolnictwie, a później wybierała inne zawody

Jan Amos Komeński – przysposobienie dziecka do pracy ręcznej i zaznajomienie z gospodarstwem domowym

·         Pracę darzył szacunkiem – w tym pracę fizyczną

·         Praca - najbardziej skuteczna droga do aktywizowania dziecka, eliminowania nudy, zorientowania dziecka w różnorodności prac zawodowych

Andrzej Frycz Modrzewski

·         Prekursor idei wychowania przez pracę w Polsce

·         Nawiązywał do pracy ludzkiej i jej roli w wychowaniu

·         Do pracy należy przyzwyczajać dzieci od najwcześniejszych lat i systematycznie kontrolować jej wyniki

Andrzej Frycz Modrzewski:

O poprawie Rzeczypospolitej

Wszystkich tedy przyzwyczaić by trzeba do jakiejś pracy.

Kto zaś nie chce pracować, ten niech nie je.

Rodzice powinni troszczyć się o to, aby chłopcy i dziewczęta nie przepędzali swych lat na próżniactwie; niech się starają dawać im zawsze jakąś pracę, a także niech żądają od nich zdania sprawy z tej pracy.

·         Zwolennik wszczepienia dzieciom zamiłowania i szacunku do pracy

·         Autor projektu uczenia wszystkich dzieci, bez względu na pochodzenie i majątek, jakiegoś rzemiosła

·         Postulował, aby chłopcy zaczynali kształcenie przysposabiające do pracy (zawodowe), gdy budzą się w nich zainteresowania

Etap rozwiązań instytucjonalnych i tworzenia teoretycznych podstaw kształcenia zawodowego:

Stanisław Staszic

·         Twórca idei kształcenia zawodowego oraz wychowania przez pracę zgodnie z potrzebami gospodarki kraju

·         Dążył do upowszechniania i upraktycznienia szkolnictwa elementarnego i średniego („szkoły niedzielne”)

·         Inspirował rozwój rzemiosła

·         Uznany z ojca polskiego szkolnictwa zawodowego

Wojciech Jastrzębowski

·         Twórca nauki o pracy

·         Rys ergonomii, czyli nauki o pracy (1857) – zapoczątkował nurt badań nad pracą ludzką

Stanisław Brzozowski

·         Twórca koncepcji tzw. „filozofii pracy i swobody”, zwanej również „filozofią czynu i pracy”

·         Główne założenie koncepcji – teza o zależności rzeczywistości zewnętrznej od ludzkiej działalności

Świat nie jest gotowy, lecz staje się; człowiek nie poznaje go, lecz tworzy.

Karol Adamiecki

·         Teoretyczne podstawy organizacji i zarządzania (zw. wcześniej naukową organizacją pracy)

Tadeusz Kotarbiński

·         Zapoczątkował rozwój prakseologii (nauki o sprawnym działaniu)

Tadeusz W. Nowacki

·         Twórca pedagogiki pracy na gruncie polskim

·         Tworzył teoretyczne podstawy kształcenia zawodowego w okresie powojennym

·         Podstawy dydaktyki zawodowej (1971) – stanowiła punkt wyjścia dla pedagogiki pracy

Etap formalnego i instytucjonalnego tworzenia dyscypliny pedagogicznej PP

1972 – Instytut Kształcenia Zawodowego w Warszawie – dyr. T. Nowacki

·         Dyscypliny:

# pedagogika gospodarcza

# pedagogika przemysłowa

# pedagogika inżynieryjna

# pedagogika szkoły zawodowej

# pedagogika zawodowa

# pedagogika zakładu pracy

Przedmiot, zadania i działy pedagogiki pracy:

Obszary problemowe - T. Nowacki – 1982

1. cele kształcenia i ich analiza w powiązaniu z przemianami kultury, gospodarki i  struktury zatrudnienia
2. problematyka podziału pracy i wyodrębnionych na tej podstawie zawodów, zasad i kryteriów dotyczących tych zagadnień
3. treści kształcenia ustalane na podstawie charakterystyk zawodowych oraz ich dobór i układ
4. zagadnienia wychowawcze z akcentem położonym na wychowanie przez pracę

5. wyposażenie nauczycieli w metodyki i opracowania metodyczne

6. materiały zawodoznawcze – poradnictwo zawodowe

7. dokształcanie i doskonalenie zawodowe – w powiązaniu z zakładem pracy

8. warunki prawidłowej realizacji procesów przygotowania i doskonalenia zawodowego

9. problemy kontroli i oceny kształcenia i doskonalenia zawodowego

10. problemy pedeutologiczne – szkoły zawodowe

Główne obszary pedagogiki pracy

Zygmunt Wiatrowski

1. Pedagogika przedzawodowa
2. Pedagogika zawodowa
3. Pedagogika zakładu pracy

Pedagogika pracy – subdyscyplina naukowa

Przedmiot badań – pedagogiczne aspekty relacji: człowiek-wychowanie-praca

Pedagogika pracy - dyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólnotechnicznego, orientacji, poradnictwa  i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej , kształcenia          i wychowania zawodowego, kształcenia ustawicznego pracujących i bezrobotnych oraz problemy edukacyjne zakładu pracy

Problematyka badawcza pedagogiki pracy

·         sylwetka człowieka, jakiego chcemy wychować

·         zadania zawodowe, jakie będzie wykonywać absolwent szkoły zawodowej

·         treści, metody i środki kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego

·         warunki osobowe i materialne przygotowania człowieka do pracy

·         skuteczność kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego

·         skuteczność działań edukacyjnych w miejscu pracy

Kształcenie przedzawodowe

·         wszystko co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe i pomaga w dokonywaniu wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi

·         zawiera: kształcenie ogólne (podstawa kształcenia zawodowego), wychowanie przez pracę (w domu rodzinnym, w przedszkolu, w szkole ogólnej – podstawowa i gimnazjum), kształcenie ogólnotechniczne, preorientację, orientację i poradnictwo zawodowe

Kształcenie prozawodowe

·         działania edukacyjne, w następstwie których uczący się poznaje ogólne właściwości zawodów i pracy zawodowej

·         zbliża do problemów pracy człowieka

·         wykształca ogólne właściwości postawy zawodowej

·         przymierza siebie do przyszłej roli zawodowej

·         uzyskuje określone przyuczenie do zawodu, nie uzyskując kwalifikacji zawodowych

·         teren – liceum profilowane zawodowo

Kształcenie zawodowe

·         kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w różnych instytucjach kształcenia zawodowego (szkoły zawodowe, zakłady pracy), prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych

·         zawiera strukturę treści dydaktycznych: cele, treści i programy kształcenia i wychowania zawodowego, proces kształcenia zawodowego, formy, metody i środki kształcenia zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształcenia, przydatność zawodowa absolwentów, poradnictwo zawodowe, struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i na świecie

Kształcenie ustawiczne dorosłych w okresie ich aktywności zawodowej

·         problemy edukacyjne ludzi pracujących i bezrobotnych (dokształcanie i doskonalenie zawodowe pracowników – wzbogacanie osobowości prowadzące do mistrzostwa w zawodzie)

·         problemy adaptacji społeczno-zawodowej, identyfikacji z zawodem i z zakładem pracy, stabilizacji zawodowej, problemy stosunków międzyludzkich z zakładzie pracy

Tereny badawcze pedagogiki pracy

·         dom rodzinny, przedszkole i szkoła oraz inne ośrodki wychowania przez pracę i kształtowania osobowości młodego człowieka

·         szkoły i inne ośrodki (instytucje) wychowania spełniające funkcję przygotowania młodzieży do świadomego wyboru zawodu (dom, szkoła, organizacje młodzieżowe, środki masowego przekazu)

·         szkoły i inne placówki oświatowo-wychowawcze realizujące proces przygotowania do pracy zawodowej (np. zakłady pracy)

·         ośrodki kształcenia ustawicznego pracowników i bezrobotnych, w tym szkoły dla pracujących, kursy i studia podyplomowe, zakłady pracy i organizacje społeczne prowadzące różne formy  ustawicznego upowszechniania oświaty zawodowej

·         ośrodki prowadzące badania nad organizacją i skutecznością kształcenia i doskonalenia zawodowego

·         zakłady pracy traktowane jako znaczące środowiska działań edukacyjnych

Rozwój zawodowy człowieka:

Pedagogika pracy:

·         Rozkłada się na cały okres życia człowieka

·         Rozwój zawodowy człowieka – 4 etapy:

1- Etap kształcenia i wychowania przedzawodowego

2- Etap kształcenia  prozawodowego

3- Etap kształcenia zawodowego

4- Etap aktywności zawodowej i dalszego kształcenia

Etap kształcenia i wychowania przedzawodowego

·         przedszkolny (4-7) – wychowanie przez pracę w rodzinie i przedszkolu

·         wczesnoszkolny (7-10) – wychowanie przez pracę, preorientacja zawodowa, poznawanie pracy ludzkiej, kształtowanie stosunku do pracy

·         okres obowiązku szkolnego (10-16) – wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne, orientacja zawodowa

Etap edukacji prozawodowej

·         cd. okresu obowiązku szkolnego (16-19) – wychowanie przez pracę, kształcenie ogólnotechniczne i kształcenie prozawodowe

·         rozpoznanie ogólnych właściwości pracy zawodowej oraz kształtowanie ogólnych cech pracowniczych

Etap kształcenia zawodowego

·         okres przygotowania zawodowego na poziomie gimnazjalnym (16-18) – szerokoprofilowe przygotowanie zawodowe

·         okres przygotowania zawodowego na poziomie licealnym (19-21) – szerokoprofilowe przygotowanie zawodowe

·         okres kształcenia zawodowego na poziomie wyższym (19-24) – specjalistyczne przygotowanie zawodowe

Etap aktywności zawodowej i dalszego kształcenia

·         wczesny wiek dojrzewania zawodowego (18-21) – adaptacja społeczno-zawodowa oraz selekcja zawodowa – wchodzenie w rolę pracownika

·         średni wiek dojrzewania zawodowego (21-30) – identyfikacja z zawodem i z zakładem pracy, stabilizacja zawodowa – stawanie się podmiotem pracowniczym

·         zaawansowany wiek dojrzałości zawodowej (31-55) – dochodzenie do sukcesu zawodowego – stawanie się inicjatywnym i niezawodnym pracownikiem

·         okres przedemerytalny (55-60-65) – dochodzenie do mistrzostwa w zawodzie

·         okres emerytalny (60-65<) służenie doświadczeniem zawodowym i społecznym innym

Etapy rozwoju zawodowego D. Supera

1- Nastawienie zawodowe (ukierunkowane na zawód i pracę) – określony stosunek człowieka do jego przyszłości, w której zawód i praca odgrywają zasadniczą rolę społeczną

2-     Podejmowanie decyzji zawodowej – pierwszy sprawdzian dojrzałości umysłowej, emocjonalnej i społecznej

3- Adaptacja zawodowa

a) adaptacja do zmienionego środowiska społecznego, sytuacji, zadań i wymagań szkoły zawodowej

b)adaptacja do zmienionego środowiska społecznego, sytuacji, zadań i wymagań zakładu pracy, po ukończeniu szkoły i podjęciu pracy

4- Stabilizacja zawodowa z uwzględnieniem:

              a) „wrastania” absolwenta szkoły w środowisko pracy

              b) samodoskonalenia społeczno-zawodowego (dorównania poziomowi pracy zespołu,

wybijania się ponad zastany poziom pracy, realizacja poczucia „własnego ja” i wysokich aspiracji

Rozwój zawodowy człowieka K. Czarneckiego

·         Rozwój zawodowy – ukierunkowany proces przemian w świadomości jednostki, które powstają w wyniku współzależnego oddziaływania na siebie przedmiotu i podmiotu, w poszukiwaniu własnego miejsca w podziale pracy, twórczym przekształcaniu siebie oraz swojego środowiska materialnego, społecznego i kulturowego

·         Zawodowy rozwój jednostki następuje w ciągu całego życia:

1- preorientacja zawodowa dzieci

2- orientacja zawodowa młodzieży

3- uczenie się zawodu przez młodzież

4- praca zawodowa dorosłych

5-     reminiscencje oraz refleksje zawodowe emerytów i rencistów

...